Illegale regering

Drie van de op 17 maart gekozen Tweede Kamerleden zijn na hun beëdiging als Kamerlid inmiddels ook staatssecretaris geworden. Op het moment dat zij op 31 maart Kamerlid werden, waren zij nog geen minister of staatssecretaris en daarom mochten zij eigenlijk niet benoemd worden als lid van het Kabinet. Dat is stiekem wel gebeurd en per saldo hebben wij dus een illegale regering.

In 1938 maakte de grondwetgever een einde aan de mogelijkheid om het ministerschap te combineren met het Kamerlidmaatschap. Voor die tijd was daarvan ook weinig gebruikgemaakt (onder anderen Goeman Borgesius en Lely waren in 1897-1901 uitzonderingen) en afschaffing van de mogelijkheid lag voor de hand. De onverenigbaarheid past in het duale bestel en de functies zijn praktisch gezien niet te combineren. Feitelijk zou door het aanvaarden van een onverenigbare functie het Kamerlidmaatschap van de drie van rechtswege eindigen, maar zij blijven gewoon lid van de Tweede Kamer. De regel is stilzwijgend opgerekt. Voortaan kunnen na de verkiezingen talloze Kamerleden alsnog toetreden tot het demissionaire kabinet en dan tevens Kamerlid blijven.

De praktijk is dat deze drie, Wiersma (VVD), Weyenberg (D66) en Yesilgöz-Zegerius (VVD) gewoon lid van de Tweede Kamer blijven. De regel is dus klaarblijkelijk stilzwijgend verruimd zonder dat de controleurs ‘van het volk’ (de Tweede Kamer dus) daarop aansloegen. Zij genieten namelijk even van een ‘reces’ van maar liefst twee maanden. Toch vindt hier een regelrechte verkrachting van de parlementaire democratie plaats. Dilan Yesilgoz (VVD) bijvoorbeeld, werd op 23 mei j.l. geïnstalleerd als Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat’, maar behield tevens haar Kamerzetel. Dat betekent dat zij kan stemmen over haar eigen wets- en wijzigingsvoorstellen. Daarbij kan het dus onder andere gaan over ‘klimaat’, wat inmiddels een onderwerp is wat in de maatschappij al voor de nodige tweespalt zorgt. In de vormgeving van onze parlementaire democratie is terecht en uitdrukkelijk afgezien van het combineren van functies als Parlementariër en bewindspersoon.

Geert Wilders van de PVV is gelukkig niet zo bezorgd om het reces maar wel over de staatsrechtelijke kant van deze kwestie: hij roept in een brief Kamerleden op zijn voorstel te steunen voor een ‘terugroep actie’ zodat er een plenair debat over kan worden gevoerd. Een demissionair Kabinet kan weliswaar niet meer weggestuurd worden (alhoewel, ik heb wel een paar ideetjes) maar dat het demissionaire Kabinet ook nog eens de grondwet compleet aan de laars lapt, is compleet van de geiten. We hebben dus, als Wilders zijn zin krijgt, straks een debat waarbij drie leden over hun eigen illegale baan in het Kabinet mogen stemmen. Dat maakt al duidelijk dat er dan eigenlijk wel een paar generaals achter de coulissen klaar moeten staan om de democratie even een tijdje aan de kant te zetten, om die uiteindelijk weer op orde te brengen.

De oplossing is natuurlijk nieuwe verkiezingen en de Kamer kan dan meteen vastleggen dat het spul wat nu in het Kabinet zit, nooit meer in de politiek terug mag keren. Nog niet als ambtenaar.