Iets minder douchen aub

Een aantal uitspraken en opmerkingen over de economische toestand en hoe de nabije toekomst er uitziet, lijkt nu op zijn plaats te zijn. De uitspraak van de Minister-president dat iedereen in Nederland een beetje gaat verarmen en de inhoud van de column van Wim Groot op de website van Wyniasweek.nl zijn als vertrekpunt en basis voor de onderstaande column gebruikt.

Oekraïne is een beleidspost?

“Er is meer geld nodig voor onze eigen defensie en voor bewapening van het Oekraïense leger”. Het staat er echt, Nederland moet meer geld reserveren voor de bewapening van de Oekraïne? Volgens de Canadese politicoloog Michael Ignatieff voert Rusland een proxy oorlog tegen de EU en USA en het daadwerkelijke gewapende treffen vindt plaats op Oekraïens grondgebied. Ook de Amerikaanse historicus Timothy Snyder is van mening dat Moskou de EU en NAVO wil vernietigen en gestart is met de Oekraïne. In een vorig artikel is benadrukt dat er in de Oekraïne vijf panelen in en uit elkaar schuiven en het vernietigen van EU en NAVO is niet een van die panelen. Hoewel de Oekraïne wel de wens heeft uitgesproken, is het geen lidstaat van de EU noch van de NAVO en zoals de zaken nu staan, zal zij geen lid van eén of beide allianties worden. Vanuit die invalshoek beredeneren dat wij geld moeten reserveren voor het bewapenen van de Oekraïne, omdat zij vechten voor onze vrijheid en hun veiligheid onze veiligheid betekent, is een brug te ver.

Onze afhankelijkheid van Russisch gas en olie moet onmiddellijk worden gestopt. Dat daardoor energieprijzen omhoog spuiten en de inflatie tot wereldoorlog hoogten worden opgestuwd, moeten wij voor lief nemen? Die tekst is wel heel snel  op papier gezet, want het raakt wel de onder en de middenlaag en niet de bovenlaag van de samenleving. Nederland exporteert eigen gas naar Duitsland, want dat hebben we afgesproken en moet gas importeren. Dat kromme beleid is aan een weldenkende burger niet uit te leggen. Waar halen we dan dat gas dat onze behoefte mede moet dekken vandaan? Verenigd Koninkrijk? Noorwegen? USA? Qatar? Duitsland is nederig met de pet in Qatar langs gegaan en heeft het deksel op de neus gekregen. Zijn er nog andere alternatieven? Hoeveel moet geïmporteerd worden? Hoelang duurt dat? Vereist het aanvullende verwerkingsprocessen voordat het kan worden gebruikt? Hoeveel gaat dat de schatkist kosten? Hoe duur wordt de energievoorziening voor de doorsnee huishoudens? Zomaar een paar vragen, die eerst beantwoord moeten worden voordat er een beleidsbeslissing genomen moet worden.

De 10 opties van Wim Groot, hoogleraar economie

Groot stelt in zijn column: “het coalitieakkoord staat vol met plannen voor extra uitgaven. Die zijn niet langer houdbaar. In plaats van extra uitgaven moet het kabinet zich richten op koopkrachtbehoud door lastenverlichting en op versterken van de defensie en hulp aan Oekraïne”.

Alweer de noodzaak om geld te reserveren voor de Oekraïne, maar de geweldsuitspattingen in de Oekraïne tussen Moskou en Kiev, zijn geen deel van onze oorlog. Het is goed om empathie te tonen en sympathie te voelen voor de Oekraïense strubbelingen, maar om de Oekraïne een deel van het overheidsbeleid te maken, gaat opnieuw een brug te ver. Dat het coalitie akkoord op de schop moet en dure hobby’s geheel of gedeeltelijk moeten sneuvelen, is helder. Immers, als het geld schaars is, moeten hobby’s wijken voor de financiering van zaken die het dagelijkse leven draagbaar maken en houden.  Groot lijnt een aantal opties op om geld “vrij te maken”. Van een aantal daarvan is het bestaan niet breed bekend.

Gratis kinderopvang ad €2 miljard dat blijkbaar terecht komt bij gezinnen met een midden en een hoog inkomen. Zij maken door hun tweeverdienermodel optimaal gebruik van de kinderopvang. Die kunnen het uit eigen zak bekostigen. De Rijke schooldag voor kinderen van 4-12 jaar waarvoor €1 miljard uitgetrokken blijkt te zijn. Bedoeld om verveling, ledigheid, videogames spelen en kijken naar Youtube te beperken door buitenschoolse activiteiten als sporten, toneel spelen, muziek maken te promoten en vaardigheden op te doen. De vraag of die activiteiten de ontwikkeling voor kinderen onder de 6 jaar bevordert, wordt niet duidelijk.

Herinvoering van de studiebeurs en afschaffing van het sociale leenstelsel. Volgens experts snijdt dat geen hout, omdat kinderen van rijkere ouders daar de vruchten van plukken. Het belangrijkste argument voor deze omruil is de klacht van studenten dat ze met torenhoge schulden worden opgescheept. Het CBP heeft berekend dat de studie schuld rond €26.000 bedraagt en de meeste studenten die probleemloos kunnen aflossen. Fonds voor onderzoek en wetenschap met een omvang €5 miljard om de komende tien jaar achtergebleven investeringen in onderzoek in te halen, de kwaliteit van onderwijs te verhogen, de werkdruk te verlagen en meer ruimte te bieden voor ongebonden onderzoek. Er zijn veel negatieve ervaringen met onderzoekfondsen en de algehele indruk is dat het geldverspilling is. Voorbeelden: Economische structuurversterking, Topsectoren beleid, sleutelgebieden, Nationale Wetenschapsagenda: allemaal geldverspilling geweest. Vaak was bij de verdeling door werkgevers en universiteitsbestuurders sprake van vriendjespolitiek en koehandel.

Medisch specialisten in loondienst. Kosten: € 2miljard. Dat betekent dat 40% die nu zelfstandig een praktijk voeren binnen gehaald moeten worden. Argument: zelfstandige specialisten zijn te veel geconcentreerd op productie en dragen daardoor te weinig over aan huisartsen. Daardoor worden de kosten van de medische zorg voor individuele personen ongewenst hoger. Bevriezen eigen risico in de zorg vervangen door stijging met de zorgkosten per individu. Nu betalen gezonde mensen die amper gebruik maken van de medische zorg voor het percentage van de samenleving dat regelmatig/veel gebruik maakt van de medische zorg. Extra geld voor Jeugdzorg(want die hebben het goed gedaan binnen  het kader van de Toeslagen affaire) van € 3,5 miljard. Gemeenten blijken het beroep op Jeugdzorg te stimuleren en zich ook te bemoeien met de opvoeding van betreffende kinderen. De vraag of het zo goed is voor kinderen om in de jeugdzorg terecht te komen, wordt niet gesteld. Het kabinet zou gemeenten moeten dwingen hun uitgaven aan jeugdzorg te richten op de kinderen die echt hulp nodig hebben. Dat is de taak van de gemeente. De opvoeding van kinderen is daarentegen geen taak voor de gemeente maar voor de ouders.

Uitkopen van boeren ad € 7.5 miljard om het stikstof probleem te bestrijden. Gelet op de voedsel gevolgen van de Oorlog in de Oekraïne lijkt dat niet zo’n briljant idee. Het nationale groeifonds van ettelijke miljarden is een speelbal voor lobbyisten en belangengroeperingen en de ervaring heeft geleerd dat het geld nooit goed besteed wordt. Tenslotte: AOW mee laten stijgen met het minimum loon. Het betreft hier een extra stijging, eenmalige verhoging van 7.5%, want de reguliere koppeling blijft bestaan.

Dat zijn de 10 opties van Groot die daarmee €21 miljard plus denkt binnen te halen. Het is opmerkelijk dat de €25 miljard die de regering tot 2035 in het Nationaal Programma Landelijk Gebied stopt om landbouw- en natuurgebieden te ontwikkelen en de €35 miljard voor het klimaat en transitie fonds om in 2035 een reductie van 70% en in 2040 van 80%  te kunnen realiseren, buiten schot blijven. Twee hobby’s van de Regeringen Rutte waarmee een bedrag van € 60 miljard gemoeid is

Voldoende opties

Er zijn voldoende opties om het leven voor de Nederlandse samenleving draaglijker te maken, maar dan moeten wil en creativiteit wel bij de regeringsploeg aanwezig zijn om die opties te wegen en op korte termijn door te voeren. Wanneer de evacuatie uit Afghanistan, de afwikkeling van de toeslagenaffaire en het beslag leggen op Russisch geld en goederen als maatstaf dienen, dan hoeven we van deze regeringsploeg niet veel te verwachten. Een regeringsploeg die uit 29 bewindslieden bestaat, maar een externe coördinator inhuurt om de uitvoering van de Nederlandse bijdrage aan het Europese sanctiebeleid op de rails te zetten, vertoont niet veel inzicht, overzicht, creativiteit en doorzettingsvermogen.

Het advies om korter te gaan douchen, de thermostaat een graad of twee lager te zetten en een dikkere trui aan te doen, symboliseert de kwaliteit van deze regeringsploeg.