De video om DB schoon te praten

Het idee van moslim Safe Areas kwam in 1993 uit de koker van Kozyrev, de Russische Minister van Buitenlandse Zaken, die in maart 1993 in Washington voorstelde om rond zes door de VRS belegerde moslim enclaves (Gorazde, Bihac, Srebrenica, Zepa, Sarajevo en Tuzla) te transformeren in SA’s. Dat voorstel zette de bijl in de wortels van het Vance-Owen vredesplan (VOPP) voor BiH.

In het eerste half jaar van 1993 lobbyde Mient-Jan Faber de grote man van het IKV, de deur plat bij de Nederlandse regering (op dat moment een CDA-PvdA coalitie). Hij verkocht zijn Veilige gebieden idee met verve en mensen die sterk op zijn lijn zaten, waren minister van buitenlandse zaken Kooijmans, minister van ontwikkelingssamenwerking Pronk (bevriend met Faber) en minister van defensie ter Beek. Hoewel Van de Broek de voorganger van Kooijmans op 25 november 1992 in het Parlement had verklaard dat er binnen de internationale gemeenschap veel weerstand was tegen ‘safe havens’ bepleit Lubbers op 7 mei 1993 dat Nederland een krachtige oproep moet doen tot instelling van veilige gebieden en Kooijmans voegt eraan toe dat die veilige gebieden met behulp van VN-troepen ter plekke en luchtsteun beschermd moeten worden. Vanuit die invalshoek beschouwd is het niet verrassend dat de Nederlandse regering op 24 november 1994 zonder tegenstribbelen en wellicht zelfs met stil gejuich instemde met een ontplooiing van een versterkt infanteriebataljon in de Safe Areas Srebrenica en Zepa. Die versterking is niets meer dan een uitgebreide logistieke eenheid. 

Ontplooiing DB

Het was de bedoeling dat  DB in twee geïsoleerde Safe Areas zou worden ontplooid,  maar het was bij de eerste verkenning in december 1993 al duidelijk dat Zepa niet aan de orde was. De VRS wilde geen Nederlandse eenheid in die SA. . Het was van meet af aan ook duidelijk dat in de twee geïsoleerde SAs niet de gewenste gevechtskracht – volgens Briquemont, Commandant van UNPROFOR  een versterkte brigade – door de houding van de Bosnische-Serven en de terughoudendheid van UN Lidstaten (er waren aanvullend op de troepensterkte die al in de oostelijke grensstreken van Kroatië (Krajina en Oost-Slavonië) was ontplooid, 34.000 extra militairen noodzakelijk dat kromp tot 7400 en uiteindelijk was de aanvulling niet meer dan 5500) nooit in die twee SA’s kon worden binnengebracht. Bovendien was het de vraag of gezien ruimte -, infrastructurele – en geografische factoren het überhaupt mogelijk was om in bijvoorbeeld Srebrenica een dergelijke gevechtskracht te kunnen onderbrengen.

De tweede compagnie kon niet in Zepa worden ontplooid, maar wel in Srebrenica, de derde compagnie (de compagnie die eigenlijk in Zepa zou worden neergezet, maar door de problemen van het containerschip later zijn materieel kreeg) heeft aanvankelijk gezworven tussen Sebenik (noord van Tuzla), Tuzla Airbase (TAB) en kwam pas eind mei 1994 in Simin Han terecht om in juni 1994 de taak van een Noordse eenheid over te nemen. Sinds juni 1994 voerde de  derde eenheid van de tweede en derde rotatie daar zijn taken uit.

Bewoners

Het aantal 40.000 dateert van de census in 1991 en is hoogst discutabel. Er woonden sinds 1993 bijvoorbeeld geen Bosnische-Serven meer, een aantal moslims was naar Tuzla etc gevlucht en DP’s uit omringende regio’s hadden een plaats gevonden in het door Scandinavische landen gesponsorde Swedish Shelter Project (SSP) in het zuiden van de Safe Area. Ongeveer 3000.

Aantal en samenstelling waren veranderd. Begin 1994 is er weer een telling gehouden, maar dat resultaat is nooit openbaar geworden. Volgens moslim kringen in Tuzla woonden er 30.000 moslims. Dat kan volgens een simpele rekensom kloppen, omdat er 20.000 DP’s na deportatie in Tuzla zijn geteld, rond de 5000 moslimstrijders en tussen de 2000 en 4000 mannen van de weerbare leeftijd op 12 juli 1995 de voettocht naar Tuzla zijn begonnen. Onderweg en in de SA zijn er volgens formele Bosnische autoriteiten in Tuzla tussen de 2500 en 3000 slachtoffers gevallen. Ruim 1000 moslimstrijders hebben via andere routes (in oostelijke en zuidelijke richting) Srebrenica verlaten en zijn na weken zwerven of in Servische gevangenissen beland (tussen de 700 en 800) of in Tuzla teruggekeerd. Op 4 augustus werden 5600 moslimstrijders geteld en waren er 400 gesneuveld.  

Mandaat

De uitdrukking een beperkt mandaat  is redeneren naar de oplossing toe: „onze jongens waren met handen en voeten gebonden en mochten niet schieten“ De opdracht zoals verwoord is in de 1 mei 1994 rapportage van Boutros Gali luidde in pt 16.

“To protect the civilian populations of the designated Safe Areas against armed attacks and other hostile acts, through the presence of its troops and, if necessary, through the application of air power, in accordance with agreed procedures.”

En dat kunnen we aanvullen met de relevante teksten uit de Rules of Engagement:

A commander has the authority to use all necessary means available and to take all appropriate action to defend his unit and other UN personnel from a hostile act or demonstrated hostile intent. A UN commander can reasonably perceive that a force has a hostile intent in various ways which include but are not limited to the force informs UN personnel that the force will fire upon UN personnel; the force chambers a round and point the weapon on UN personnel; based on the past actions by this force and the UN commander reasonably understands that the force is preparing an attack…”Self Defense is an action to protect oneself, one’s unit, and non UN personnel protected by UN personnel against a Hostile act or Hostile intent.“

Wanneer de tekst in het NIOD Rapport op blz. 1194 voegen bij de twee bovenstaande teksten dan wordt het nog duidelijker dat de uitdrukking beperkt mandaat kul is:

”UNPROFOR-militairen mochten zonder waarschuwing vooraf het vuur openen in levensbedreigende situaties of bij gevaar voor ernstige verwondingen voor VN-personeel of personen onder bescherming van UNPROFOR. De feitelijke keuze werd sterk bepaald door drie elementen: de houding en mentaliteit van de eenheid tegenover de vredesoperatie, de visie op de strijdende partijen en de taxatie van de consequenties van het eigen optreden voor de verdere uitvoering van de missie”.

De cusief-vette tekst hierboven, is de verklaring waarom DB leiding geen inhoud heeft gegeven aan de beschermingstaak en ondanks het feit dat er een hostile intent of een demonstrated hostile intent tegen hen gericht was, het wapen niet heeft gebruikt en de veiligheidspal voortdurend op safe/niet schieten heeft gehouden. De verantwoordelijke Commandant, in dit geval Commadant DB-3 is degene die beslist of wel of niet gewapend geweld moet worden gebruikt.

Bevoorrading (2.57)

De logistieke wurgketting werd door de VRS al vanaf augustus-september 1994 met success gebruikt om de fysieke en zeker de psychische status van eenheid en individu te doen eroderen.

Verlies van OP E (4.14)

Er sloeg op 3 juni 1995 een mortier granaat naast de post en de bezetting trok snel aan de kuierlatten. Zoals in een VRS rapportage staat opgetekend “ze vluchtten in paniek” . De video schetst een beeld van 1000 militairen en vier tanks of pantservoertuigen. In werkelijkheid waren het 50 militairen en nul tanks of pantservoertuigen. Tijdens de laatste bespreking op 2 juni had de DB woordvoerder nog verklaard de OP niet zonder slag of stoot af te geven. Is dus niets van terecht gekomen. Met de staart tussen de benen zijn ze afgedropen. Krstic, de latere Commandant van het Drina Korps zei tijdens zijn proces dat de actie een probing effort  was in het kader van de operatie Jadar 95 die als belangrijkste doelstelling het fysiek en communicatief scheiden van de twee SA’s had.  

Anvallende gevechtskracht (5,00)

De informatie dat er 4000 tot 5000 militairen rond de Safe Area ontplooid waren, versterkt het overmacht beeld. Niets is minder waar. Aan het begin van de oorlog telde het Drina Korps weliswaar 15.000 man maar was door 3 jaar oorlogvoeren en vooral de twee in het noorden en naar Gorazde uitgevoerde strategische offensieven[1] in mei, gesleten en oorlogsmoe. Een aantal brigades waren aan de Confrontatie lijn tussen Zvornik en Olovo ontplooid en namen niet deel aan de aanval. De om de Safe Area ontplooide delen van twee brigades en een zelfstandig bataljon waren te zwak/onervaren om een aanvallende operatie uit te voeren.

Daarom kreeg de relatief frisse Zvornik brigade (zoals blijkt uit het relevante bevel van DK in mijn bezit) kreeg de opdracht om de aanval op de SA uit te voeren met twee Task Groepen die de gevechtskracht van een uitgeklede compagnie niet overschreed. De aanval over drie assen werd ondersteund door mortier – en artillerie vuur en luchtafweer geschut, die de opdracht hadden om UN militairen, Observatieposten en compounds niet te treffen, de paniek onder de burger bevolking zo groot mogelijk te maken opdat DB zijn beschermingstaken niet meer optimaal kon uitvoeren.

Overmacht? Sefer Halilovic (voormalige tweede man van ABiH) stelde in zijn getuigenverklaring bij het ICTY dat de Safe Area volgens moslim inlichtingen was ingenomen door een bitter kleine strijdmacht van 200militairen en 5 gepantserde gevechtsvoertuigen. Een NSA analist Schindler (ongetwijfeld een alias) noemde in de documentaire “Srebrenica, A Town Betrayed” (2015) 4 pantservoertuigen/tanks en 400 man met 1600 lokale bewapende VRS militairen in reserve (volgens hem wantrouwde Mladic loyaliteit en vakbekwaamheid van die laatste groep). Martins Branco komt in zijn eigen boek[2] op blz. 196 tot de volgende vaststelling: according to field reports, however, not more than six such vehicles were in motion at any given time.

Verlies van OPF op 8 juli (5.26)

De postcommandant heeft (volgens zijn eigen uitspraken en is te zien in de video over het loslaten van de observatiepost) onderhandeld met Servische (en geen Bosnisch-Servische) militairen over het verlaten van de post. Uiteindelijk kregen ze toestemming om naar Srebrenica-stad terug te keren. De schoten waren gericht tegen de opstellingen van de moslimstrijders en niet zo zeer tegen de UN OP.  Het was geen moslimstrijder maar een gezinslid van de familie waar de bezetting een goede verstandhouding mee had. Uit angst dat de bescherming van de DB wegviel en uit angst voor het weinig aanlokkelijke lot wat de mannen te wachten stond, heeft een van de leden van het gezin een handgranaat naar de YPR gegooid die ongelukkig genoeg op de plaats van de boordschutter terechtkwam en ontplofte. Van Renssen die geen boordschutter was, had zich daar in de paniek genesteld en kon het boordschuttersluik niet meer dicht gooien (dat kostte bij de beproeving voor uitzending bijna een halve minuut).  

Broere was niet de tweede maar het eerste dodelijke slachtoffer, die overleed op 30 maart 1995 Het eerste slachtoffer was luitenant Verplancke die door een landmijn zijn onderbeen verloor.

Vluchtelingen die uit het zuiden etc. (6.07)

De moslims uit het zuiden waren Displaced Persons uit andere delen van het oosten van Bosnië zoals Bijeljina en geen vluchtelingen. Zij zaten daar al sinds 1993 en het aantal was vermoedelijk minder dan 3000, omdat na de VRS actie op OP E in juni 1995 al een aantal was weggegaan.

Visualiseren van de aanval (6.40)

De video geeft de indruk dat de VRS strijdmacht geconcentreerd was op en langs de weg van Zelenji  Jadar naar Srebrenica-stad. Niet is minder waar zoals de schets die is gebaseerd op DK bevelen/opdrachten  in de periode 26 juni.2 juli  1995 laat zien.

Blocking Positions (6.53)

“Er wordt besloten om een BP in te nemen”is een onjuiste voorstelling van zaken.  Die tekst wekt de inruk dat de DB leiding die beslissing heeft genomen en dat is niet juist. Op 9 juli krijgt DB van Zagreb via Sarajevo opdracht om een BP zuid van Srebrenica-stad in te nemen om een inzet van luchtsteun te triggeren. Karremans geeft de opdracht aan Groen om een grendelstelling in te vullen en Groen besluit besluit dat te doen met het ontplooien van vier grendels: 

In totaal dus zes YPR’n en het is mij onduidelijk of de TACP ook in een YPR zat met per YPR een bemanning van tussen de 6 en 8 man ergo tussen de 36 en 48 man (De TACP telt niet meer dan 3 of 4 man). Daar tegenover niet meer dan de eerder op 10 juli gemelde 80 tot 100 man en 2 a 3 gepantserde voertuigen.  Rond 19.00 uur worden er 80 tot 100 gemeld. Rond 22.00 uur meldt Potocari aan het Sitcen in Den Haag dat de toestand bij de grendels rustig is en rond 23.00 uur wordt gemeld aan Den Haag

“situatie aan zuid rand Srebrenica-stad: VRS op een aantal honderden meters van de oordrand op de heuvelruggen; ABiH verdedigende opstellingen en zeven DB-3 YPR achter de defensieve opstellingen ABiH. DB-3 assessment: kunnen in de nacht van 10 op 11 juli in de ingenomen opstellingen standhouden.

Potocari vergeet echter te melden dat de bezettingen naar de markt in de nacht van 10 op 11 juli worden teruggehaald en de grendels bij het aanbreken van de dag op 11 juli onbezet zijn. Moslimstrijders die rond 10.00 uur een tegenaanvalletje wilden uitvoeren, constateren dat en  besluiten dan zich terug te trekken en gaan in de nacht van 11 op 12 juli samen met ruim 8000 anderen op weg naar Tuzla.

Het ICTY verwoordt dat in een van zijn documenten:

 “before dawn on the morning of 10 July, the 28th Division counter-attacked and pushed TG- 1 almost back to its starting positions, so that TG-1 lost all the positions it had taken the day before. Sometime before noon on 10 July, Pandurević had a radio communication (via RUP-12) with Mladić at the Drina Corps (Voorwaartse) Commandpost in Pribicevac, who ordered that the positions lost that day be re-taken urgently. In the afternoon, TG-1 managed to re-take one of the lost features. Ultimately that day, TG-1 was able to recapture the lost positions. Among the VRS, 6 soldiers were killed and 10 were wounded, mainly from the members of TG-1”.

Deze tekst bevestigt niet alleen dat de Bosnische strijders op mentaliteit tijdelijk successen boekten, maar accentueert ook dat DB geen vinger heeft uitgestoken en Mladic het bevel voerde. Karremans vermeldt in zijn boek op blz. 183-184 wel de tegenaanval op 11 juli en niet die van 10 juli. Hij presenteert op blz. 191 een schets van de uitvoering. Meer dan een speldenprik kan die tegenaanval niet geweest zijn, maar de commandant van die VRS eenheid (het gemechaniseerde deel van Task Group 1 o.l.v. Pandurevic ) schetst met gevoel voor drama die tegenaanval in het Interim Combat Report from the Drina Korps Command dated 10 july 1995 (ondertekend door Krstic) als volgt “….the VRS was pushed back to Biljeg, where a Ditch was located with forces of 28 Division in the vicinity …“ .

Schets van schermutselingen (7.12)

Het beeld dat DB een vuurwisseling heeft gehad met Bosnisch-Servische militairen beantwoordt niet aan de realiteit op die 10 de en 11^de juli en zeker niet op de manier die op de video wordt voorgetoverd.

Luchtaanvallen (8.13)

De twee Nederlandse F-16’s hebben maar een aanval met het afwerpen van domme bommen, waardoor ze lager naar het doel moesten vliegen, uitgevoerd. De eerste actie was een droge actie (zonder het afwerpen van bommen) om zicht op de te bestrijden doelen te krijgen. Beide acties werden door de DB TACP/FAC begeleid.

Gegijzelde DB militairen (9.25)

Vrijwel alle bezettingen van de OP’s hebben zich zonder een schot te lossen overgegeven. Zo blijkt uit hun  eigen uitspraken die ik onderstaand heb opgelijnd.

Moslims die te voet Tuzla proberen te bereiken (10,15)

Het genoemde aantal van 15.000 kan nooit onderbouwd worden. Kijkend naar de wegbezetting zou die meer dan 20 kilometer in lengte bedragen. De afstand naar Tuzla is ongeveer 60 kilometer. Officiële bronnen in Tuzla spreken van een colonne van 8000 tot 10.000 personen, waarbij onderweg ongeveer 2500 moslims de dood gevonden zouden hebben. Ook het discutabele aantal slachtoffers van 8400 moslims (wat het beredeneren naar de lichamen op het Kerkhof in Potocari benadert) is onjuist. ICRC spreekt van 8000 betrokken moslims (3000 dodelijke slachtoffers en 5000 vermisten) en heeft voor het gemak die 5000 ook maar tot de dodelijke slachtoffers gerekend. Inmiddels zijn er genoeg stemmen te horen die op veel lagere aantallen zijn gekomen. Bovendien is zeker geen sprake van een genocide van 8400 mensen, omdat alleen de moslim mannen van weerbare leeftijd het doelwit waren. In concreto, een klein segment van een samenleving (mannen tussen de 16 en 65 jaar), waarvan een deel geëxecuteerd en een deel onderweg gesneuveld is door oorlogshandelingen (schieten en mijnen).

DB heeft niets van de moordpartijen en executies gemerkt (10.48)

De doden in de Witte Villa tegenover de hoofdpoort zijn door diverse DB militairen gemeld en op beeld gezet. DB militairen, die de deportatie konvooien hebben begeleid, leden van het hulpverleningsorganisaties en tolken hebben de DB leiding geïnformeerd over de beelden van gedode moslimmannen die ze langs de route en bij elkaar gedreven moslimmannen op het voetbalveld van Nova Kasaba hebben gezien. Dat is vastgelegd in hun verklaringen tijdens de operationele debriefing in Split op 23 juli.

Deportatie moslims naar Tuzla (12.05)

De deportatie was helemaal niet tegen de afspraken in. Er waren geen afspraken gemaakt. Achteraf (in 2002, Karremans heeft daarover bij zijn eerste en tweede debriefing op 11 juli met geen woord over gerept) hoorde ik pas dat tijdens het onderhoud Mladic een opening gemaakt had voor een door de UN uit te voeren evacuatie van DP’s uit de Safe Area, waardoor de UN zich in de ogen van Mladic en vele anderen schuldig zou maken aan etnische zuivering. Die opening was vanuit organisatorisch opzicht binnen de gestelde tijdslimieten – evacuatie binnen 48 uur[4] voltooid – voor de UN onuitvoerbaar. Die opening van Mladic was niet meer dan een blijmakertje en stelde niets voor.

Hij had op 11 juli al 30 transportmiddelen gereed staan, omdat hij Srebrenica zo snel mogelijk wilde vrijmaken van moslims. Zepa lag te wachten en DK had alle militairen nodig voor de actie op Zepa. Dat aantal werd op 13 juli aangevuld tot 100. 

Lot van de weerbare mannen (12.46)

De DB leiding heeft erkend dat zij vooraf wisten wat het lot van de weerbare mannen zou zijn. Karremans heeft dat meerdere keren uitgesproken en Franken bevestigde dat tijdens zijn getuigenverklaring bij het ICTY.  Dus dat is kul.

Geen kennis van executies? (13.02)

Zie de kanttekening bij 10.48. De beelden op 11 fotorolletjes en video beelden spreken een andere taal.

De video is een schandalige vorm van geschiedkundige vervalsing. Een propaganda uiting om aan te geven dat DB niets anders had kunnen doen dan ze hebben gedaan. Een poging tot eerherstel van Nederlandse militairen over de rug van 30.000 moslimslachtoffers.

[1] Spreca 95 (begin mei) naar en rond Tuzla en TAB en Zvijezda 95 (eind mei) naar Gorazde

[2] A Guerra nos Balcãs, jihadismo, geopolítica e desinformação” [War in the Balkans, Jihadism, Geopolitics, and Disinformation], published in 2016 by Edições Colibri in Lisbon.

[3] Overigens ontkennen Bosnische bronnen in de Safe Area dat DB-3 de opgedragen blocking positions op de vier toegangswegen naar Srebrenica- stad daadwerkelijk had ingenomen.

[4] De tijdspanne die Mladic had gereserveerd voor een dergelijke actie was heel kort, omdat hij daarna Zepa aan zijn zwaard wilde rijgen. Tijdens de discussies achteraf heeft nooit iemand zich geconcentreerd op de discrepantie beschikbare tijd(48 uur)-benodigde tijd(> 48 uur).