Futloos

De avond van 15 april 2019 werd gekleurd door twee gebeurtenissen. Natuurlijk de brand in de Notre-Dame die volgens de eerste inzichten van experts zou zijn ontstaan door iets in de renovatie werkzaamheden, waarbij in het midden werd gelaten wat dat iets dan wel zou zijn. Door die vaagheid konden gebruikers van sociale podia zich vanzelfsprekend weer eens uitbundig laven aan diverse complot theorieën. Niemand wordt daar wijzer van, maar je kunt je frustraties de vrije hand geven en het bekt ook weer lekker. Gezichtloos losgaan op het christelijke geloof.

De uitzending van Pauw was verrassend genoeg de tweede ontwikkeling. Verrassend door de tegenstelling tussen het veronderstelde leed dat de Boer Zoekt Vrouw (BZV) presentatrice was aangedaan en het daadwerkelijke zichtbare leed dat de familie Faber had moeten ervaren. Verrassend door de ingetogen manier waarop Pauw de moord op Anne Faber op het scherm bracht. Over de voorstelling van zaken door de BZV presentatrice is in de media uitbundig aan de man of vrouw gebracht en ieder woord die ik daarover schrijf is er drie teveel. De manier waarop de broers Faber hun leed in woord en gebaar tot uitdrukking brachten, was ingetogen, genuanceerd en indrukwekkend. Chapeau, als je ondanks het leed dat de familie is aangedaan je gevoelens op een dergelijke evenwichtige manier tot uitdrukking kan brengen. Wellicht dat het optreden van de BZV presentatrice in die context beschouwd, als respectloos gekarakteriseerd moet worden.

Arrest gerechtshof 2012

Omdat de Fabers herhaaldelijk met een muur van stilte werden geconfronteerd, gingen ze gefrustreerd door het gebrek aan informatie zelf op zoek naar antwoorden op drie vragen: Wat is er precies gebeurd? Waarom liep deze man vrij rond? Had deze verschrikkelijke gebeurtenis voorkomen kunnen worden? Verloop en resultaat van die zoektocht die zich concentreerde op de derde vraag, hebben ze verwerkt in een boek. Vader Faber constateerde dat de meeste energie was gestoken in de periode na de veroordeling van de moordenaar van Anne Faber in 2012; hij was juist geïnteresseerd in de aanloop naar die rechtszaak. In zijn open brief van 26 mei 2018 in de Volkskrant formuleert hij zijn conclusie van dat onderzoek:

“De verkrachting van en de moord op Anne had voorkomen moeten en kunnen worden. Tot deze pijnlijke conclusie kom ik nadat ik de openbare stukken van de rechtszaak tegen P. in 2010 en het hoger beroep in 2012 heb bestudeerd. P. werd vervolgd voor de brute verkrachting van twee minderjarige meisjes en een aantal overvallen. Tijdens het lezen trof ik diverse signalen aan waaruit kan worden afgeleid dat P. toen al levensgevaarlijk was. Meer en meer ging ik mij afvragen of hier vanuit de rechterlijke macht wel adequaat op gereageerd is. Als samenleving mogen wij toch verwachten dat rechters zich inspannen om de maatschappij te beschermen? Die inspanning mis ik als ik lees wat het Gerechtshof Arnhem onder leiding van prof. dr. mr. Otte heeft ondernomen en in het arrest aan overwegingen heeft meegenomen”.

Uit de stukken van die rechtszaak leest vader Faber dat op basis van zijn gewelddadig verleden (o.m. door cocaïne verslaving wordt niet in het arrest genoemd); karakteristieken van het delict TBS op zijn plaats is (geestelijke verdraaiingen, distorsies, verdraaiingen, trots op de daad, worden alle niet genoemd in het arrest); het recidive risico hoog is (wordt in het arrest van het Hof niet genoemd). Er waren volgens Faber genoeg aanknooppunten om de man lange tijd van de straat te houden en de vraag is dan waarom het Hof dat niet heeft gedaan. Gingen snelheid en efficiency boven de veiligheid van de samenleving? Of had dit verband met de visie van Otte om minder tbs-maatregelen op te leggen? Er werd geen psychologisch onderzoek gedaan in de Pieter Baan stichting omdat de verdachte weigerde mee te werken en dus leek het Hof achterover te leunen.

Als antwoord op de open brief onderstreepte van der Winkel, president van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden dat rechter Rinus Otte in de strafzaak uit 2012 tegen Michael P., de verdachte in de zaak Anne Faber, juist gehandeld zou hebben. Van der Winkel accentueert dat het destijds juridisch onmogelijk was om Michael P. tbs op te leggen voor de verkrachting van de meisjes. P. werkte niet mee aan een onderzoek door het Pieter Baan Centrum en volgens Van der Winkel waren de andere signalen niet genoeg. De ernst van de misdrijven en/of de manier waarop ze zijn gepleegd, zijn op zichzelf ontoereikend voor het opleggen van tbs, en dat geldt ook voor het feit dat medeverdachten verklaarden dat P. trots op zijn daden was. Enne…..12 jaar was ook lang.

Anne kon nu nog in leven zijn

Bij het verhaal van de twee broers viel een aantal zaken op. Te beginnen bij de manier waarop drie rechters bij het uitspreken van het vonnis in 2012 bijna achteloos 30 % van de straf met een pennenstreek leken weg te halen: geen 16 jaar (uitspraak rechtbank in 2010), maar 12 jaar (uitspraak Hof in 2012). De waarschuwing dat het draaide om een persoon met een hoog recidive gehalte bleek zoals boven is onderstreept geen stimulans te zijn om de straf op te drijven, maar juist te verminderen. Dat de man in 2010 twee meisjes in Nijkerk op een gruwelijke manier verkracht heeft, was ook geen reden om de straf te verzwaren Geen wonder dat de broers zich stevig achter de oren krabden en zich afvroegen wat de beweegreden van die drie rechters dan wel geweest zou kunnen zijn om die straf in 2012 met 4 jaar te verminderen. In die beslissing ontbreekt enige empathie richting de achterban van het slachtoffer; het lijkt of de rechterlijke macht wel begrip heeft kunnen opbrengen voor de positie van de dader. Redeloos.

Opvallend was ook de observatie van vader Faber dat de rechterlijke macht en leden van de wetgevende macht, politici, de ontwikkelingen rond de verdwijning van en de verschrikkelijke moord op zijn dochter klinisch, hij gebruikte de term abstract, benaderden en afhandelden. Uit zijn woorden was te horen dat het allemaal wel heel twee dimensionaal was en de derde dimensie, het gevoel, de geest, de emotie, angstvallig buiten de deur gehouden werd of misschien wel gehouden moest worden. Onder het motto, je moet de verschrikkingen van je werk niet meenemen naar huis, is die derde dimensie blijkbaar in ongerede geraakt. De korte discussie tussen Hiddema en zijn VVD opponent bleek daarvan een treffend voorbeeld te zijn. Hem werd respect gevraagd voor de regels van het Parlement en de gevoelens van leden van de familie Faber die bij het debat (nou ja) aanwezig waren. Gevoelloos.

Het viel de broers Faber bitter tegen dat geen gezagsdrager of leidinggevende in de schakels van het systeem (zoals dat herhaaldelijk door politici en media worden genoemd) zijn verantwoordelijkheden heeft genomen voor de gang van zaken rond de dubbele verkrachtingszaak en hem of haar daarom niets anders restte dan opstappen. In de open brief had vader Faber in 2018 de toenmalige voorzitter van het gerechtshof waar de dubbele verkrachtingszaak werd behandeld, beschuldigd van het falen van de rechtsgang door de moordenaar van zijn dochter toentertijd geen TBS met dwangverpleging op te leggen. De verkrachting van de twee meisjes in Nijkerk was zo verontrustend dat iedereen die zich ook maar enigszins heeft verdiept in de psyche van dit soort gewelddadige verkrachters, kon zien aankomen dat deze dader opnieuw in de fout zou gaan. Iedereen, behalve die rechters. Vader Faber verweet die rechters dat zij gelet op de moord van dochter Faber gefaald hebben in hun eerste verantwoordelijkheid: bescherming van de samenleving. Ruggengraatloos.

Een ander opvallende kanttekening was de manier waarop de verschrikkingen in de Tweede Kamer werden afgedaan. Naast het kapittelen van Hiddema voor de manier waarop hij bepaalde verschrikkelijke facetten van de dubbele verkrachtingszaak openbaarde, bleef het zoals vaak beperkt tot de belofte dat het “in de toekomst beter moet”. Het verbaasde de twee broers dat niet breed en nadrukkelijk geëvalueerd zou worden wat er allemaal fout was gegaan in het voortraject naar de moord op dochter/ nicht en vervolgens lessen werden getrokken die ook direct in het systeem geïmplementeerd zouden worden. Vader Faber vond het wenselijk meer tijd te besteden aan dat voortraject onder het motto “hoe is het mogelijk dat de samenleving zo snel weer met ernstige recidivist geconfronteerd kon worden. Waar in de schakels van het systeem is het fout gegaan, waarom, welke verbeteringen moeten worden ingevoerd en hoe snel moet dat om herhaling te voorkomen. De Parlementsleden riepen het moet beter en gingen vervolgens over tot de orden van de dag. Hersenloos.

De moderne samenleving

In 2017 had de moordenaar van Anne Faber twee derde van zijn straf uitgezeten en verbleef hij in een kliniek in Den Dolder, ter voorbereiding op zijn terugkeer in de samenleving. Amper een jaar later verkrachtte en vermoorde hij Anne Faber. Is de gang van zaken rond de dubbele verkrachtingszaak kenmerkend voor de kleur van de moderne samenleving? Als dat zo is dan is die gezichtloos, respectloos, redeloos, gevoelloos, ruggengraatloos, hersenloos. In een woord: futloos.

.