Onze identiteit verdwijnt

De muziekgroep Pink Floyd had een vooruitziende blik toen ze in 1979 zong: “We don’t need no education. We don’t need no though control.” (Another brick in the wall – 1979).

Velen meenden dat deze rockband jongeren stimuleerden tot dwaze rebellie, maar uit de officiële videoclip blijkt dat het verzet waartoe zij opriepen zeer gemotiveerd was, namelijk tegen indoctrinatie in het onderwijs: jongeren lopen als zombies door de school om te eindigen in een gehaktmolen. Deze artiesten benoemden toen wat anno 2021 is vervuld. Onze jongeren zijn gemangeld tot een eenheidsworst. Weg zelfdenkend vermogen, weg kritische geest. Langzaam maar zeker zien we de effecten. We leven in een wereld waarin diverse moderne doctrines onze identiteit verzwakken. De belangrijkste factoren die onze identiteit vormen, liggen allemaal onder vuur.

Bloedband

Allereerst de bloedband. De verticale bloedband en die met broers/zussen zijn het sterkst en het meest bepalend voor onze identiteit. Bloedband staat vast. Het kerngezin (biologisch ouders van eigen kinderen) is de logische hoeksteen van een samenleving omdat biologische ouders aan de basis staan van elk kind. Een adoptie-, stief- of pleegouder is voor noodgevallen. Het is altijd beter dan een slechte of geen ouder. Als in de bloedband het vertrouwen ernstig wordt geschaad, zoals bij mishandeling en incest, krijgt de identiteit van het slachtoffer een stoot in de verkeerde richting. Het kan lijden tot een verwrongen identiteit.

In het regenbooggezin, een gezin met ouders van hetzelfde geslacht, is de bloedband niet meer duidelijk. Er was immers een derde partij nodig om tot voortplanting te komen. Het kind wordt verwekt buiten een duidelijke liefdesrelatie en verliest vanaf de conceptie het recht om in een kerngezin grootgebracht te worden. Dat is een hele beslissing. Die derde partij zal in het gunstigste geval in beeld zijn, maar kan ook de grote afwezige zijn. Daarnaast zijn een vader en een moeder vanzelfsprekende rolmodellen wat de identiteit mede vormgeeft. Ook dat moet het regenboogkind missen. De toekomst zal uitwijzen wat dit met hun identiteit doet.

Geslacht en geaardheid

Er wordt gerommeld aan het geslacht waarmee we zijn geboren, terwijl dit een heel belangrijk onderdeel is van onze identiteit. Het is een vast gegeven en zichtbaar. Omdat er een hele kleine groep is die een ander geslacht ervaart dan het lichaam vertelt, moet tegenwoordig elk kind zijn geslacht in twijfel trekken. Evenzo de seksuele geaardheid. Slechts een klein deel van de bevolking treft een niet-heterofiele geaardheid. Laten de LHBTQ- instellingen zich ontfermen over die specifieke achterban, maar dwing het applaus van de massa niet af door het geslacht en de geaardheid van kinderen ter discussie te stellen. Daarmee wordt vaste grond onder hun voeten weggehaald.

In feite zijn alle fysieke kenmerken onderdeel van onze identiteit: huidskleur, oogkleur, lengte, bouw, behendigheid, kracht, enz. Hoe meer moeite jongeren met hun lichaam hebben, hoe zwakker hun identiteit zal worden.

Anoniem

Het proces van anonimiseren is al jaren gaande. Zo wordt de achternaam veelal niet meer genoemd. Op sommige trouwkaarten gaan Hannie en Karel trouwen, een redelijk anonieme huwelijksaankondiging. De toenemende behoefte aan privacy zal er debet aan zijn, de keerzijde is dat familiebanden onzichtbaar blijven. De achternaam is een familienaam en wijst de bloedband aan. De voornaam fungeert als aanwijsstok binnen die familie. Met het uit zwang raken van de familienaam schuift onze identiteit naar de achtergrond.

Het dragen van mondkapjes in coronatijd versnelt het proces van anonimiseren. Mensen passeren elkaar als anonieme wezens. Hoeveel gesprekken worden niet gevoerd omdat we elkaar niet herkennen? En als we elkaar herkennen, nodigt het mondkapje sowieso niet uit om in gesprek te gaan. Hoe anoniemer wij leven, hoe meer we van elkaar vervreemden, hoe meer identiteit we verliezen.

Taal

Taal is de cohesie van een volk. Het geeft een volk identiteit, maar het hoort ook bij onze persoonlijke identiteit. Niet voor niets spreken we van ‘moedertaal’. Het is logisch dat wij er moeite mee hebben als een immigrant die hier al lang woont, geen Nederlands heeft geleerd. Naast onmacht -het werkelijk niet kunnen aanleren van onze taal- kan het ook een vorm van disrespect zijn. Een immigrant die de taal van het gastland niet de moeite waard vindt om te leren, schopt daarmee tegen de identiteit van dat land en dat doet zeer. Het falende integratiebeleid snijdt dus dieper dan alleen het niveau van praktische overlast. Het bedreigt onze identiteit.

Broodwinning

Werk hoort bij iemands identiteit. Daarom is langdurige werkloosheid tegelijk een identiteitsprobleem. Bij beroepsgroepen die tevens een bepaalde leefwijze inhouden, zoals boeren, vissers, kermisexploitanten, marktlui, horeca en familiebedrijven, is dit nog sterker. En juist dit soort bedrijven worden zwaar getroffen door de lange sluitingen tijdens een pandemie. Met het failliet gaan van hun bedrijf, verliezen zij een groot stuk hun identiteit. Dat is traumatisch. Het basisinkomen dat er wellicht aankomt, is een slecht idee voor de persoonlijkheid van mensen. Uitkeringen is voor noodgevallen, maar een gezond mens wil zichzelf onderhouden en de trotse bestuurder zijn van zijn eigen leven. Het basisinkomen zal ons afhankelijk maken van de overheid en opnieuw een stukje identiteit van ons roven.

Levensvisie

Levensvisie is een heel belangrijk onderdeel van onze identiteit, althans bij velen. Het is niet zozeer de ontkerkelijking die de identiteit verzwakt, maar veeleer het ontkennen van een Schepper. Geloof in een scheppende God die het bestuur van de aarde tijdelijk aan de mens heeft toevertrouwd maar Zelf wel een eindbestemming voor ogen heeft, biedt hen vaste grond onder de voeten, ongeacht of het waar is.

Identiteitsarm

Mensen met een zwakke identiteit dobberen rond in de maatschappij zonder duidelijk kompas. Met dergelijke burgers kunnen overheden en machthebbers alle kanten op. En verwacht niet veel van politici, docenten, journalisten en andere influencers. Ze lijken sterke persoonlijkheden omdat zij invloed hebben. Sommigen zijn dat ook, maar de meesten hebben slechts invloed vanwege hun positie en niet omdat zij authentieke persoonlijkheden zijn. Hun identiteit is een verlengstuk van de publieke opinie. En daar zit het probleem! De publieke opinie wordt tegenwoordig gegenereerd door de massa die deels is beroofd van haar identiteit. Het is het standpunt van de tot ‘zombie’ gemaakte menigte. Het niveau van de publieke opinie is laag, een simplificatie van de werkelijkheid en vaak met twee of drie zinnen uit te leggen. De massa slikt het omdat het proces van identiteitsberoving al zo ver gevorderd is. Om indoctrinatie te kunnen doorzien, moet je wel zelfdenkend zijn. Om een aanval op je identiteit te ervaren, moet je die wel hebben. Je mag de vraag zelfs stellen of er überhaupt nog wel ruimte is in onze samenleving voor mensen met een sterke identiteit als de publieke opinie de norm bepaalt. Hadden we maar beter geluisterd naar Pink Floyd.

Esther Noordermeer is geboren in Ridderkerk, opgegroeid in de Hoeksewaard en studeerde biologie in Utrecht. Na voltooiing van haar doctoraal, heeft zij de lerarenopleiding aan de VU in Amsterdam gevolgd. Van jongs af aan heeft zij geleerd de Bijbel te lezen en dit Boek heeft haar ook altijd geïntrigeerd.

.