Niets geleerd!

Het geweld op Oekraïense bodem glijdt voortvarend het derde jaar in en uit de honderden evaluaties en analyses van kenners en experts kan worden vastgesteld dat oorlogvoering een andere dimensie heeft gekregen.

Dat andere uit zich in lenigheid van geest vertaald in innovativiteit en creativiteit in besluitvorming en bevelvoering; aanpassing aan door fog of war en fricties veranderende omstandigheden in een 4-D gevechtsruimte; plaatselijke en tijdelijke harmonisatie en/of integratie en/of synchronisatie van het optreden van de vier componenten van een krijgsmacht[1]; assortimentsvariantie, afstemming en synergie in operationeel tempo, afstandsbereik, volume en vuursnelheid; plaatselijke en tijdelijke verschuiving van het primaat van de manoeuvre naar indirect vuur en genie steun v.v.; verschuiving van het primaat van het jachtvliegtuig naar de bewapende en inlichtingen verwervende drone v.v; absolute noodzaak van standaardisatie op het hoogste niveau (niet streven naar interoperabiliteit, maar commonaliteit);  een sterke ongestoorde en veilige verbinding tussen slagveld en achtergebied en iets wat niet altijd geoefend resp. aangeleerd kan worden: persoonlijke instelling in termen van lenigheid, doorzettingsvermogen en samenwerking.

Toen de Duitse Minister van Defensie in de rug gesteund door de General-inspekteur van de Bundeswehr, eind maart 2024 bekend maakte een nieuwe visie voor de Bundeswehr te willen presenteren, verwachtten media en militairen dat (sporen resp. aanzetten van) een aantal van de bovengenoemde aspecten herkenbaar zouden zijn in die nieuwe visie. Daarin werden ze ernstig teleurgesteld.

De Ist situatie

In januari 2023 is in het artikel “Malaise bij de Bundeswehr”een grof overzicht gegeven van de gevechtskrachtstatus van de Duitse Krijgsmacht en die was niet himmeljauchend:  

• De inzetbaarheid van Duitse eenheden van de grondcomponent gevuld met hoofduitrustingsstukken aka zwaar materieel (Leopard, Marder, Panzerhaubitser, Gepard) is gemiddeld niet hoger dan 33%. Dat betekent dat van de 8 Tankbataljons (44 tanks per bataljon) er slechts tussen de 2 en 3 – van huis uit organieke – bataljons voor oorlogsdoeleinden ontplooid kunnen worden.

Als uit die eenheden afhankelijk van de gekozen optie, 88 tanks of 2 volledig gevechtsgerede bataljons naar de Oekraïne gestuurd worden, kan de Duitse Bundeswehr uit de overige eenheden door samenvoeging van inzetbare tanks een gevechtskracht van 3 tankbataljons genereren. Dat lot zullen andere eenheden gevuld met zwaar materieel ook ondergaan en politici zullen antwoord moeten geven op de vraag: “is de veiligheid van de Duitse samenleving nog gewaarborgd?”. Een vraag die ook in Nederland nooit gesteld is.  

• De laatste maanden van 2023 publiceerden Duitse mediaorganen herhaaldelijk artikelen waarin de krakkemikkige staat van de Bundeswehr nader belicht werd: “problemen bij de luchtverdediging….JSF een bodemloze put, kosten rijzen de pan uit… geen geld voor oefeningen… munitie dekt slechts enkele uren van een gevecht in de hoogste intensiteit” zijn een paar teksten uit die artikelen. Onlangs informeerde MinDef en de hoogste militaire autoriteit het Duitse parlement dat: ”Die Einsatzbereitschaft sei teilweise qualitativ eingeschränkt”. In normale mensentaal de Duitse krijgsmacht kan net als de Nederlandse krijgsmacht zijn grondwettelijke taken en Alliantie bijdragen niet meer uitvoeren resp. invullen.

De vraag was toen (12 maanden geleden) wat de gevechtsvaardige kwaliteit van de tanks zou zijn en of de slagkracht van die tanks in eenheidsverband zou beantwoorden aan de geestdriftige verwachtingen die Berlijn in Kiev had gewekt? Het antwoord kan na vijf maanden gegeven worden: de vuurkracht van het (boord) wapen, veiligheid door opstaphoogte en bepantsering en mobiliteit zijn bedroevend. Ze werden snel uitgeschakeld en branden goed. Die observaties plaatsen de koene uitspraak “we zijn in oorlog met Rusland” van de Duitse MinBuza in een wel heel merkwaardig daglicht en bevestigt dat politici praten in papier en de realiteit angstig negeren. Ver van het front in de wetenschap nooit het eigen leven daar te moeten riskeren, hebben politici en leunstoel militairen de mond vol van oorlog en de nederlaag van Moskou.

De Soll-situatie op papier

Eind maart 2024 maakte Boris Pistorius, Duitse MinDef, zijn plannen bekend om de gevechtskracht van de Bundeswehr te repareren. Vertrekpunt: de uitspraak van Poetin dat Moskou zich zou voorbereiden op een langdurig conflict in de hoogste geweldsintensiteit met een open einde. Die tekst reflecteert weliswaar de intentie van Poetin, maar de hedendaagse realiteit onderstreept dat de AFU (Oekraïense krijgsmacht) in staat van ontbinding verkeert en de defensieve linie west van Avdiivka op instorten staat.

Wat doet Pistorius? In zijn epistel met de titel “Die Bundeswehr der Zeitenwende” onderstreept hij dat het allemaal anders gaat worden en daarmee bedoelde hij ongetwijfeld: leniger, doelmatiger en zeker effectiever. Binnen die context blijft het echter beperkt tot een herstructurering van Commando’s. Hij begrenst  en voegt samen de verantwoordelijkheden van commandostructuren en hoofdkwartieren op drie traditionele militaire niveaus (tactisch, operatief en strategisch) scherper dan voorheen (zegt hij) en reorganiseert de Bestuursstaf op ministerieel niveau.

Wat wil de Minister?

• Door het principe van de onsplitsbare veiligheid zoals NAVO die in zijn voorgaande strategische concept sterk heeft benadrukt, te vertalen in een samenvoeging van de twee Commando’s voor plannen en ontplooiing van operaties binnen en buiten het Duitse grondgebied. Dat is op zich een begrijpelijke aanpassing. Zeker als in ogenschouw genomen wordt dat bij een aanval op het bondgenootschap, de verdediging van het nationale grondgebied deel uit gaat maken van het defensief van het bondgenootschappelijke territoir. Hierdoor worden de commandolijnen korter en kunnen dubbeltellingen voorkomen resp. beperkt worden. Of dat een gelukkige beslissing is, moet onder oorlogsomstandigheden nog maar blijken.
• Bundeling van de logistieke en de medische functie in een commando structuur, waardoor specialisten vrijkomen om in manoeuvre eenheden in te passen. Aan het front zijn zij het hardste nodig om de personele component van de slagkracht niet te snel en te lang onder het gewenste niveau te laten dalen resp. te houden. Bovendien schept de Minister randvoorwaarden voor de herinvoering van de dienstplicht, waardoor specialisten uit de civiele sector snel ingepast kunnen worden in soortgelijke militaire functies.

Omissies? Verloren kansen!

De toehoorders vroegen zich echter af of zijn visie inderdaad de vertaling was van de lessen die geleerd hadden moeten worden van het gewelddadige conflict op de Oekraïense slagvelden waar honderdduizenden slachtoffers zijn gevallen en duizenden, wellicht tienduizenden uitrustingstukken liggen te verkrotten. Zijn die lessen wel verwerkt in die “Bundeswehr der Zeitenwende” en over welke tijdspanne praat de Minister? Dat kwam niet echt uit de verf tijdens zijn presentatie. Want:

Waar blijft de oprichting van een denktank die de operationele ontwikkelingen in de Oekraïne evalueert en analyseert en vaststellingen vertaalt in praktische voorstellen om die in de Bundeswehr te kunnen implementeren? Waar zijn bijvoorbeeld de Drone eenheden, configuraties en aantallen voor aanvallen op vijandelijke grond en luchtdoelen en bestrijding van luchtdoelen in de vorm van drones, jachtvliegtuigen, aanvalsheli’s en raketten? Waar zijn de plannen voor de koppeling van inlichting – en informatie instrumenten met artillerie en raket eenheden om invulling te geven aan real time bestrijding van vijandelijke doelen? Waar zijn de plannen voor onderzoek en inpassing van AI voor militaire doeleinden? Plannen voor een gatenvrije luchtverdediging? Voor Full Dimension Protection? Voor de verbetering van het Informatie management en de koppeling met Informatie operaties en Cyber warfare? Waar zijn de plannen voor het gevecht der verbonden wapens op de drie traditionele militaire niveaus in een 4-dimensionale gevechtsruimte? Waar zijn de plannen voor een anticiperende manoeuvre- eenheden volgende logistiek en de verbinding met de Duitse wapenindustrie? Ja, waar?

Die ontbraken. De presentatie zat vol met verkooppraatjes, mooie volzinnen en propaganda, maar hapklare uitvoerbare brokken om de gevechtskracht van de Bundeswehr op korte termijn op te stuwen naar de noodzakelijke kwalitatieve en kwantitatieve niveaus, waren niet in die plannen verwerkt.

De echte Soll situatie

De operationele ontwikkelingen in de Oekraïense gevechtsruimte hebben bevestigd dat in vredestijd manoeuvre en ondersteunende eenheden volledig gevechtsgereed en beschermd moeten zijn. In staat om middels korte reactietijden samen met krijgsmachten van andere lidstaten het gevecht binnen het Alliantie gebied met succes te kunnen voeren. Dat betekent dat standaardisatie tot op het hoogste niveau gerealiseerd moet worden. Niet blijven mikken op interoperabiliteit, maar op commonaliteit. Vooral op het gebied van conceptueel denken, doctrine, commandovoering, operationele uitvoering, logistieke (vooral munitie en brandstof) en medische (medevac, medicijnen en vooral bloedvoorziening) processen en procedures; communicatie aspecten en taal vertaald in Vaste Orders/SOP’s, operationele – en logistieke handboeken,

In feite moet het mogelijk zijn dat niet alleen eenheden maar ook commandanten, planners, bemanningen, bedienaars op alle militaire niveaus  binnen de NAVO-context uitwisselbaar en inzetbaar moeten zijn. Ongeacht de nationaliteit. Dat betekent harmonisatie van werving, selectie, opleiding, vorming, training, van certificatie en validatie normen; harmonisatie en synchronisatie van oefeningen. Optimaliseren van oefeningen in de geest van train as you fight door o.m. effecten van de fog of war en fricties in te bouwen en de inhoud niet te scripten resp. in tijd te begrenzen. Geen conditionering en vergelijkbaar met het model dat het WP decennia heeft nagestreefd.

Naar de oude fout corrigeren

Dat staat niet in het document “Bundeswehr der Zeitenwende”en in feite was het weer “oude wijn in nieuwe zakken” en kon geen spoortje van inventiviteit en creativiteit in dat document ontdekt worden. Dat werd bevestigd door de woorden van Carsten Breuer,  General-inspekteur der Bundeswehr, die onlangs de volgende tekst uit zijn mond liet rollen:” der Krieg in der Ukraine könne nicht leitend dabei sein, die Bundeswehr kriegsfähig aufzustellen”.

Pardon? Werd Rusland niet als de grootste bedreiging van de NAVO gekenmerkt? Werden de krijgshandelingen in de Oekraïne door kenners niet gekwalificeerd als de moderne uitvoering van de grootschalige oorlogvoering? Als de Oekraïne niet richtinggevend is, wat dan wel? COIN? Die vergissing heeft NAVO al gemaakt bij de opleiding van Oekraïense militairen en eenheden en het gros heeft op de slagvelden het leven verloren of is ernstig verminkt geraakt.  

Zorgelijke toekomst

Het is te hopen dat het document als startpunt voor de vertaling naar het operatieve en tactische niveau moet worden beschouwd. Als dat niet het geval is, dan ziet de toekomst van de Bundeswehr er niet stralend uit. En Nederland wil inhaken en aanhaken bij een tandeloos gemaakte Bundeswehr? Dat Nederlandse politici echt niet weten waar ze over praten als de discussie gaat over oorlogvoering, geweldsmiddelen (gevechtseenheden) en – instrumenten (materieel voor operationeel optreden in een gevechtsruimte), bevestigde de in militair opzicht wel heel begrensde Nederlandse MP deze week in Litouwen toen hij Nederlandse militairen op het hart drukte dat zij zich daar “voor het echie” aan het voorbereiden waren. In een geconditioneerde omgeving?

Of westerse krijgsmachten inderdaad die stap naar de gewenste configuratie en operationele uitvoering ooit zouden willen en kunnen maken? Laat ik wat de Bundeswehr en Nederlandse Krijgsmacht betreffen, dat op zijn Haags beantwoorden:”Ach wat lag toch lekkâh te dromûh”

[1] Grond-lucht-maritieme – en virtuele component (waar het hybride gevecht de boventoon voert).