De grondwet is voor burgers

Burgers kunnen de grondwet niet overtreden omdat de grondwet geen regels geeft voor burgers, maar voor de overheid. De grondwet geeft de overheid een aantal plichten: de overheid mag niet discrimineren, moet b.v. zorgen voor vrijheid van onderwijs en verder een aantal regels hoe regering en staten generaal zijn georganiseerd en worden gekozen.

Maar wat gebeurt er als de overheid zelf de grondwet overtreedt en de rechten van de burgers niet meer respecteert? Dan gebeurt er volmaakt niets. Dat hebben de kabinetten Rutte wel bewezen. De Tweede Kamer kijkt als lamgeslagen toe, vooral omdat de fractiediscipline min of meer kadaverdiscipline is geworden, met name bij partijen die deel uitmaken van de regering, respectievelijk ministers leveren. Ybeltje Berckmoes beschrijft in haar fraaie boek hoe de discipline in de partij en de fracties tot stand komt en bovendien hoe de kieslijsten tot stand komen. De conclusie kan geen andere zijn dan dat de Eerste en Tweede Kamer op een enkele uitzondering na zijn samengesteld uit een voorgeselecteerd gezelschap, waarbij de selectie vooral tot stand komt op grond van bewezen loyaliteit aan de partijleiding en de vaardigheid om domweg uit te voeren wat wordt opgedragen. Wat dat precies met democratie heeft te maken, kan allang niemand meer uitleggen en wat erger is: dat geldt niet alleen voor de VVD. Het is in alle partijen dezelfde houdgreep, zoals het CDA bewees met het ‘kiezen’ voor een partijleider.

Grotendeels is het stelsel wat in Nederland wordt gehanteerd niet meer democratisch te noemen. Het is niet meer zo dat burgers in ons land op individuele personen – waarvan zij denken dat die hun standpunten het best in  de Staten Generaal kan vertolken – stemmen zoals oorspronkelijk (grondwettelijk dus) de bedoeling was, maar er kan worden gestemd op een voorgeselecteerd gezelschap die namens een partij op de kieslijsten komen. Alvorens men verkiesbaar is voor de Staten Generaal, worden overeenkomsten voorgelegd aan de kandidaten, met daarin bindende afspraken. Het betreft afspraken die de toekomstige ‘volksvertegenwoordiger’ beperken in zijn parlementaire werk. Dat werk moet namelijk voldoen aan de voorafgaand aan de verkiezingen opgestelde overeenkomst. Het electoraat heeft dus geen invloed op de groep mensen die zich verkiesbaar zal stellen en de leden van de partijen ook niet. Dat is voorbehouden aan een ander select gezelschap: de zogenoemde kiescommissies. Wie hebben daarin zitting en hebben het electoraat van de partij of de partijleden daar invloed op? Nou nee. Een dergelijk gezelschap bestaat uit prominente leden en leden die de partij aan financiële middelen (kunnen) helpen. Bij een partij als D66 werden de verkiesbare plaatsen vooral gevuld op basis van seksuele capaciteiten[1] en op grond daarvan werd de partij gekscherend ook wel ‘D69’ genoemd.

In het Kamerdebat over de verlenging van de tijdelijke coronamaatregelen, zag ik de bijdrage van Pieter Omtzigt. Precies zo wil de gemiddelde burger zich daar vertegenwoordigt zien, waarbij met name het verschil opvalt met de Parlementsleden van de ‘nieuwe’ partijen in de Kamer. Een rustige beschouwing en een duidelijke vertolking van de volkswil en met een duidelijke verwijzing naar het waarom. De grondwet geldt voor de overheid en is er om de burgers tegen hen te beschermen.

[1] www.telegraaf.nl/nieuws/1800471/smeuige-seksverhalen-op-binnenhof