Denkende klasse?

Ik heb het al eens eerder aan het begin van een artikel opgemerkt. Er zijn columnisten die mijn gedachten en hoe ik in het leven sta, beter onder woorden kunnen brengen dan ikzelf. Je moet je er ook niet voor schamen om dat te erkennen.

In een van die artikelen noemde ik de namen van Leon de Winter, Ronald Plasterk en Nausicaa Marbe, omdat ik de Telegraaf bestudeer voor hun columns en sport. Artikelen over mijn voormalige professie laat ik voor wat ze zijn: inkt op papier. Het zijn meestal herhalingen van ideeën en benaderingen die in het beste geval al tientallen jaren en in het slechtste geval millennia oud zijn. (Zeer) Oude wijn in versleten zakken. Dat komt vooral tot uiting bij de benadering (anderen spreken graag over analyses of evaluaties) van ontwikkelingen en gebeurtenissen in de Oekraïne. Benaderingen waar het vooroordeel de neutrale blik in de weg staat. Wat dat betreft kunnen geïnteresseerden in de Oekraïne crisis voor het vormen van een mening zich beter laten leiden door de inhoud van het artikel van Mat Herben dat op 4 oktober op de website Sta-Pal is gepubliceerd. Ik dwaal af. Naast de door mij boven genoemde columnisten laat ik me graag informeren door wetenschappers die op de website Climategate hun gedachten openbaren en de laatste maanden ook door columnisten van de website Wyniasweek en OpninieZ, Inderdaad, omdat die beter dan ik kunnen verwoorden wat ik denk van de inhoud van diverse migraine opwekkende dossiers in Nederland en Duitsland.

Het is een lange inleiding geworden. Vandaag kreeg de columns van Paul Verburgt en Coen de Jong onder ogen. Artikelen met de prikkelende noemer “Kan Den Haag misschien weer aan het werk gaan?” (Paul Verburgt) en “Intellectuelen met woke-denkbeelden dienen de macht” (Coen de Jong). Niet alleen informatief, maar ook spiegelend. Dit artikel zal doorspekt zijn met hun teksten. Kopieergedrag van mijn kant? Wellicht, herhaaldelijk pas ik teksten aan, maar de grondgedachte, het idee blijft recht overeind staan. Zoals ik al eerder heb gesteld: ik zou het zelf geschreven kunnen hebben, ware het niet dat zij het scherper kunnen formuleren.

De denkende klasse

Coen de Jong heeft zijn column gewijd aan de denkende klasse, hun opstelling en instelling. Die denkende klasse vormt samen met de huidige politieke generatie of heersende klasse en de top van het producerende deel van de samenleving de elitocratie. In zijn optiek bestaat de denkende klasse in Nederland uit wetenschappers, schrijvers, documentairemakers, filosofen, journalisten en columnisten van de zogenaamde kwaliteitskranten, staatsmedia en commerciële zenders. Vrijwel allemaal zijn ze hoger opgeleid, leven meestal in redelijke welstand in of om één van de universiteitssteden én delen opvallend vaak identieke denkbeelden en waarden. Ze worden net als de huidige politieke generatie amper geconfronteerd met de negatieve uitwassen van de bekende migraine dossiers en kunnen daarom opmerkelijk badinerend over die effecten (s)preken en schrijven.

De denkende klasse blijkt de functie van gedachtebewaker van de klerikale elite uit de Middeleeuwen overgenomen te hebben. De intolerantie voor afwijkende meningen doet onder de hedendaagse denkende klasse volgens Joel Kotkin in The coming of new feudalism amper onder voor de huiver voor afwijkende religieuze opvattingen toen het christendom dominant was. Wie de opvattingen van de bovenlaag bekritiseert heet al snel een gevaar voor machtsverhoudingen te zijn, destabiliseert en polariseert. Alleen de brandstapel en het vierendelen ontbreken nog. Om het publieke debat te dirigeren in de door die klasse gewenste denk- en doen richting bedient de denkende klasse zich herhaaldelijk van etiketten en symboliek. Etiketten plakken (‘fascist’, ‘populist’, ‘gevaarlijk’) is een manier van goed en kwaad benoemen en wordt vertaald in woke-jargon (‘witte mensen’, ‘TERF’). Aangehaakte media fungeren als stempelmachine.

Gevestigden en buitenstaanders

In de Atlas van Afgehaakt Nederland uit 2021 beschrijven De Voogd en Cuperus een scheidslijn tussen gevestigden en buitenstaanders. Gevestigden stemmen vaak op de partijen die het afgelopen decennium landelijk en lokaal mochten meeregeren of daadwerkelijk invloed hadden op het regeringsbeleid (in elk geval VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks, ChristenUnie), ze lezen Volkskrant, NRC, Trouw of Financieel Dagblad, zijn hoger opgeleid en verdienen niet slecht. Bovenal: ze zijn tevreden over hun eigen leven én over de koers van Nederland. Wanneer ze tot de ontdekking komen dat hun keuze in eigen welvaartdaling en levensbegrenzing resulteert, beroepen ze zich erop strategisch te hebben gestemd.

Buitenstaanders stemmen vaak PVV, JA21, DENK, FVD, 50Plus of PvdD (en overwegen BBB) of ze stemmen niet. Ze zijn middelbaar of lager opgeleid, verdienen gemiddeld minder, lezen weinig kranten, kijken naar Hart van Nederland of EditieNL. Bovenal: ze zijn minder tevreden over hun eigen leven én over de koers van Nederland. Partijen voor gevestigden als D66, GroenLinks en PvdA profileren zich graag via agendering van het slavernijverleden, de beleden urgentie van diversiteitbeleid en gendergelijkheid. Ze steken veel energie in symboliek als het boycotten van een volkstraditie (zoals de Zwarte Piet-traditie

Uit het onderzoek van het Sociaal Cultureel Plan bureau (SCP) “Burgerperspectieven voor het eerste kwartaal van 2022” bleek dat het vertrouwen in het kabinet Rutte bijzonder laag was: 50% van de Nederlanders van 18 jaar en ouder gaf een onvoldoende. Het SCP somde vier veelgenoemde redenen op voor onvrede met de democratie onder Nederlanders:

• politici zitten er voor het eigenbelang in plaats van het landsbelang,
• verkiezingen zijn een ritueel dat niet goed werkt,
• regering functioneert niet naar behoren en
• het gevoel dat het op een aantal terreinen de verkeerde kant opgaat.

De gevestigde partijen en tegen die partijen aanschurkende nieuwe partijen als BBB en JA21 maken in het parlement intussen liever ruzie met het FVD van Baudet dan te praten over de voornaamste zorgen van Nederlandse burgers die het SCP trouw elk kwartaal in de Burgerperspectieven noteert: zorg, wonen, inkomen, immigratie. Hoewel ze in de media herhaaldelijk het tegendeel beweren, bevestigt hun stemgedrag in het Parlement hun eigen ongelijk.

Waar zijn de duiders?

Er is merkbaar gebrek aan dagbladjournalisten, tv-duiders en wetenschappers die maatschappelijke ontwikkelingen analyseren, aanvoelen wat zich in de Nederlandse samenleving afspeelt en de basisaannames van de machthebbers ter discussie stellen. Er is er een bij de Volkskrant (Martin Sommer), drie bij de Telegraaf, een handjevol bij de eerder genoemde websites en de publicisten René Cuperus en Josse de Voogd. Het zijn jammer genoeg nog steeds uitzonderingen.

Natuurlijk valt hun boodschap niet goed bij bewindslieden en clanpolitici en klinkt die ook maar met mate door in de beeldbepalende media. Vanuit de denkende klasse komt ook wel eens kritiek op de kabinetten-Rutte, maar die gaat vaker over in de buitenlucht slapende asielzoekers in Ter Apel dan over het democratisch tekort bij het stikstofbeleid en de Tesla-subsidies uit het klimaatakkoord. Articulatie van de politiek-economische eisen van de lagere inkomensgroepen komt via de media amper tot stand. Geen wonder dat de elitocratie zich aan die geluiden weinig gelegen laten liggen en tevreden snorrend in hun roze bubbel de migraine dossiers laat waar ze liggen – in archiefkasten en bureau lades – en het denken over eventuele oplossingen voor zich uit schuiven.

De Kinderopvang-toeslagenaffaire is daar een stuitend voorbeeld van. Na jaren gedwongen aan de zelfkant van de maatschappij het hoofd boven water te moeten houden, is voor het gros van de gezinnen dat door een racistische Belastingdienst zwaar benadeeld werd, nog steeds geen gerechtigheid gekomen. De denkende klasse is veel te druk met gelukzoekers uit veilige landen, de tierende clown in Kiev en het volgen van WEF en EU richtlijnen dan met welzijn en welvaart van de Nederlandse samenleving.

Ga aan het werk!

Heersende, denkende en doende deel van de samenlevingspiramide beschouwen zich zelf als een elitocratie die wetten, maatregels en leefroutine vaststelt voor buitenstaanders. Het heersende deel is volgens Paul Verburgt de laatste jaren vooral met zichzelf bezig geweest en heeft de problemen die welzijn en welvaart van de samenleving beschadigd hebben, laten verstoffen in de kluizen van het parlement. Ga maar na: een minister die Kamerleden betiteld als onwelriekende reuzel, een Kamerlid dat een bewindspersoon een spion noemt, een kabinet dat uit protest de vergaderzaal uitloopt; een parlementariër die het woord moet worden ontnomen; twee ministers die aangifte doen tegen een Kamerlid dat hen met een nazivlag had afgebeeld, maar zich in woord en gedrag presenteren als volgers van die walgelijke ideologie; volksvertegenwoordigers die elkaar uitschelden; ministers die in onbeschaamde lichaamstaal hun weerzin tonen jegens de Kamer en in het verlengde de Nederlandse burger; een Kamervoorzitter die de boel niet in de hand kan houden en zich schikt naar de wens van incompetente bewindslieden.

De Affaire Arib vormde naast het weglopen van een volledige regering, de uitspraak “er geen actieve herinnering aan hebben” en “functie elders” binnen het (alternatieve) Parlementsgebouw een nieuw dieptepunt. Kamerleden die een collega en oud-Kamervoorzitter aan een extern onderzoek willen onderwerpen vanwege haar verondersteld hardhandig management. Aanstichters uit de top van de ambtenarij met tere zieltjes en lange tenen. Minne mannetjes en vrouwtjes met een verderfelijke instelling. Die achterbakse methodes gebruiken. Laffer kun je het niet voorstellen. Om zich ervan te verzekeren dat hun karaktermoord nooit meer ongedaan kan worden gemaakt, mochten deze overheidsdienaren in strijd met hun ambtseed nog even leeglopen in de NRC. De krant die eerder al stiekem was geïnformeerd over het op handen zijnde onderzoek. Op dezelfde dag meldden collega-ambtenaren in HP/De Tijd dat ze met Arib geen enkel probleem hadden, maar die informatie haalde de voorpagina’s niet.

Het is de dames en heren in Den Haag blijkbaar ontgaan dat het publieke vertrouwen in hen lager is dan ooit. Wellicht is hen ook ontschoten dat in de echte wereld bij velen het water aan de lippen staat (prijzen) en de angst om het hart is geslagen (Oekraïne, klimaat, corona). Misschien kunnen onze politici weer gaan doen waarvoor ze zijn ingehuurd. Hou op met zeuren over reglementen en protocollen, stop met schelden en rellen, geef een gezaghebbend Kamerlid de voorzittershamer en doe wat je moet doen: de bevolking en het land vooruithelpen! Dan hebben jullie het al lastig zat, want tot op heden is vrijwel niets gelukt.