Referendum

Het voorstel tot invoering van het referendum gaat over het voorleggen van een vraag met betrekking tot wetgeving aan de kiesgerechtigden in Nederland. Wanneer de overheid niet verplicht is de uitslag te respecteren, spreken we van een volksraadpleging en wanneer de uitslag wel bindend is spreken we van een referendum.

Het is eigenlijk een beetje gek dat ‘de politiek’ in ons land zo amechtig tegenspartelt als het gaat over een heel normale regeling van inspraak voor de bevolking. Zoals bekend verdwijnen de verkiezingsprogramma’s van vrijwel alle politieke partijen na het sluiten van de stembussen onmiddellijk in de prullenbak als er moet worden onderhandeld over regeringsdeelname. “Voor de Christen Unie is alles bespreekbaar” is zo’n heerlijke uitspraak waar de minachting voor de kiezers vanaf spat.[1] Verkozen worden op grond van een programma, vereist ook dat het grootste deel van dat programma voor uitvoering in aanmerking komt. Als dat uiteindelijk toch niet gebeurt en er in het regeerakkoord niets meer is te herkennen van de oorspronkelijke voornemens van de partij, dan zouden de burgers, in het bijzonder degenen die op zo’n partij hebben gestemd, moeten kunnen ingrijpen. Tenminste: als zij vinden dat het regeerakkoord onvoldoende tegemoet komt aan wat hen vóór de verkiezingen door de partij is toegezegd.

Wie de huidige peilingen bekijkt, zal zich meteen ook realiseren dat de kiezers spijt hebben als haren op hun hoofd van hun keuze in 2021. Maar ze kunnen er niets meer aan veranderen en voorlopig heeft de nieuwe adel vrij spel, resulterend in krankzinnige milieumaatregelen en ander volksvijandig speelgoed.

In de maak

Dat voornemen om het door het Kabinet Rutte-lll afgeschafte referendum weer toe te voegen aan de Grondwet is nu echter in de maak. Het voorstel van wet dat nu voorligt echter, is een aanfluiting. Een belediging voor het gezond verstand en een regelrechte erkenning van het feit dat met name de regeringspartijen het kiezersvolk zien als ‘plebs’; als mensen voor wie het éénmaal per vier jaar rood kleuren van een vakje meer dan voldoende tegemoetkoming is voor hun recht op het bepalen van de toekomst voor dit land en hun burgers. Als je met zo’n wetsvoorstel ’s avonds thuiskomt, slaan alle honden in de buurt aan en zeker niet als betoon van adhesie. De ‘nieuwe adel’, veelal gelanceerd door partijbaronnen en lobbygroepen, heeft liever geen democratische controle op hun handelen  en voor zoveel dan toch: in ieder geval niet door ‘het volk’. Bah!

Het al of niet voorbestaan van het Koningshuis, het al of niet terecht zijn van belastingen en accijnzen of kritiek op, dan wel steunbetuigingen aan de Grondwet, zijn uitgesloten van een referendum. Je kunt je gevoeglijk afvragen waarom. In de Nederlandse democratie is voor kritiek niet zo heel veel plaats gereserveerd, althans niet voor degenen die niet tot een politieke partij behoren. Dat zijn toch zo’n krappe 13 miljoen mensen die in dit land wonen, waarvan zo’n drie miljoen met weinig binding en ‘roots’ elders. Kennelijk allemaal wappies of nazi’s.

Beter een half ei…

Maar goed: beter een half ei dan een lege dop. Bovendien, als de burgers eenmaal de smaak te pakken hebben van referenda, zal op een zeker moment de referendumwet zelf – noodgedwongen – op de agenda van politieke partijen komen te staan. Niet om die weer af te schaffen, maar om die uit te breiden. Het moet maar, om te beginnen, maar fraai oogt het allemaal nog niet.

[1] ‘Formatie: Alles is bespreekbaar’, BNR, 23 maart 2021, www.bnr.nl/nieuws/politiek/10436024/formatiegesprekken-kleinere-partijen-geven-geen-duidelijkheid.