Inleiding
De berichtgeving van het voorverkiezingsspektakel in de USA heeft in de gevestigde Nederlandse media veel overeenkomsten met die over Fortuyn in het verleden en Wilders nu. Weinig genuanceerd, meer toegespitst op opinievorming en stemming-makerij dan op gewogen informatievoorziening. Net als in 2008 en 2012 staat de Democratische kandidaat er (veel) beter op dan de Republikeinse, wordt de Nederlandse volger van mondiale ontwikkelingen weer ondergesneeuwd door journalism of attachement[1] en zijn zelfs signalen herkenbaar van een manicheistische mediaberichtgeving.[2] Wanneer de geïnteresseerde volger een beeld wil krijgen van de gevolgen van een keuze voor een van de twee kandidaten, is hij of zij aangewezen op buitenlandse nieuwsbronnen of artikelen zoals dit.
De lange arm van het Kremlin?
In het artikel ”De onbekende Washington-Kremlin connectie” zijn de banden van de Clinton-clan met het Kremlin uit de doeken gedaan en daarbij zijn de namen van Viktor Pinchuk, de SBER bank van German Gref en de Podesta Groep van John en Tony Podesta gevallen. Pinchuk,[3] een van Putins stromannen in de Oekraïne, ondersteunt openlijk de kandidatuur van Hillary Clinton door jaarlijks een miljoen dollar te doneren aan haar stichting, en hij organiseerde voor Bill Clinton met een fooi van $500.000 een aantal lezingen. Bill en Hilary Clinton hebben zich (in)formeel verbonden aan Pinchuks Yalta European Strategy Conference, een uitstekend platform om politieke beslissingen te sturen onder het mom van uitwisseling van ideeën, meningen en denkbeelden. Uit de Panama Papers is gebleken dat het Kremlin zich ook op een andere manier mengt in de komende presidentsverkiezingen. De Podesta Group,[4] een van de belangrijkste Amerikaanse lobbyorganisaties van de Democratische Partij, speelt daarbij een faciliterende rol. Deze Podesta Group blijkt middels haar voornaamste “agenten” – Tony Podesta, Stephen Rademaker en David Adams[5] – een innige relatie te onderhouden met de grootste spaarbank van Rusland, SBER-bank,[6] geleid door een vroegere minister van Putin, German Gref. Behalve die twee kanalen, kan het Kremlin ook gebruik maken van de sponsoring van lezingen. In het betrokken artikel zijn de sponsoren van Clintons lezingen waarmee zij een niet te versmaden bedrag van ongeveer $ 21 miljoen heeft binnengehaald, niet belicht. Die sponsoren zijn grofweg in drie categorieën te verdelen:
|
Op 11 mei 2015 heeft Ortell, een Wallstreet-klokkenluider, aan de bel getrokken. Hij heeft een diepgaand onderzoek gedaan naar de sponsorgelden die naar de Clinton Foundation stromen en ontdekte dat de bedragen die de sponsoren zeggen te hebben overgemaakt, niet overeenkomen met de bedragen die de Foundation zegt te hebben ontvangen. Die bedragen verschillen substantieel en volgens Ortell is hier sprake van een duidelijk geval van Charity Fraud om de belastingheffing voor de Foundation zo laag mogelijk te houden. Na Benghazi en het E-mailincident kunnen er opnieuw veel vraagtekens geplaatst worden bij de geloofwaardigheid en eerlijkheid van Clinton. Ongetwijfeld krijgt dit nog een staartje.
De voornaamste reden om Clinton-speeches te sponseren, ligt voor de hand. Ruslands financiële sector wordt door de sancties vrijwel gemuilkorfd en de lage olieprijs versterkt dat effect. Beïnvloeding van presidentskandidaten en invloedrijke politici en zakenmensen lijkt de beste manier te zijn om de druk van de Russische financiële ketel te halen. Daardoor kunnen nieuwe handelsovereenkomsten en samenwerkings- contracten worden gesloten en stromen nieuwe inkomsten in de verschillende geldbeurzen.
Ook aan de Republikeinse kant komen connecties met het Kremlin op tafel. Eind maart 2016 maakte de Republikeinse presidentskandidaat zijn vijfkoppige team[7] bekend, dat hem zal gaan adviseren op het gebied van buitenlands beleid. Op ieder lid hebben Amerikaanse media wel wat aan te merken, maar een van hen, Carter Page, kreeg door zijn vriendschappelijk banden met Russische functionarissen de meeste kritiek te verwerken.
Page is een investeringsbankier met een mondiaal netwerk, die de effecten van het strenge Westerse sanctiebeleid ernstig in de beurs voelt. Tijdens interviews heeft hij wel eens benadrukt altijd vruchtbaar zaken in Rusland gedaan te hebben en dat ‘a lot of exitement exists in the possibilities for creating a better situation’. Die ‘verbeterde situatie’ heeft natuurlijk een zakelijke betekenis en kan alleen van de grond komen als het huidige sanctiebeleid “naar beneden” wordt aangepast en het liefst wordt opgeheven. Page’ s carrière vertoont grote gelijkenissen met die van Donald Trump. Hij staat model voor het soort overheidsfunctionarissen waar Trump het tijdens zijn vele speeches over heeft gehad. Geen corrupte ‘Washington discipelen’, maar onafhankelijke mensen met het talent om zaken te doen en in bezit van een brede internationale ervaring. In een interview werd hem naar zijn mening over de Russische leiders gevraagd en hij antwoordde dat ”er nu eenmaal een onuitroeibare wijsheid is dat leiders alleen maar schurken en oplichters zijn”. Op de vraag of een politieke carrière onder Trumps leiding tot de mogelijkheden behoorde, verklaarde hij, dat “altijd gefascineerd was door zaken doen met Russische ondernemers, zelfs tijdens een tijdelijk en plaatselijk forse tegenwind”. Het blijkt dat hij in het niet zo verre verleden ook zaken heeft gedaan met de al eerder genoemde Viktor Pinchuk die hem in Moskou introduceerde. Uit die periode stamt ook zijn zakenrelatie met Gazprom, die hij van adviezen voorzag en Westerse investeerders bezorgde. Het betekent dat Page persoonlijke belangen heeft bij het verzachten van het sanctiebeleid tegen Rusland. Een twijfelachtige verstrengeling van belangen en het lijkt geen handige zet van Trump om deze man in zijn rangen op te nemen.
Naast Trumps uitspraak, dat “hij met Putin best door een deur kan”, deed Putins antwoord, dat hij “Trump als een werkelijke leider” beschouwde en uitkeek naar de tijd dat hij samen met de USA weer echt zaken zou kunnen doen, de oogharen van menig Westerse regeringsleider trillen.
Aanvankelijk werd de stelling van Trump door analisten en media afgedaan als een typische Trump uitspraak, maar door de tijdelijke inhuur van Page is het gevoel ontstaan, dat die typische Trump uitspraak door hem via het linker oor is ingefluisterd.
Kremlin kan de Amerikaanse buitenlandse politiek sterk beïnvloeden
Beide potentiële presidentskandidaten hebben banden met het Kremlin. Clinton bewandelt daarvoor meer paden dan Trump. Het is de vraag of en, zo ja, op welke manier Clinton zich gaat ontworstelen aan de Russische tentakels, zodra zij zich kan nestelen in het Witte Huis. Het lijkt er op dat zij binnen de context van het US buitenlandse beleid de Obama-doctrine zal (moeten) voortzetten, aangezien zij mede verantwoordelijk is geweest voor het concipiëren ervan en in het verlengde daarvan een substantiële bijdrage heeft geleverd aan de Reset-politiek tussen Rusland en het Westen. Het is daarom interessant te volgen wat er dan met het Westerse sanctiebeleid gaat gebeuren.
Trump heeft tijdens zijn verkiezingscampagne herhaaldelijk benadrukt dat hij van plan is de relatie met Rusland te verbeteren en Amerika zich kritischer moet opstellen tegenover de NAVO in het algemeen en de Europese lidstaten in het bijzonder. Vermoedelijk heeft hij in het verloop van de verkiezingsstrijd beseft dat een betere verstandhouding met Rusland meer voordelen heeft dan een beleid van confrontatie.
Effecten voor Europa?
In hoeverre een nieuwe Amerikaanse president gevolgen heeft voor Europa zal de tijd leren. In ieder geval zal een verbeterde relatie tussen Witte Huis en Kremlin gevolgen hebben voor brandhaarden in Europa, Midden Oosten en Noord Afrika. De vraag is ook waar de USA als brandweerman wil, kan en gaat optreden en het heeft er alle schijn van dat Europa niet als hoogste prioriteit op de Amerikaanse bucket list staat. Voor de Europese buurlanden van Rusland lijkt de nabije toekomst er grimmiger uit te gaan zien.
Linksom of rechtsom, welke kandidaat ook aan de macht komt, de geest van Putin heeft zich genesteld in het Witte Huis en Russische machinaties zijn in gang gezet.