Bij Uitgeverij ‘De Blauwe Tijger’ (Groningen) is in 2019 een buitengewoon fraaie essaybundel verschenen van diverse auteurs onder redactie van Prof. Dr. David Engels: ‘Renovatio Europae’, met als ondertitel ‘For a Hesperialist Renewal of Europe’. De auteurs bekennen hun zorgen over Europa en de huidige ontwikkelingen, maar zitten bepaald niet bij de pakken neer. De oorspronkelijke fixaties op economie en ambtelijke instituties hebben vanaf het vormen van de E.E.G. al heel lang kritiek te verduren gehad, maar blijken nu, onder de vlag van wat inmiddels de ‘Europese Unie’ (EU) is gaan heten, ook nog eens weinig effectief.
In deze bundel wordt voor het eerst het woord ‘Hespérialisme’ gebruikt: deze term is ontleend aan de klassieke Griekse duiding voor het uiterste westen van de toen bekende wereld – ons continent Europa. Hesperia is in de Griekse mythologie een land waarin de tuin van Hera ligt, waar aan één boom gouden appels groeien die onsterfelijkheid schenken. De auteurs willen daarmee een zekere patriottische houding helpen ontstaan voor een verenigd Europa.
Zij constateren dat het zaak is om de wortels van onze geschiedenis, cultuur, en de prestaties van dit continent te gebruiken. Zij staan voor een Europa dat niet gebaseerd is op universalistische maar op conservatieve waarden – dit aanbod stellen zij tegenover het ‘Europeanisme’, dit wil zeggen de min of meer kritiekloze houding tegenover de huidige Europese Unie. Dat is uiteraard een interessante gedachte, want wanneer de implementatie van dit gematigd conservatieve model van de schrijvers daadwerkelijk geëffectueerd zou worden, dan kan het zomaar ineens wèl gaan werken met dat vermaledijde ‘Europa’.
Justyna Schulz
David Engels (1979) is onderzoeksprofessor aan het Instytut Zachodni (institute for western affairs) in Poznań, Polen. De directeur van dat instituut, dr. Justyna Schulz stelt in haar voorwoord vast dat vanaf het toetreden van Polen tot de EU in 2004, er vooral sprake is geweest van eenrichtingsverkeer omdat het land uiteraard eerst alle EU-regels en waarden moest zien te integreren. Nu Polen een volwaardig lid is van de Europese Unie met overeenkomstige regel- en wetgeving (de meeste Polen zijn overigens pro-EU) moet het land ook actief gaan participeren in het debat over de vraag hoe de Unie zich in de toekomst moet ontwikkelen. Dat is een meer dan terechte vaststelling en dringend nodig ook – hoezeer EU apparatsjiks als de Nederlandse Frans Timmermans of de Belgische Guy Verhofstadt ook zullen tegenspartelen.
David Engels
Meteen bij de aftrap van zijn eigen eerste bijdrage geeft David Engels (hij schreef drie essays voor dit boek) een messcherpe analyse van de huidige problematieken: de massa-immigratie, toename van sociale tegenstellingen, vergrijzing, radicale waardentransformatie, weerzin tegen nationaliteit, Europese de-industrialisatie en de opkomst van China als handelsnatie, de schuldencrisis en het afkalven van de bestaande politieke verhoudingen. Engels constateert dat het Europees Parlement en de Europese Commissie zich evenals andere instituties liever helemaal niet bezighouden met die vraagstukken, maar diepere zorgen en vraagstukken wegschuiven of ontkennen. Dit alles natuurlijk op politiek-correcte wijze.
Europa echter, moet zich vanuit haar joodse, Grieks-Romeinse en christelijke grondslagen ontwikkelen en niet vanuit de hoofden van ambtenaren en politici in een soort van laboratoriumopstelling. Dat is een sterk punt van Engels. Beeldend samengevat: Europa is meer een product uit de cultuur van Bach en Beethoven en heeft niet de cultuur van Conchita Wurst. Laatstgenoemde verscheen overigens graag in Brussel op uitnodiging van de EU na haar ‘winst’ op het Eurovisie-songfestival van 2014.[1] Zij gaf daar een ‘concert’, terwijl André Rieu misschien meer oorspronkelijke ideeën had die recht doen aan de Europese cultuur, of het London Symphony Orchestra. Het laatste is inmiddels wat lastiger voor ‘Brussel’.
Dat andere uitgangspunt – de diepere grondslagen van de Europese geschiedenis – moeten volgens de auteurs een hoofdrol spelen in het debat over de Europese toekomst. Van herkomst naar toekomst en dat is bepaald niet een gebouw zonder functionaliteit op een pover fundament. Met alle respect voor mijnheer[2] of mevrouw[3] Wurst natuurlijk…
Zdzisław Krasnodębski
Ook Zdzisław Krasnodębski (1953) geeft een visitekaartje af dat een staande ovatie verdient. Hij bespreekt ‘social engineering’ en het vraagstuk van de Europese identiteit. Hij citeert Macron: “Niet eerder sinds de Tweede Wereldoorlog is Europa zo essentieel geweest. En evenmin is Europa aan zoveel gevaren blootgesteld geweest.” Krasnodębski vraagt zich vervolgens fijntjes af waar deze man het in hemelsnaam over heeft: de Europese Unie? Of, minder waarschijnlijk, de Westerse cultuur zoals die zich in de loop der eeuwen heeft ontwikkeld? Welk gevaar bedoelt Macron eigenlijk? Is dat, vanuit het Poolse perspectief bezien, eenzelfde gevaar als dat van 1956 (Hongarije), 1968 (Tsjecho-Slowakije) of 1981 (Polen, Walesa)? De bijdrage van Krasnodębski aan deze verzameling is tekenend voor het hoge niveau van de bundel en de wetenschappers die eraan meewerkten.
Max Otte
Niet minder briljant is het essay van Max Otte: ‘Naar een renaissance van het continentaal Europese economische model?’ Otte verkiest het Rijnlandse model. Zelfs al heeft het uitnodigende globalisme de gezichtsuitdrukking van een Anglo-Saksisch economische cultuur, met de welbekende meedogenloze ethiek van financieel succes, eigendom en bezit. Het Rijnlandse model hecht daarentegen aan de verplichtingen die bezittingen en zakelijk succes met zich meebrengen; de ‘zorgplicht’. Toch neigt Europa ertoe om zich daarvan te distantiëren, in tegenstelling tot haar langdurig toonaangevende economische tradities en principes. Zéker in deze tijd van een gezondheidscrisis zoals met Corona en eventuele opvolgers, is de exercitie van Otte buitengewoon de moeite waard.
Geen kolossale vergissing maken
Ondanks dat ik de andere auteurs met niet minder fraaie essays hiermee tekort doe, voert het te ver om het gehele boek in frasen uiteen te zetten omdat het u in de verleiding kan brengen dit boek niet aan te schaffen en juist dat zou een kolossale vergissing zijn; dit boek moet iedereen lezen die de westerse cultuur vervat wil zien in een moderne Unie van Europese landen en hoort thuis in elke boekenkast. Dit boek biedt méér dan voldoende inzichten en aanknopingspunten om de gemeenschappelijke toekomst van Europa weer wat rooskleuriger in te zien. In dit boekwerk is daar in ieder geval heel goed over nagedacht.
——————————
Renovatio Europae
For a Hesperialist Renewal of Europe
Redactie: David Engels
Essays: David Engels
Justyna Schulz
Zdzisław Krasnodębski
András Lánczi
Chantal Delsol
Max Otte
Birgit Kelle
Jonathan Price
Alvino-Mario Fantini
Verkrijgbaar in diverse talen, w.o. Engels, Frans, Duits.
144 – 148 pagina’s (afhankelijk van de taal)
EAN: 9789492161857
NUR: 730
Uitgeverij De Blauwe Tijger, 2019
PRIJS: € 19,50
[1] ‘Nederlanders willen Conchita Wurst in Brussel’. Link: https://www.europa-nu.nl/id/vjn3jr60nhzj/nieuws/nederlanders_willen_conchita_wurst_in?ctx=vh6ukzb3nnt0
[2] Doorhalen indien niet van toepassing
[3] Idem