Gladjanus jargon

Vorige week werd ik uit mijn dagelijkse middagdutje gewekt door de column van Nausicaa Marbe waarin ze tot uitdrukking brengt hoe zeer ze zich ergert aan het gladjanus jargon van de huidige politieke generatie. In die column heeft ze een paar semantische pareltjes verwerkt, die vermoedelijk voor hertaling in aanmerking moeten komen om ingeschaald te worden als gladjanus jargon.

Ik voel met haar mee. In het verleden heb ik me herhaaldelijk verbaasd over de positieve aanpassing van negatieve termen zoals positieve discriminatie dat tegenwoordig wordt vertaald in diversiteit of inclusiviteit. Het probleem is dat de negatieve strekking en toonzetting niet verandert door er optimistische bijwoorden voor te zetten. Discriminatie blijft een negatieve strekking en toonzetting hebben. Naast pogingen om termen met een van huis uit negatieve toonzetting een positieve en optimistische uitstraling te geven, bieden hedendaagse kopstukken de samenleving ook eigen in elkaar geknutselde termen aan om hun verwarring of hun inspanningen in een term tot uitdrukking te brengen. De fractieleider van het CDA kwam tijdens een van de Kabinetssessie met de term sensibiliseren op de proppen en ik ben er van overtuigd dat het gros van de aanzittende leden van het demissionaire Kabinet niet wisten wat de man bedoelde met de term. Hopelijk vergis ik me.

Voor de praktische denker die zich moet behelpen met minder deftige woorden betekent het dat de gebruiker van deze term een collega volksvertegenwoordiger wil overtuigen zijn mond te houden over voor het Kabinet of politieke partij onwelgevallige meningen, met woord en daad diens speurwerk wil vernietigen en tegelijkertijd de Kamer een rad voor de ogen probeert te draaien. Een hele mond vol dus en dan scheelt het energie en tijd als dat in een term gebundeld kan worden. Met als bonus dat het gros niet begrijpt wat je bedoelt te zeggen en geen uitleg vraagt om bij de dames en heren collegae niet als een domoor over te komen. Sensibiliseren dus.

Ontwikkelingen en gebeurtenissen in het Nederlandse politieke walhalla hebben de laatste tijd nog andere pareltjes geproduceerd. Wat te denken van de vertaling van verdwaalde politieke geesten in moreel disfunctionerende kopstukken of als iedereen met zijn eigen problemen bezig is plotseling de term confabulatie op tafel gooien. Ik had nog nooit van die term gehoord, maar mijn vocabulaire is het laatste decennium gekrompen en dus is het niet vreemd dat ik die term gemist heb. Nausicaa Marbe heeft het gelukkig voor mij vertaald. Het blijkt een stoornis van het geheugen te zijn, waarbij iemand zo overtuigd is van zijn valse herinnering, dat hij ter compensatie overdreven verhalen vertelt. Bijvoorbeeld Kaag die dacht dat ze tijdens de bewuste Toeslagenministerraden in Niger verbleef: “Ik weet bijvoorbeeld fysiek niet of ik op dat moment in Nederland was, of dat ik in Niger zat”. Volgens haar eigen agenda was die reis negen maanden voor de genoemde ministerraden. Je kunt stellen dat Kaag een ongeoefende leugenaar is. Mijn voormalige teammaat bij het UEFA jeugdteam, Johan Cruijff had daarvoor een prima uitdrukking: “ Je bent net zolang gestoord tot je een genie bent” en ik denk dat de leden van alle Kabinetten Rutte die uitspraak ter harte hebben genomen.

“Machtswellustelingen die
integriteit als een ziekte zien”

O ja, we hebben een formateur, die probeert enige lijn in het denken en doen van politieke leiders te brengen, maar volgens kenners, verwijzend naar de instelling en opstelling van verantwoordelijke politici in het voortslepende Toeslagen debacle en andere hersenverwarringen wordt het een formatie van machtswellustelingen die integriteit als een ziekte zien en het electoraat als een noodzakelijk kwaad beschouwen. Vermoedelijk hebben ze de uitspraken over notulen en geheimhouding van kenners goed in het hoofd geprent: “notulen zijn zeer geheim. Het beraad in de ministerraad is vertrouwelijk. En het verslag dat wordt opgemaakt van dat beraad is ook vertrouwelijk. Dat gaat alleen naar de ministers en naar het Kabinet van de Koning en een enkele topambtenaar. Ze krijgen een genummerd exemplaar. Ambtenaren krijgen verder geen notulen, maar mogen ze alleen af en toe inzien. Daarna gaat het verslag het archief in en pas na 20 jaar, wordt het openbaar”. Helaas vergeten die kenners dat die vlieger alleen opgaat als de samenleving wordt bestuurd door betrouwbare en integere bestuurders en niet zoals nu het geval is door bestuurders die bijna dagelijks wel een leugentje vertellen.

Politici die zich bedienen van een gladjanus jargon vol van voor een normaal mens onbegrijpelijke termen en zinsconstructies, hebben doorgaans iets te verbergen en nemen een loopje met de veronderstelde integriteit. Om maar te zwijgen van een transparantie die alleen op papier bestaat. Ik las in een van de websites van de gevestigde media: “Laagopgeleiden begrijpen niet wat Rutte allemaal bazelt” en de indruk werd gewekt dat de oorzaak van het niet begrijpen bij de laagopgeleiden ligt. Welnu, hoger opgeleide personen begrijpen de hedendaagse politici ook niet. Het wordt daarom tijd dat het gladjanus jargon een hertaling (die term had ik ook nog nooit gehoord, maar a la) ondergaat om hun teksten begrijpelijk te maken voor de lager en iets hoger opgeleide segmenten van de Nederlandse samenleving. Dat zal ongetwijfeld niet de bedoeling zijn.