Mistvorming door Moskou en Minsk.

ZAPAD 2017 is gestart en onmiddellijk schieten in Nederland de experts als paddenstoelen uit de grond en vervuilen het beeld met hun analyses die vrijwel altijd ontaarden in de bekende Koude Oorlog doemscenario´s.

In de aanloop naar ZAPAD 2017 is, net als het geval is geweest bij KAVKAZ 2008, door diezelfde experts weinig informatie verstrekt over de hybride activiteiten die Poetin c.s. al jaren uitvoeren om de mentale stabiliteit van politici en doorsnee burger in de buurlanden te beïnvloeden met het doel die buurlanden weer onder de veiligheidsparaplu van de Russische Federatie te verwelkomen.

De uitleg van Minsk en Moskou.

Globale oefeningsverloop ZAPAD 2017 in Vignet 1. (bron: www.delfi.lt)

Defensiewoordvoerders uit Moskou en Minsk ontkennen met klem de door Westerse politici en media gebruikte aantallen militairen en materieel die deelnemen aan ZAPAD 2017. Het zijn er geen 100.000 zoals de Duitse Minister van Defensie het publiek heeft laten weten, maar slechts rond de 12.700, waarvan rond de 10.000 (7000 uit Belarus en 3000 uit de RF) zich op Belarus gebied hebben geconcentreerd op het behalen van vastgestelde oefeningsdoelen. Het restant zou oefeningscenario´s op drie Russische oefeningsgebieden in het westen van de RF uitvoeren. Daarnaast deden aan de oefening mee 70 stuks vastvleugelige en rotor luchtplatformen deel; 250 gemechaniseerde gepantserde grondplatformen; 200 artillerie vuurmonden en 10 schepen van de Baltische vloot. Volgens twee woordvoerders had de oefening een defensief karakter en niet gericht tegen een specifiek land of internationale organisatie.

Bij de bovenstaande tekst kan een aantal kanttekeningen geplaatst worden. Primair de kanttekening dat aantallen weinig zeggen over gevechtskracht. Wanneer in de beschouwing de opgegeven sterkte voor KAVKAZ 2008 – rond de 7000 – wordt meegenomen, waarmee Moskou er in slaagde om twee enclaves op Georgisch grondgebied te bezetten en een Russische eenheid oprukte tot posities noord van Tbilisi, dan zeggen die aantallen niet veel. Wanneer de mogelijkheden van de ontplooide gemengde Russisch-Belarussische troepenmacht bestudeerd worden, gaat het niet over aantallen maar over stootkracht – een combinatie van vuurkracht en operationeel tempo – geoefendheid in operationele concepten als Initial Entry Operaties (IEO) en traditionele gevechtsvormen, eventueel gecombineerd met een driedimensionaal aspect als luchtsteun, maritieme landing, luchtmobiele en luchtlandingsoperatie en ondersteunende functies die de gevechtskracht op het gewenste sterkte kunnen brengen en houden.

De tweede kanttekening betreft het op het oog defensieve scenario. Dat scenario vertoont veel gelijkenissen met reactie-actie resp. defensieve-offensieve Koude Oorlog scenario´s op de Noord-Duitse Laagvlakte. Net als NATO en Legerkorps strategen hanteerden Kremlin denkers toentertijd het uitgangspunt dat de andere partij een agressieve instelling heeft, zich altijd voorbereidt op een verrassingsaanval en al snel na het uitbreken van de gevechtshandelingen in het grensgebied naar het kernwapen zal grijpen. Geen verrassend scenario dus.

De derde kanttekening concentreert zich op de term extremisten die het gebied van Belarus en RF binnendringen. Het oefeningsscenario schijnt zich te concentreren op de uitschakeling van hordes extremisten die op het territoir van Belarus en Kaliningrad zijn doorgedrongen om aanslagen te plegen die de stabiliteit van Belarus en Kaliningrad moeten aantasten. De politieke leiding veronderstelt dat die extremisten door derden (duidelijk is dat hier NATO lidstaten bedoeld worden) op diverse manieren gesponsord worden. Overigens zijn in de ogen van Moskou alle staten en organisaties die de veiligheid of het bereiken van politieke doelen van resp. door de RF in gevaar brengen dan wel doorkruisen, extremisten.

De vierde kanttekening betreft het zwaartepunt van het oefeningsscenario en de plaats waar dat zwaartepunt gelegd is. Niet in het zuiden of westen van Belarus maar in het noordwestelijke grensgebied met de Baltische staten. Niet verrassend dat in het scenario is vastgelegd dat extremisten vanuit een van de Baltische staten het territoir van Belarus zijn binnengedrongen.

Evaluatie van het scenario.

De naam van de oefening verraadt uit welke richting de veronderstelde dreiging voor de gemengde strijdmacht komt: ZAPAD betekent “West”. Uit een bericht van The Guardian wordt duidelijk wat de rode draad in het scenario van ZAPAD 2017 is.

Veishnoria, a fictitious region of Belarus, declare independence and attempt to turn Minsk against Russia, with the help of Nato countries

Vooral de benadrukking van NATO in deze titel geeft aan dat Moskou NATO nog steeds als een agressieve verdragsorganisatie beschouwd. Niet verwonderlijk dat de genoemde extremisten[1]  een gebied bezet hebben· dat de naam Weischnorien[2] heeft gekregen en door twee NATO lidstaten (Lubenia/Polen en Vesbaria/Litouwen) met wapens en geld ondersteund worden. Het scenario weerspreekt de eerder genoteerde opmerking dat de oefening niet tegen een specifiek land of internationale organisatie gericht is. Uit het scenario blijkt dat het gericht is tegen een NATO lidstaat en tegen NATO als verdragsorganisatie.

De eerste oefeningsfase (14-16 september) had volgens een The Guardian journalist ter plaatse een defensief karakter om in de tweede fase (18-20 september) een (tegen) offensieve aard te krijgen. Volgens Duitse media speelde die eerste oefeningsfase zich af op schietterreinen waar gevechtschietoefeningen werden afgewerkt, luchtmobiele en luchtlanding acties werden gedaan en luchtplatformen hun oefeningsdoelen in een grond-lucht bestrijdingsscenario probeerden te realiseren. De beelden die zijn vrijgegeven door Minsk en Moskou bevestigen dat. In de tweede oefeningsweek werden die onderwerpen op een nogal gekunstelde manier met elkaar verbonden. Russische bronnen onderstreepten dat Poetin op maandag 18 september in het oefeningsgebied Luschski /Luzhsky in de buurt van Sint Petersburg het klapstuk van de oefening bijwoonde. Vermoedelijk moesten meerdere brigades tijdens een grootschalige demonstratie van een driedimensionaal optreden met life fire aspecten, hun operationele waarde aan de grote leider bewijzen.

Links op de foto Minister van Defensie Sergey Shoigu; rechts van hem Chef Staf Russische Krijgsmacht Valery Gerasimov. Afb: RT.com © Sputnik

De invulling van het oefeningscenario wijkt nauwelijks af van de invulling die in Nederland tijdens de Koude Oorlog bij grootschalige oefeningen gebruikelijk was. In de eerste week oefeningen in kleiner verband op oefening en schietterreinen in de onderwerpen die ook in de tweede oefeningsweek bij de grootschalige oefening aan de orde kunnen komen. Vermoedelijk zullen op oefeningsgebieden waar manoeuvre eenheden zich op de tweede oefeningsfase hebben voorbereid – in NATO termen uitgedrukt – eenheden ter sterkte een brigade plus[3] per oefeningsgebied de vastgelegde oefeningsdoelen nagestreefd hebben. Geheel in lijn met de tekst van de bovenstaande tweede kanttekening lanceerde de gemengde Belarus-Russische strijdmacht in de trant van de bekende Koude Oorlog scenario´s, op het oefeningsgebied Luschski /Luzhsky een driedimensionaal tegenoffensief om primair het verloren gegaan territoir te heroveren en vervolgens de tegenstander op zijn eigen grondgebied definitief te verslaan. Wat dat betreft is er dus niet veel veranderd in het denken van Moskou. Bekende concepten met beter materieel, betere afstemming van grond en luchtplatformen, betere bescherming van de vierde dimensie.

Waard om te weten.

 De opmerking in een van de Nederlandse dagbladen dat Moskou en Minsk niet alles in de hand kunnen hebben, schildert het gebrek aan inzicht in de manier waarop Moskou scenario´s in elkaar sleutelt. Bij experts is het allang helder dat Moskou nooit iets aan het toeval overlaat, geen ruimte biedt aan spontaan of intuïtief optreden resp. optreden dat buiten het vastgelegde scenario ligt. Volgens die Nederlandse media bron zou het Russische persbureau Interfax gemeld hebben dat eenheden van het Eerste Russische Tankleger in de buurt van Moskou in de hoogste staat van paraatheid waren gebracht. Tanks en manschappen zouden binnen 24 uur worden verplaatst naar oefeninglocaties op het grondgebied van Belarus. Omdat die informatie kort daarna op de website van het Russische ministerie van Defensie werd bevestigd, leidde dat in Belarus tot verwarring.

Later zou worden bevestigd dat het 1^ste Russische tankleger (MD Centrum) middels een fictief telegram opdracht had gekregen om in westelijke richting op een operationele wijze te verplaatsen (in militaire termen een opmars overgaand in een offensief) om Russische eenheden te versterken die binnen het raamwerk van ZAPAD 2017 werden geoefend. Hoewel die opdracht werd herroepen bevestigden de te snelle reacties van de betrokken eenheden dat zij vooraf geïnformeerd en in het verlengde optimaal voorbereid waren. Bovendien bevestigde hun reacties dat een belangrijk deel van de Russische grondcomponent in passieve zin deel uitmaakte van het scenario van ZAPAD 2017.

De informatie dat vier Chinese oorlogsschepen in Wladiwostok waren gearriveerd om met Russische marine schepen een maritieme operatie te beoefenen, is in de brei aan sturende informatie over ZAPAD vermoedelijk verloren geraakt is Die operationele beweging is gelet op het spanningsveld binnen en rond Noord Korea een opmerkelijke stap te noemen. Er´waren meer operationele bewegingen die samenvielen met het oefeningscenario van ZAPAD. Op de Zwarte Zee bij de Krim voerden (delen van) de Zwarte Zee vloot maritieme oefeningen uit en ergens op de Noordzee bestreden 10 onderzeeërs, 20 oorlogsschepen en 5000 man van de Noordzee vloot vijandelijke luchtstrijdkrachten. Vermoedelijk om te voorkomen dat de doorgangen naar de Oostzee door NATO gebruikt zou kunnen worden om versterkingen naar de Baltische regio te sturen.

Vaststellingen.

 Hoewel Minsk en Moskou hardnekkig blijven ontkennen, was ZAPAD 2017 gericht tegen een specifiek land of verdragsorganisatie. Het oefeningscenario bevatte door het defensieve-tegenoffensieve karakter resp. het actie-reactie patroon gelijksoortige operationele elementen als voormalige Koude Oorlog scenario´s. Volgens Baltische waarnemers had het tegenoffensief als belangrijkste doelstelling het afsluiten van de Suwalki opening voordat NATO grondtroepen van Polen naar de Baltische regio gekruid zouden worden. De Suwalki opening die ruim 100 kilometer breed is, dichtbegroeid en heuvelachtig met een beperkte infrastructuur is een achilleshiel van NATO en NATO experts veronderstellen dat de RF 36 tot 48 uur nodig heeft om onder non-threat omstandigheden de opening af te sluiten. Als die observatie inderdaad juist is, kan het betkenen dat de demonstratie in het oefeningsgebied bij Sint Petersburg als belangrijkste doelstelling het toetsen van de bruikbaarheid van (elementen van ) een dergelijke operatie had.

Hoewel vooral politici en media opgelucht adem halen, is een waarschuwing op zijn plaats. De invallen in Georgië (Abchazië en Zuid Ossetie) en Oekraïne (Krim en Donbas) werden in 2008 en 2014 ingeleid door gelijksoortige onschuldige, veronderstelde kleinschalige oefeningen als ZAPAD 2017! Binnen het ZAPAD scenario moest het geplande en gedemonstreerde tegenoffensief niet alleen de Suwalki opening afsluiten en Kaliningrad ontzetten, maar worden voortgezet op Pools grondgebied om de Poolse Oostzeekust vast in handen te krijgen en te houden. Het ging bij ZAPAD niet om het uitschakelen van militanten van een NATO lidstaat, het neutraliseren van een NATO lidstaat, maar ook om het blokkeren van NATO opties om grond, lucht en maritieme versterkingen in de Baltische regio te krijgen.

—————————————————–

[1] Op basis van informatie uit Moskou identificeren Russische mediabronnen die militanten, extremisten als leden van het Vrijwilligersleger van Litouwen, die volgens diezelfde bronnen onder de verantwoordelijkheid van het Litouwse Ministerie van Defensie vrijwilligers traint voor gezagsondermijnende acties tegen buurlanden. In dit geval Belarus.

[2] Volgens Oekraïense waarnemers lijkt de toestand in dat gebied veel op die van de Donbas in de lente van 2014. Enige subjectiviteit klinkt in die waarneming door.

[3] De plus component kan bestaan uit extra manoeuvre eenheden, gevechtsteun in de vorm van genie en vuursteun, luchtverdedigingsmiddelen, rotor en vastvleugelige platformen.