Frankrijk en Spanje hebben in het verleden onderstreept dat delen van een vreemdelingenlegioen buiten de nationale grenzen in brandhaarden kunnen worden ontplooid zonder dat eigen bloed te betreuren is. In het Franse Vreemdelingenlegioen dienen soldaten uit 136 landen en geen enkele Fransman, tenzij legionair, hoeft in een ongewenste oorlog te sterven.
In de loop van het huidige millennium werden huurlingen strijdmachten als het Franse en Spaanse vreemdelingen legioenen stap voor stap vervangen door Private Military Companies of PMC´s. Hoewel privé legertjes in diverse soorten en configuraties sinds mensenheugenis hebben bestaan, is de Private Military Company een hedendaags fenomeen dat in beginsel bij de reparatie van ontwrichte samenlevingen zijn plaats heeft opgeëist.
Westerse staten hadden en hebben uiteenlopende redenen om een PMC op het gevechtsveld toe te laten. Die strekken zich uit van de westerse terughoudendheid om verwikkeld te raken in langdurige conflicten die het nationale belang niet rechtstreeks raken via krimp van defensiebudgetten tot veranderingen in de veiligheidsomgeving die vooral westerse staten hebben gedwongen hun militaire en civiele veiligheidstructuren te herstructureren[1]. Door de groei van brandhaarden, uitbreiding van het extremisme, selectieve westerse terughoudendheid en ineenstorting van veiligheidstructuren in mankerende staten is de vraag naar PMC´s vanaf het begin van het huidige millennium geëxplodeerd.
In de 21ste eeuw varieert de klantenkring van Internationale Organisaties als UN en CSVE; multinationals, humanitaire hulpverlening organisaties tot legitieme staatstructuren. Dit “nieuwe” fenomeen heeft het beheersen van de veiligheidssituatie in een instabiele regio aan de ene kant vereenvoudigd en aan de andere kant gecompliceerder gemaakt. In een ontwrichte samenleving ondergraaft de proliferatie van gewapend geweld over PMC, privé legertjes, criminele organisaties en individuele machthebbers de monopolie positie van militair vermogen. Handhaven van veiligheid is daardoor een complexe exercitie geworden, maar het reguliere militair vermogen is en blijft desondanks verantwoordelijk en aansprakelijk voor het handhaven van de veiligheid.
Vagner PMC
Voorheen leken PMCs een westers fenomeen te zijn, maar door het verschijnen van Vagner PMC op de voorpagina´s blijkt ook Rusland naar dat instrument gegrepen te hebben[2]. Op 7 februari 2018 verscheen de naam van de Vagner PMC[3] prominent op de voorpagina´s. Niet vanwege successen op het gevechtsveld, maar door de honderd slachtoffers die in eigen gelederen te betreuren waren na een aanval op een door Koerdische anti-Assad strijders en hun Amerikaanse adviseurs bezette versterkte constructie in de Deir Al-Zour regio bij de Eufraat. Amerikaanse luchtaanvallen zaaiden dood en verderf. Vagner PMC zou in 2016 inmiddels een volume hebben van ruim 2500 man. Hoe de wervingsprocedure verloopt is duister, wel is bekend geworden dat potentiële militanten worden getraind op een oefeningsgebied bij Molkino, Krasnodar regio in Zuid Rusland niet ver van de confrontatielijn in Oost-Oekraïne. Moskou echter heeft sinds de ontdekking van Vagner in Syrië hardnekkig ontkend dat er een formele relatie bestaat tussen de PMC en een van de Russische ministeries en/of inlichtingendiensten.
De vraag of dat wel zo is lijkt in een onlangs verschenen artikel “Wagner Mercenaries With GRU-issued Passports: Validating SBU’s Allegation” (30 januari) op de website www.bellingact.com ontkracht te worden. Bellingcat heeft onderzoek gedaan naar de juistheid van de beweringen van de Sluzhba Bezpeky Ukrayiny (SBU), veiligheidsdienst van de Oekraïne, dat er wel degelijk een warme relatie bestaat tussen Vagner, een van de Moskouse ministeries en de Russische militaire veiligheidsdienst GRU. De SBU verklaarde tijdens een persconferentie dat zij passagiersmanifesten onderschept had van chartervluchten naar Afrikaanse en Midden-Oosten staten die in het laatste halfjaar van 2018 werden uitgevoerd onder auspiciën van het Russische Ministerie van Defensie. Volgens de SBU reisden de aan Vagner gelinkte passagiers op Russische reispapieren die waren uitgeschreven door de Central Migration Office Unit 770-001 (Unit 770001). Deze instantie wordt door het Kremlin ingeschakeld om reis – en identiteit papieren te regelen voor geheime operaties van GRU agenten zoals de Salisbury missie en de mislukte couppoging in Montenegro in 2016.
Bellingcat ontdekte in september 2018 dat deze instantie ook paspoorten verstrekte aan buitenlandse VIP´s die uit handen van Poetin het Russische staatsburgerschap hadden gekregen zoals Gerard Dupardieu en Steven Segal. Uit verder onderzoek bleek dat Unit 770001 m.u.v. de eerder genoemde buitenlandse VIP´s, alleen paspoorten verzorgt voor personen/functionarissen die werkzaam zijn voor het Ministerie van Defensie. De ontdekking van de verbinding met militanten van Vagner zou betekenen dat er een directe verbinding bestaat tussen het Ministerie van Defensie en Vagner PMC, een organisatie die door de Russische wet als een illegale organisatie wordt beschouwd.
Normaal reizen Russische burgers bij binnenlandse vluchten op hun Russische paspoort en niet op internationale reispapieren. De door de SBU geïdentificeerde Vagner militanten bleken voor de reis van Pashkovsy Airport naar Sint Petersburg gebruik te maken van internationaal reisdocumenten. Toevallig zetelt Yevgeny Prigozhin, een van de invloedrijkste personen in de inner circle van Poetin, in Sint Petersburg. Yvegeny is de man achter de trollenfabriek die zich regelmatig mengt in buitenlandse verkiezingen, is leverancier van diensten en goederen aan diverse overheidsorganisaties zoals het Ministerie van Defensie en wordt beschouwd als de financier (sommigen stellen zelfs dat hij de sterke man is en niet Utkin[4]) van Vagner PMC. Uit Bellingats verificatie onderzoek bleek ook dat de vliegreizen van de veronderstelde Vagner militanten van de woonplaats via een omweg langs Moskou en Sint Petersburg eindigde of startte op Pashkovsy airport, het belangrijkste vliegveld van Krasnodar in het zuiden van de Russische Federatie. Het vliegveld ligt niet ver van Molkino – 30 kilometer van Paskhovy – waar het opleiding en trainingcentrum van Vagner PMC gevestigd is.
Inzicht in afstand en route van Molkina naar Pashkovsy airport (open bron)
De SBU is er ook in geslaagd om een telefoongesprek tussen kolonel Oleg Ivannikov[5], een hoge GRU functionaris en Dmitry Utkin[6] het hoofd van Vagner PMC te onderscheppen. De communicatie tussen de twee en de reispapieren voor Vagner PMC militanten versterken de veronderstelling dat Vagner PMC zijn opdrachten direct van de GRU krijgt.
Groene mannetjes: proxy strijdmacht en huurmoordenaars.
Het door Bellingcat uitgevoerde verificatie onderzoek bevestigt de beschuldigingen van de SBU aan het adres van GRU en het Russische Ministerie van Defensie. De PMC heeft een meer dan normale relatie met Russische overheid en inlichtingen organisaties. Daarbij wordt de schijn gewekt dat Vagner PMC zijn opdrachten krijgt van het Ministerie van Defensie dan wel de GRU en de onderschepte internationale reisdocumenten onderstrepen dat de startplaats van de reizen van individuele en groepen militanten niet ver van het Vagner opleidingscentrum ligt. Reisdoel van die reizen en het geïntercepteerde telefoongesprek versterken de indruk dat de Vagner PMC ontplooiingen buiten Rusland in opdracht van de GRU resp. Russische MOD uitvoert. En die opdrachten strekken zich gelet op de inspanningen in Salisbury en Montenegro verder uit dan het veronderstelde brengen van veiligheid in ontwrichte regio´s.
Dit artikel is gestart met
kanttekening dat een PMCeen
hedendaags fenomeen is dat in beginsel bij de reparatie van ontwrichte
samenlevingen zijn plaats heeft opgeëist. In beginsel, omdat uit de
activiteiten van Vagner PMC kan worden vastgesteld dat het Kremlin de
militanten van deze PMC als groene
mannetjes gebruikt om de randvoorwaarden te scheppen voor een voor Moskou
gunstig politiek klimaat. Groene mannetjes die plotseling op het strijdtoneel
verschijnen om doelstellingen van het Kremlin te bereiken. Groene mannetjes
waarvan niemand lijkt te weten waar ze vandaan komen. Een Kremlin instrument
voor het voeren van een hybride conflictmodel. Voor destabiliseren en
stabiliseren, voor het permanent uitschakelen van ongewenste tegenstanders. Zoals
in CAR en Venezuela waar die groene mannetjes opdracht hebben om de Russische
belangen (schaarse hoogwaardige grondstoffen, petrochemische samenwerking en pain in the ass van de USA) veilig te
stellen[7]. Door de ontboezemingen van SBU en Bellingcat zijn
die groene mannetjes ontgroent: Vagner PMC is een Moskouse proxy strijdmacht en
voert aanslagen uit.
[1] Takenpakket, samenstelling en volume.
[2] Zie artikel “Nieuwe Instrumenten in de Russische Gereedschapskist?” Carré #8, 2015.
[3] Volgens onbevestigde informatie zou de groep militanten een onderdeel zijn van de reguliere Russische strijdmacht, die illegale klussen voor Moskou moet opknappen. PMSC´s zijn bij de Russische wet niet toegestaan; het is overigens bekend dat Poetin zelf de PMSC gedachte onderschrijft. Volgens officiële Oekraïense bronnen is Vagner PMC het privé legertje van Poetin c.s. Andere bronnen stellen dat de groep vergelijkbaar is met het Amerikaanse Blackwater aka Academi. Vagner PMC heeft vermoedelijk ook een afsplitsing in Servië onder commando van Davor Savicic, een Bosnische Serf die tijdens de Bosnische burgeroorlog lid is geweest van de Arkan tijgers. Utkin schijnt via Yevgeny Viktorovich Prigozhin, een oligarch uit de inner circle van Poetin rechtstreekse banden met het Kremlin te hebben. .
[4] Hij zou Vagner PMC inmiddels hebben getransformeerd in een paramilitair imperium dat bestaat uit tal van mantelorganisaties.
[5] Ivannikov was in 2014 ontplooid in de Donbass regio en wordt ervan verdacht dat hij betrokken is geweest bij de verwerving van het BUK lanceersysteem waarmee de MH-17 is neergeschoten.
[6] Voormalige Spetnatz brigade generaal
[7] Zie artikelen “Dreigt een Nieuwe Caribische Crisis?” en “Venezuela”
.