Biomassa slecht voor Mens, Milieu en….Klimaat.

Als een mens geen expert is in een bepaald vak of functiegebied en hij is geïnteresseerd, dan blijft hem en haar niets anders over dan websites af te grazen naar beschikbare geloofwaardige informatie die door wetenschappers wordt gepubliceerd. Dat is vooral opportuun wanneer het over het gebruik van energie opwekkend materiaal handelt dat goed zou zijn voor milieu en klimaat; voor mens, dier en plant. In dit geval het gebruik van biomassa.

In Nederland wordt op het gebied van energietransitie de meeste groei verwacht in het (geforceerde door de regering opgelegde) gebruik van biomassa. Politici verkopen aan de argeloze Nederlandse burger het idee dat m.b.v. biomassa en houtsnippers energie opwekkende centrales minder CO2 zullen uitstoten dan traditionele kolen en gas energiecentrales.

De regering Rutte III is van plan om in de komende jaren 628 (vangnet) centrales te transformeren naar centrales die m.b.v. biomassa en pellets (deels) zullen voorzien in de energiebehoefte van de Nederlandse consument. Voor die overgang van kolen en gas naar biomassa en vooral houtsnippers verstrekt de politiek ruim €11,4 miljard subsidie.

Biomassa is..?

Biomassa heeft voor de samenleving een tweeledige betekenis: een biologische en een economische. Onder het eerste verstaan wetenschappers de totale massa van alle bovengronds en ondergronds levende organismen gerekend als drooggewicht in een gegeven ecosysteem. Het tweede verwijst naar plantaardig en dierlijk (rest)materiaal, dat als grondstof wordt gebruikt voor de energieopwekking of direct als biobrandstof. Uit die twee omschrijvingen blijkt dat tegenwoordig vier biomassatypen gekwalificeerd kunnen worden als herbruikbare energie: hout, landbouw producten, vaste afvalstoffen, stortplaatsproducten en biogas en alcohol vloeistoffen (ethanol en biodiesel). Energie opgeslagen in biomassa komt vrij als het verwarmd wordt en de hitte omgezet wordt in energie. Klimaatkenners die het gebruik van biomassa hartstochtelijk ondersteunen gebruiken herhaaldelijk het argument dat biomassa weliswaar bijdraagt aan CO2 emissie, maar dat planten die CO2 weer opnemen voor hun groei: een zero sum proces. Er is volgens hen sprake van een circulair proces en dus herbruikbaar. In Nederland wordt hoofdzakelijk hout gebruikt voor energie opwekking in centrales.

Groeiende houtkap en ontbossing

Volgens politieke klimaatkenners die het Parijse akkoord hebben ondertekend, zouden herbebossing en bosbeheer belangrijke strategieën zijn om opwarming van de aarde te bestrijden. Dat blijkt enorm tegen te vallen zoals uit een wetenschappelijk onderbouwd artikel in het blad Science blijkt. Wetenschappers (o.m. VU onderzoeker Luyssaert) hebben 260 jaar landgebruik bestudeerd en stelden vast dat sinds 1750 nieuw aangeplante bossen geen extra CO2-gas uit de lucht hebben gehaald. Oerbossen met grote bomen, dood hout en een flinke laag bladeren op de bodem blijken veel meer CO2 uit de lucht vast te houden dan de aangeplante of cultuurbossen van nu. Zelfs bij goed beheer houdt een cultuurbos veel minder koolstof vast dan natuurlijke bossen anno 1750.

Er vindt niet alleen houtkap plaats in veraf gelegen uitgebreide bossen en wouden van Scandinavië en op andere continenten (Amazone gebied, Indonesische eilanden en Zuid Oost Azië), maar ook in (West-) Europa en Noord-Amerika om door activisten en politici gewenste biodiversiteit te creëren. Zo hebben opvolgende regeringen Rutte in Nederland ruim 30.000 hectare bos weggekapt en Rutte III wil nog meer 250.000 m2 cultuurbos kappen. Uit dat voornemen blijkt dat Nederland niet alleen om verdwenen bossen en stadsbomen moet rouwen, maar ook om het verdwenen hart en verstand van politici op alle overheidsniveaus. “Alsof gekken aan het vernielen slaan en niemand ze kan stoppen”[1].

De houtkap in Nederland is onvoldoende om de nationale energiebehoefte te dekken en daarom moet er hout geïmporteerd worden uit de Baltische staten, Canada en USA. De afspraak is dat de betrokken Nederlandse bedrijven alleen resthout uit duurzaam beheerde bossen mogen gebruiken. Zembla heeft tijdens een rondreis in de USA ontdekt dat van die afspraak niets terecht komt. Bijna al het bos is in de USA in handen van private landeigenaren en meestal niet gecertificeerd. Volgens Jennifer Jenkins van Enviva, de grootste producent van houtpellets in de VS, komt slecht iets meer dan 10% van hun pellets uit gecertificeerde bossen.

Weliswaar worden in de USA volgens Seth Ginther van US Industrial Pellet Organisation, landeigenaren verplicht om te herplanten, maar niet met welke bomensoort. En dus worden uit economisch oogpunt vooral naaldbomen geplant. Helaas blijken naaldbossen een andere water- en energiehuishouding te hebben dan loofbossen, waardoor ze eerder het broeikaseffect verergeren dan afremmen, Bewoners en natuurbeschermers in het zuiden van de Verenigde Staten zijn woedend op de Nederlandse regering. Ze stellen dat onze miljardensubsidies voor biomassa de Amerikaanse natuur slopen en inwoners ziek maken. Vanuit Estland werd onlangs gewaarschuwd voor nationale overexploitatie van bossen en houtkoorts bij landeigenaren en houtkappers opgeroepen door Nederlandse biomassasubsidies. Greenpeace-directeur Joris Thijssen stelt dat hout uit het zuidoosten van de USA niet voldoet aan de afgesproken duurzaamheideisen en dus ook niet gebruikt mag worden voor de bijstook in Nederlandse kolencentrales.

Ondertussen bouwt Vattenfall met de zege van de regering bij Diemen de grootste biomassacentrale van Nederland. Hoewel het energiebedrijf niet wil zeggen waar het de biomassa vandaan gaat halen, is het inmiddels helder geworden dat die uit de USA en Baltische staten zal komen.

Schadelijk voor mens en milieu?

Op websites zoals o.m. de website www.greengarageblog.org staan voor en nadelen opgelijnd, maar daar worden geen wegingsfactoren aan verbonden. Het is en blijven daardoor lijsten met groen (voor) versus bruin (tegen). Desondanks kan het voor echte kenners een kompasrichting zijn om vast te stellen of het gebruik van biomassa minder wenselijk dan wel aangemoedigd moet worden. Een bloemlezing:

Uit bovenstaande opsomming van voors en tegens wordt een aantal zaken helder: gebruik van biomassa verhoogt de CO2 emissie, is schadelijk voor het ecosysteem, vergroot lange tijd (of misschien zelfs permanent) het gat tussen CO2 emissie en opname, verhoogt de vervuiling en is kostenintensief.

Tegenkrachten

Stoken van gekapt hout wordt door de politiek weliswaar ‘duurzaam’ verklaard, maar er moet meer nieuw bos worden aangeplant als er verdwijnt en het duurt 50 tot 100 jaar[2] voordat de cultuurboom de CO2 opname capaciteit van de oerbosboom kan benaderen. Uitgaande van het verschil van 2% tussen emissie en opname zal het verhoogde gebruik van biomassa de CO2 uitstoot verhogen en de vervanging van oerbossen door cultuurbossen en loofbossen door naaldbossen zal het gat tussen opname en emissie zelfs permanent vergroten.

De weerstand tegen het gebruik van biomassa groeit en het zijn niet alleen milieuorganisaties die zich roeren in de houtkap discussie. In januari 2018 hebben 800 wetenschappers met een brandbrief bij de EU geprotesteerd tegen de EU-richtlijn die hernieuwbare energie uit biomassa stimuleert. Zij laten zien hoe de mondiale bomenkap voor biomassa tot ecologische rampen zal leiden en de temperatuurstijging doet toenemen. Als voorbeeld hebben ze de ontbossing rond 1850 aangehaald. in een periode met veel minder energieconsumptie dan vandaag, heeft die ontbossing voor bio-energie bijna tot de destructie van de West-Europese bossen geleid. Voorts tonen de wetenschappers aan hoe sluwe wetgeving die verantwoordelijkheden afwentelt en ervoor zorgt dat politiek en commercie hun zin krijgen ten koste van de natuur. Een andere groep wetenschappers rekenden voor waartoe de door de EU goedgekeurde biomassa richtlijn gaat leiden. Europese houtkap dekt nu slechts 5% van de Europese energiebehoefte en de door de EC verstrekte goedkeuring zal resulteren in een mondiale ramp: “vandaag hout verbranden verergert de klimaatverandering”. Onderzoekers van Princeton hebben berekend dat als de wereld 2% extra energie uit hout wil halen, een verdubbeling van de huidige boskap nodig is. Door die Europese goedkeuring zal de biomassa-industrie groeien en wordt decennialang werk aan natuurbehoud tenietgedaan. De gevolgen zijn dan niet meer te overzien. In oktober 2019 waarschuwde European Academies Science Advisory Council (EASAC) dat de ombouw van gas en steenkool centrales een ‘averechts’ effect heeft op het klimaat. 

Kiezen voor mens, milieu en klimaat

Hoewel wegingsfactoren ontbreken moet de prioriteit liggen bij de gevolgen van groeiende houtkap en productie van houtpellets voor milieu en klimaat en in het verlengde de nadelige effecten voor mens, dier en planten. Blijkbaar denken onze politieke regenten en hun commerciële adepten er anders over, maar wetenschappers hebben onderstreept dat die €11,4 miljard een slechte besteding zijn van publiek geld.

[1] Nausicaa Marbe in haar Telegraaf column van 19 april 2019.

[2] Zie artikel van Olivia Rosane van 5 juli 2019 op website www.ecowatch.com

.