Corruptie in alle bestuursmodellen

Tijdens de Rutte-regeringsjaren werd iets te vaak geroepen dat corruptieve uitwassen alleen te vinden waren in autocratisch bestuurde staten.

Helaas is sinds de diverse toeslagenaffaires, incidenten bij politie en justitieel apparaat; in gevangenissen en bij de douane helder geworden dat ook in een parlementaire democratie als Nederland sporen van dikke corruptie herkenbaar zijn. Omvang en lengte van die sporen zijn echter niets vergeleken bij ondemocratische lichamen en instanties in Brussel. Wat daar gebeurt met de door landen ingebrachte belastinggelden is hemeltergend.

Illegale uitingen die als corruptie gecategoriseerd worden zijn o.m. omkoping, fraude, verduistering, nepotisme, witwassen, machtsmisbruik, chantage en illegale overheidsteun. Tijdens de door de overheid uitgeroepen coronapandemie was een aantal van die illegale activiteiten door diverse segmenten van de Nederlandse samenleving en zelfs door de overheid, herkenbaar.

Corruptie op Europees niveau

De EU krijgt gewoon geen grip op corruptie en verspilling van belastinggeld. Volgens een actueel onderzoek van de Europese Groenen dat onlangs aan het publiek werd gepresenteerd, lopen EU-landen door corruptie een jaarlijkse schade op tot € 904 miljard. Officiële schattingen van de Europese Commissie (EC), die echter al enkele jaren oud zijn, gaan daarentegen uit van een jaarlijkse schade door corruptie in de EU van “slechts” € 120 miljard. Wanneer men beseft dat de volledige EU-begroting voor 2024 ongeveer € 166 miljard bedraagt, dan is zelfs dat “slechts bedrag” een grove schande.

Volgens het bovengenoemde onderzoek is de situatie het ergst in Roemenië. Daar gaat ieder jaar bijna € 39 miljard door corruptie verloren: 21 keer zoveel als de demissionaire Nederlandse regering voor de politie uitgeeft, en bijna 3000 keer zoveel als het demissionaire Kabinet investeert in woningbouw. In absolute cijfers breekt Italië alle records. Daar gaat volgens het onderzoek jaarlijks bijna € 237 miljard door corruptie verloren. Op de tweede plaats komt Frankrijk met € 120 miljard. Is dat een verrassing? Niet echt, en er staan nog een aantal landen op de wachtlijst waar corruptie welig tiert zoals Bosnië.

Corona herstelfonds

Overigens weet de Europese Commissie (EC) zelf ook van wanten. Dat blijkt uit een  artikel van 16 april 2024 op de websites van Indepen. Het bericht luidt: “De Europese Commissie gebruikte de coronacrisis om een nieuw miljarden subsidieplan te ontwikkelen dat gericht is op het sneller financieren van de EU Green Deal en verdere digitalisering van de EU. In totaal omvatte het ‘corona herstelfonds’ aanvankelijk 750 miljard (!) euro waarvan inmiddels honderden miljoenen in de zakken van criminele organisaties zijn verdwenen”.

Regeringsleiders riepen herhaaldelijk dat de coronapandemie ongekende schade aan de EU-lidstaten zou toebrengen en een geldvangnetje nodig zou zijn om die schade te kunnen beperken/compenseren. Die regeringsleiders vergaten met de vinger naar zichzelf te wijzen. Door nutteloze maatregelen te nemen hebben zijzelf die schade aangericht en niet het SARS-Cov-2 virus. Dat is nu door allerlei onderzoeken o.m. in Engeland en Duitsland glashelder geworden. Niet het virus maar menselijke machthonger heeft geresulteerd in de schade die in veel Europese staten is aangericht. In Duitsland draait de verantwoordelijke Minister zich in allerlei bochten om duidelijk te maken waarom de Duitse regering maatregelen heeft genomen die de verspreiding van het virus niet hebben beperkt, de oversterfte heeft versterkt en de economische schade deed groeien.

De belangrijkste afspraken[1]:

• Een fonds van aanvankelijk € 750 miljard, inmiddels boven de 800 miljard gestegen.
• € 390 miljard beschikbaar voor subsidie of giften. De resterende € 360 miljard euro is voor leningen.
• Landen moeten hervormingsplannen maken om geld te krijgen of te lenen uit het hulpfonds.
• De plannen moeten gericht zijn op CO2-reductie, groene transitie en verdere digitalisering (digitaal paspoort, digitale (medische) dossiers, digitale betaalsystemen etcetera), bestrijding van klimaatverandering, bescherming van gendergelijkheid en gender transitie, bevorderen van biodiversiteit of het nieuwe EU-gezondheidsprogramma EU4Health[2].

Het is onduidelijk waarom het bedrag verhoogd werd en in welke pot die verhoging van € 50 miljard terecht komt of al is gekomen. Een noodhulpfonds voor medische zaken wordt ook gebruikt/misbruikt voor klimaatdoelen? Blijkbaar vanuit de gedachte: “wat we ook doen, het moet wel “groen”gebeuren”. Dat vangnetje kreeg ook een naam   NextGenerationEU en de rijkere landen zoals Nederland mochten weer eens zakken belastinggeld naar Brussel brengen.

Ten tijde van de beslissing van de Europese Commissie om het NextGenerationEU-plan door te voeren, is de ECB aanmerkelijk hogere bedragen per maand aan geld ‘bij gaan drukken’. Van € 20 miljard per maand voor corona, naar € 50 miljard per maand tijdens 2020. Zie onderstaande grafiek.

Vragen?

De vraag die nu opgeld doet  en beantwoord zou moeten worden: “was dat vangnetje nu echt nodig”. Een andere relevante vraag luidt: Hoeveel jaar gaat dit duren? De Europese Commissie leent zelf 390 miljard van de 800 miljard euro tegen een rente van rondom 0% en een aflossing in 30 jaar (2029-2058), wat neerkomt op €13 miljard per jaar. Hoeveel jaar? Dertig! Dat is nog eens over je graf regeren.

In juli 2020 stribbelde de MP voor de bühne tegen, maar ging toch door de bocht en deed in Brussel vier ingrijpende concessies[3].  De media spinde het resultaat als volgt: “na lange en intensieve onderhandelingen hebben we een akkoord bereikt over de Europese meerjaren begroting en het herstelfonds voor de EU. Het resultaat is een goed pakket, waarin de Nederlandse belangen gewaarborgd zijn en Europa sterker en weerbaarder maakt”. De Duitse media hadden direct door wat in die dagen in Brussel was gebeurd: “Das ist ein großes Trauerspiel…. Das Ergebnis ist eine Lachnummer….Die EU verkommt zum Geldautomaten… Die Deutsche Buerger verloren”. Dat blijkt wel uit de berekening vanHarald Benink, Tilburgse hoogleraar Banking & Finance, die dat op verzoek van de NOS[4] heeft gedaan. De Nederlandse belastingbetaler is er door de bebrilde sprookjesverteller weer eens ingeluisd: €330 miljoen per jaar, 30 jaar langom een vangnetje met €800 miljard erin levend te houden.

Voor het gros van die belastingbetalers was het – denk ik – onduidelijk wat de consequenties zouden zijn van die genereuze Nederlandse bijdrage. Uit het gestommel in het Parlement kreeg de samenleving ook niet het idee dat onze volksvertegenwoordigers in de gaten hadden wat de gevolgen voor de huishoudbeurs zouden zijn. Zoals vaker.

Fraude

Italië ontving bijna € 200 miljard uit Europese middelen en vloeide ongeveer 25% van het steunfonds naar slechts één lidstaat van de EU. Begin april 2024 zijn alleen al in Italië – het grootste land qua fraude uit het EU-steunfonds – in totaal 22 verdachten gearresteerd die voor € 600 miljoen uit het Italiaanse corona herstelfonds  achterover hebben gedrukt. De Italiaanse verdachten die werden opgepakt in Italië, Oostenrijk, Roemenië en Slowakije zouden valse bedrijfsbalansen hebben gebruikt bij het aanvragen van de steunfondsen.

Het blijft helaas niet bij Italië alleen. Van alle 206 onderzoeken die het Europees Openbaar Ministerie (EOM) eind 2023 is gestart, hadden 179 betrekking op Italië. Op ruime afstand volgden Oostenrijk (33), Roemenië (8), Frankrijk en Portugal (3), Kroatië en Griekenland (2). Vooral de afwezigheid van Spanje in de lijst is opmerkelijk. Dat land heeft samen met Italië veruit het meest geprofiteerd van de corona herstelfondsen van de Europese Unie.  Zowel omvang, bestedingen, als de ongekende fraude binnen het project NextGenerationEU, tonen aan dat de EU-fundering aan betonrot onderhevig is en wat geldstromen betreft in feite onder curatele gesteld zou moeten worden. Het blijft bij de EC niet beperkt tot fraude, want ook zijn sporen van nepotisme, witwassen, omkoping ontdekt.  

Riep iemand in Nederland niet dat de EC met de vingers aan de knoppen van een oorlogseconomie zou moeten draaien? 

Nederland

Uit recent onderzoek door het anti-corruptie lichaam Transparency International is gebleken dat de corruptie in Nederland sterk toeneemt en inmiddels zo’n € 12 miljard per jaar kost. Het zicht op corruptiezaken is beperkt door het ontbreken van een centraal orgaan en een goede regeling voor klokkenluiders. Daarnaast wordt integriteit aan de top gemis. Op het Landelijk Parket te Rotterdam is mr Danielle Goudriaan aangewezen als landelijk corruptieofficier.  Zij heeft specialistische deskundigheid op het terrein van de opsporing en vervolging van corruptiezaken. In 2015 hebben enkele spraakmakende corruptiezaken geleid tot veroordelingen door de strafrechter. Op 15 december 2015 heeft de rechtbank Amsterdam voormalig directeur Möllenkamp van de Amsterdamse woningcorporatie Rochdale veroordeeld tot tweeënhalf jaar gevangenisstraf. Volgens de rechtbank heeft hij zich o.a. schuldig gemaakt aan het ontvangen van steekpenningen, witwassen en meineed.

Alleen in autocratieën?

Corruptie dus niet alleen in autocratische bestuurde staten maar ook in democratieën en niet-democratische lichamen en instanties waar de machtshonger niet te stillen blijkt te zijn en het streven om een hele samenleving in zo’n strak keurslijf te dwingen dat een groot deel van die samenleving naar adem hapt om in leven te blijven.

Is corruptie in Nederland van alle tijden? Wellicht, maar blijkbaar waren corruptieve uitingen als nepotisme, omkoping, fraude, witwassen, illegale overheidsteun en machtsmisbruik vroeger nog beter te camoufleren.

[1] Informatie afkomstig van de website https://www.rijksoverheid.nl

[2] Zie website https://commission.europa.eu 

[3] Zie voor een overzicht en draagkracht van die concessies in het artikel “Robbie is en blijft van rubber” (juli 2020)

[4] Zie artikel d.d.21 juli 2020 op de website https://nos.nl/artikel