In Nederland wordt nog steeds de tekst ‘de kwestie van de Armeense genocide’ gehanteerd. Om daar verandering in te brengen diende op 20 april 2023 de CU (mede ingediend door de BoerBurgerBeweging) nogmaals een motie in om toekomstig te gaan spreken over ‘de Armeense genocide’.
In mijn eigen stad Enschede wil de Armeense Syrisch-orthodoxe gemeenschap nu alvast een stap verder. Ze komen sinds enkele jaren bij elkaar in het Volkspark maar willen daar nu ook een monument. Het onderbouwde standpunt van mij is: Genocide erkennen JA, monument NEE.
Wat is het Volkspark
Het Volkspark is voor Enschede en de Enschedeërs niet zomaar een park. Het is het oudste volkspark van Nederland (1872), een geschenk van Hendrik Jan van Heek en een van de weinige cultuur historische parels die Enschede heeft. Wat betreft de politieke kant Hendrik Jan van Heek, hij was niet alleen een goede vriend van Thorbecke maar ook deelde hij zijn gedachtegoed.
Thorbecke ging vaak te rade bij deze ‘Twentse’ elite. Na zijn aftreden als minister ging hij langdurig logeren bij de Van Heeks om van de Haagse teleurstellingen bij te komen.
In het Volkspark vinden door het jaar heen diverse activiteiten plaats. Jaarlijks op 4 mei, bij het herdenkingsmoment van Mari Andriessen, vindt de dodenherdenking plaats. De kermissen worden er gehouden, het kerstcircus heeft er een plek en er zijn evenementen zoals Kunst in het Park en op zaterdag 8 juli de tweede editie van het popfestival ‘In Het Volkspark’.
Sinds kort heeft tevens het bekende biefstuk restaurant Loetje zijn plek in het voormalige Volksparkgebouw dat in 1874 door architect Jacobus Moll (1844-1887) werd gebouwd. Werd ONS Volkspark landelijk bekend door een dakloos stel dat in een tentje bivakkeerde in het Volkspark.
Het Volkspark is kortom een van de cultuurhistorische parels die we telkens en blijvend moeten koesteren. We moeten het Volkspark beschermen tegen de verwoestende van partijen als D66, PvdA, de CU en GroenLinks. Partijen en hun gelieerden die maar wat graag ons verleden ontkennen.
Partijen die er naar kijken, uit verschillende overwegingen niets doen en als plooibare ambtenaren hun macht menen te moeten laten gelden. Je zag het in 2021 en je ziet het nu.
En dat terwijl er nog niet zo lang geleden plannen zijn gepresenteerd om het Volkspark de komende jaren, in navolging van het Ledeboer en van Heekpark, grondig aan te pakken.
Zelf ben ik dan ook benieuwd in hoeverre de medewerker van de gemeente, die de zetel heeft ingenomen in de Commissie van Beheer zich verzet. Zich verzet tegen het voornemen om dit Armeense genocide monument te plaatsen in het Volkspark dat van alle Enschedeërs is.
Polariseren en tegen elkaar opzetten
Polariseren, het proces waarbij de tegenstellingen tussen groepen in de samenleving sterker worden, heeft als resultaat dat groepen steeds meer tegenover elkaar komen te staan.
PvdA, de CU, GroenLinks en met name D66 hebben tweespalt en polariseren uitgevonden. Het blijven polariseren en hier en daar uitsluiten heb ik ‘politiek’ jarenlang ondervonden. Dit ook door partijen die gevoelsmatig in naam en daad dichter bij me zouden moeten staan. Zij deden dit dan vooral uit politiek eigenbelang!
Waarom ik dit nu zeg in combinatie met het Volkspark?
Dé reden waarom ik niet de islamieten als groep wil polariseren is mijn Enschedese achtergrond. In Enschede hebben we tot nu toe met en naast elkaar geleefd. Waarbij ondanks de verschillen, wederzijds respect en acceptatie de Enschedese norm is geworden.
Door met name politieke invloed (en politiek die zich uit eigen belang laat beïnvloeden) komt dit echter ook meer en meer onder druk te staan en lijkt polarisatie – zoals ik het heb ondervonden – tevens de norm te worden in ONZE stad.
En juist dat is wat met dit monument ter herdenking van de Armeense genocide wederom wordt versterkt.
Vanwaar die drang
De huidige burgemeester van Enschede heb ik leren kennen als integer, vindt waarheidsvinding belangrijk en staat voor onze stad en alle inwoners.
Ik kan me – ondanks zijn opstelling bij de zogenaamde Twentse paradox – dan ook nog steeds niet voorstellen dat het is om onze geschiedenis te wijzigen. Of dat deze opstelling toch voortkomt uit de oorspronkelijke partij (PvdA) van de nu officieel partijloze burgemeester Bleker.
Waarom dan nu een monument toestaan zoals een monument om de Armeense genocide te herdenken. Is dan het volgende in ONS Volkspark, voor de Oekraïners die worden opgevangen in onze stad, een monument als herinnering van de Holodomor. Dit indien er een aantal blijft. En een monument voor genocide op Oeigoeren, Amalekieten of de Holocaust in ons gezamenlijke Volkspark.
Want inderdaad, er is wel een oorlogsmonument ter nagedachtenis aan alle burgers die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen. Maar in ONS Volkspark is geen Holocaust monument.
Politieke keuze
Rotterdam was (net als Enschede) vroeger ook een typische PvdA-stad. Het erkennen door de PvdA van de Armeense genocide (1915), nog in het tijdperk van het Ottomaanse Rijk heeft de PvdA echter veel stemmen gekost. Veel Turken en vooral de islamitische, stemmen nu DENK. DENK deed met de laatste gemeenteraadsverkiezingen niet mee en is dan ook niet meer vertegenwoordigd in de Enschedese raad.
De partij ‘LINK’ met overwegend kandidaten met een Turkse achtergrond volgde DENK op. Met Turgay Ekinci als lijsttrekker haalde LINK echter niet voldoende stemmen. Deze Turgay Ekinci is nu de woordvoerder namens zes Turkse organisaties die tegen de komst van een monument zijn. Hij kondigt een demonstratie aan want ‘zo’n monument zaait verdeeldheid’.
En uit verschillenden overwegingen (al zullen zij de Armeense genocide waarschijnlijk ook niet erkennen!) ben ik het met deze Turkse organisaties eens. Want waarom nu de politieke keuze om een monument ter nagedachtenis aan de Armeense genocide toe te staan in ons Volkspark?
Is het de invloed van de Armeense Syrisch-orthodoxe gemeenschap in Enschede? Bij de politieke keuzes met betrekking tot het dossier MultiFunctionele SportAccomodaties speelde dit immers ook al een rol.
Is de strijd om de Armeense Syrisch-orthodoxe stem voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2026 nu reeds losgebarsten? De Syrisch-orthodoxe gemeenschap in Enschede is groter dan de Islamitische.
Verschillend maar toch gelijk
Tijdens werkzaamheden op verschillende locaties in Enschede kwam ik donderdag 20 April in gesprek met Ahmet Caglayan. Meerdere mensen bij de moskee waren bezig met de voorbereidingen van het suikerfeest als afsluiting van de Ramadan.
Ahmet is voorzitter van de Anadolu Moskee in Enschede. Ik heb Ahmet leren kennen tijdens mijn raadsperiode. Een raadsperiode waarin tot tweemaal toe de nieuw te bouwen Moskee Kuipersdijk in stemming is gebracht.
De eerste maal was 15 december 2020. Het raadsvoorstel ‘Moskee Kuipersdijk 2020’ haalde het toen niet omdat er geen deugdelijk verkeersplan was. Met een onderbouwde bijdrage en stemverklaring (2½ minuut) was ik een van de tegenstemmers.
Geïnspireerd door Urgenda, hebben de ‘groene partijen’ van de coalitie (D66, PvdA, CU) vervolgens het moskeebestuur voorgehouden wat Dikastocratie (=regeren door rechters) voor hen kan betekenen.
En zo kwam het dus dat op last van een juridische tik op de vingers door de Raad van State er nogmaals gestemd moest worden over de moskee aan de Kuipersdijk. De verantwoordelijk Wethouder Niels van den Berg (die als het beter uitkomt voor B&W van Enschede ook Juridische uitspraken negeert) liet erover optekenen in de media dat hij niet weer voor aap wilde staan.
Na vele jaren van demonstraties en acties zwichtte toen een nipte meerderheid voor de druk van de PvdA, D66 en de CU. Deze partijen gingen zover dat het vertrouwen in coalitie partner VVD werd opgezegd.
Zelf heb ik ook tijdens de laatste stemming met eenzelfde stemverklaring tegen de moskee aan de Kuipersdijk gestemd. Net als dat ik ook een rol heb gespeeld in de laatste demonstratie tegen deze moskee.
Dat staat echter los van het respect dat ik heb voor de Enschedese Turkse gemeenschap. Dit overigens net als dat ik dit heb voor de Armeense Syrisch-orthodoxe gemeenschap. De reden dat ik in de politiek ben gegaan is dan ook nog altijd hetzelfde. Een strijd die ik zal blijven voeren.
In Enschede met en naast elkaar leven. Ondanks (of misschien wel dankzij) dat meer en meer Enschedeërs zich net als de gebruikers van de huidige Enschedese moskeeën zich – zoals ze dit aangaven tijdens een bijeenkomst in 2019 van de Tafel van Vrede – tweederangs burger voelen.
En het moskeebestuur… dat wacht door de politieke spelletjes, het gebrek aan visie en daadkracht en de slechte raadsvoorstellen nog steeds op goedkeuring van de Raad van State.
Het verschil van mening blijft
Nog even terug naar mijn rol tijdens de demonstratie tegen de komst van de moskee aan de Kuipersdijk in Enschede. DENK vreesde destijds confrontaties tijdens moskeeprotest in Enschede. De voorzitter van de Anadolu moskee in Enschede, Ahmet Caglayan gaf aan dat demonstratie een grondrecht is.
Wat beiden op dat moment echter niet wisten, is dat de demonstratie op 25 oktober 2019 helemaal niet zou plaatsvinden. Er zou – ondanks meldingen in de media – slechts één dag worden gedemonstreerd. Na een kort gesprek op initiatief van ondergetekende met de plaatsvervangend burgemeester van dienst heb ik daarop contact gezocht met de organiserende groepering van die demonstratie.
Op die dag werd er namelijk een grote drukte verwacht in de Enschedese binnenstad. Ook waren er geluiden dat er tussen de drukte (gezinnen met kinderen) groeperingen aanwezig zouden zijn die niet veel op hebben met het demonstratierecht van anderen.
Met de plaatsvervangend burgemeester had ik op voorhand kaders van handelen afgesproken. En binnen die kaders hebben we – omdat ook Rechts in Verzet zich positief en constructief opstelde – het zo kunnen doen dat op zaterdag 26 oktober een prima demonstratie dag was. Een demonstratie ook op een in alle opzichten A1 locatie: Voor de Christelijke kerk (Renatakerk) en naast een van drie Turks-Islamitische moskeeën (Anadolu moskee).
Een demonstratie waarbij de demonstranten zelfs meer dan slechts de lokale ‘boodschap’ (geen moskee in onze straat – in deze de Kuipersdijk dus) konden uiten. Ook een demonstratie zonder het vooraf gevreesde geweld, provocatie, opruiende teksten of spreekkoren. En wie van de twee het nu heeft geregeld (Allah of ‘onze’ lieve heer), toen de demonstratie voorbij de moskee liep ging het geluid spontaan op uit.
Kortom, ook bij dit gevoelige onderwerp en in dit dossier. Een demonstratie, zogezegd uit het boekje! En het was ook juist tijdens deze demonstratie waar ik de voorzitter van de Anadolu moskee in Enschede Ahmet Caglayan nog beter heb leren kennen.
Wat betreft mijn mening over de moskee aan de Kuipersdijk is onveranderd. Wat betreft een monument in ONS Volkspark voor de herdenking van de Armeense genocide zijn we om verschillende redenen wel eenzelfde mening toegedaan.
Voor mij geldt, de Armeense genocide erkennen: JA, een monument in het Volkspark: NEE. Niet voor Holodomor, Oeigoeren, Amalekieten, Holocaust of welke genocide buiten Nederland of door welke vreemde mogendheid dan ook.
“Als de Armeense Syrisch-orthodoxe gemeenschap een monument wil
in Enschede: prima”
Net als dat tot nu toe meerdere moskeeën hebben in Enschede. Er zijn ook meerdere Armeense Syrisch-orthodoxe kerken waar plek is voor een monument dat past bij de omgeving.
Het Joods monument ‘TER NAGEDACHTENIS AAN DE MEER DAN 700 JOODSE MEDEBURGERS DIE TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG ZIJN VERMOORD.’ bevindt zich ook bij de ingang van de synagoge.
Concluderend
De steun die ik hierbij uitspreek aan mij gewaardeerde stadsgenoot Ahmet Caglayan is niet om of voor een publicatie. Inhoudelijk ben ik het ook niet helemaal eens met de brief zoals gestuurd naar de gehele Enschedese raad. Het gaat mij dan ook niet om de gunst van welke kiezer ook.
Het is mij erom te doen dat we wat mij betreft met Enschede als voorbeeld, in Nederland nog eeuwenlang met en naast elkaar blijven leven.
Waarbij onze normen en waarden volgens de Christelijk – Humanistische cultuur en tradities leidend zijn. We kunnen trots blijven op onze identiteit, Nederlander te mogen zijn.
En in ‘ons’ geval, de typische Twentse kenmerken, het Enschedeër zijn met de ‘doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg’ mentaliteit.
En wat betreft de moskee aan de Kuipersdijk
Een alternatieve locatie heb ik als actief politicus jammer genoeg niet hoeven geven. In gesprekken met vertegenwoordigers van de Islamitische gemeenschap in Enschede heb ik al wel enkele genoemd. Er is nu wat mij betreft een mogelijke locatie bij gekomen; op of nabij het wethouder Hortsmanpark!
Ruimte genoeg. En veel ruimte tussen bewoning en de moskee, geen verkeersproblematiek en de voetbalvereniging TVV kan er wellicht zijn voetbalveld behouden. Dit is gelijk een voetbal verhuisbeweging minder en een van de drie mogelijke scenario’s voor bijvoorbeeld SVV.
In de praktijk blijkt zie je dat mensen van een geloofsgemeenschap of ideologie graag dicht bij hun gebedshuis willen wonen.
En laat op het wethouder Horstmanpark nu nog eens ruimte zijn voor woningbouw in de verschillende segmenten. Krijg je tevens doorstroming (koop en huur) vanuit verschillende andere locaties in Enschede en dus ruimte voor bijvoorbeeld starters. En misschien is er na uitwerking van deze plannen zelfs nog wel wat extra grond te koop!
Kan me daarbij ook niet voorstellen dat de politiek en hun gelieerden dit mogelijk zien als apartheid of een vorm van segregatie? Deze huisvesting en bevolkingspolitiek is immers al eerder in de praktijk gebracht, met name de Wesselerbrink.
Nooit opgeven, niets doen is geen optie. Enschede / Nederland is het waard!
Erwin Versteeg is zelfstandig ondernemer en sinds maart 2018 voorzitter van ‘Verbindend Enschede’. De columns die hij schrijft, zijn op persoonlijke titel en bedoeld om een discussie op gang te brengen. Onderwerpen in de columns zijn lokaal, landelijke, geopolitiek of maatschappelijk, en daarmee lokaal en/of landelijk mogelijk geen onderdeel van hun (politieke-) verkiezingsprogramma.
.