Weinig vertrouwen

Uit het jaarlijkse Koningsdagonderzoek van EenVandaag zou zijn gebleken dat het vertrouwen in Koning Willem-Alexander (54 procent) en Koningin Máxima (61 procent) voor het derde jaar op rij is gedaald. Veel mensen vinden het tijd dat het koningspaar wat met de kritiek doet.

Voor de coronacrisis genoot de koning altijd rond de 80 procent vertrouwen. Maar nu ergeren de deelnemers zich aan de stapeling van coronablunders. Zoals het verjaardagsfeestje van prinses Amalia waar teveel gasten waren uitgenodigd: 69 procent vindt de ophef daarover terecht. Ook was er felle kritiek op een vakantie van het gezin naar Griekenland, terwijl Nederlanders toen juist werden opgeroepen thuis te blijven vanwege het coronavirus. Bijna 60 procent van de geënquêteerden geeft aan dat ze de toelage die de Koning jaarlijks ontvangt te hoog vinden. Willem-Alexander krijgt ongeveer 1 miljoen euro aan inkomen, plus 5,1 miljoen voor personeel en onkosten. Volgens EenVandaag genoot Willem-Alexander voor de coronacrisis nog de steun van 80 procent van de Nederlanders.

“Veel ondervraagden vinden het hoog tijd dat hij leert van zijn fouten en vaker náást zijn volk staat in plaats van erboven, zeker in crisistijd”, stelt EenVandaag over de koning. Veel deelnemers vinden dan ook het contrast met de gewone mensen in het land te groot: “Hij blijft gewoon zijn luxe leventje leiden. Dat vind ik nog erger in crisistijd.” Ook het vertrouwen in koningin Máxima krijgt dit jaar een gevoelige tik. In 2021 daalde het vertrouwen in haar al naar 69 procent. Dit jaar gaat daar nog eens 8 procent af. Wel heeft ze over het algemeen wat meer krediet dan haar man en is ze nog steeds het populairste lid van het Koninklijk Huis. Een deelnemer schrijft over haar: “Ze heeft veel charme en werkt aan goede initiatieven, maar ze heeft veel van haar oorspronkelijkheid verloren. Ze is ingebed in ‘De Firma’.”

Koning gaf het slechte voorbeeld

Er is een beeld ontstaan dat de koning niet leert van zijn fouten en niet aanvoelt wat er speelt onder de gewone Nederlanders. Dat nemen mensen hem kwalijk. Een panellid schreef daarover: “We hebben het allemaal zwaar gehad met de coronaregels. Maar de koning denkt dat die voor hem niet gelden. Hij zou juist een voorbeeld moeten zijn.” Een ander: “Eenmalig is menselijk. Maar het lijkt wel of ze helemaal niet nadenken.”

Of Nederland zonder monarchie beter af zou zijn is nog maar de vraag. In de meeste werelddelen zoals b.v. Azië en Afrika, hebben koningshuizen een status die sterk verweven is met een goddelijke relatie. Het aanzien in die landen is veel groter dan die van presidenten. In de vorige eeuw al verschoof de functie van staatshoofd, anders dan in b.v. de VS of Duitsland, naar een meer representatieve functie. Met name de handelscontacten krijgen met staatsbezoeken veelal een enorme boost, uitsluitend omdat onze vorst er vanuit zijn aanzien nu eenmaal gemakkelijker in slaagt om de contacten tot stand te brengen.  

Staatsrechtelijk is de functie beperkt tot het ondertekenen van wetten waarover hijzelf totaal niets te vertellen heeft. En verder moeten zij in de houding springen als dit het Kabinet behaagt. Voor het overige is er sprake van een louter representatieve functie; het hele Koninklijke gezin is inmiddels niet meer dan een uitkeringsgerechtigd theatergezelschap met dienstauto’s en chauffeurs.

Alleen daarom al moest men zich maar niet al teveel van dit ‘gedaalde vertrouwen’ aantrekken. Pas wanneer freule Kaag populairder wordt dan ons vorstenhuis is er een probleem. Maar dat lijkt eerlijk gezegd niet erg waarschijnlijk…