Rond het ophanden zijnde referendum omtrent de zogenoemde ‘sleepwet’, is momenteel op sociale media en op nieuwszenders wel het een en ander te doen. De Wet op inlichtingen- en veiligheidsdiensten (WiV) is volgens de overheid dringend nodig om dreigingen die de Staat kunnen schaden, tijdig te kunnen signaleren en verhinderen.
Afb: screenshot Youtube
Of deze ‘sleepwet’ daarvoor een geëigend middel is, valt moeilijk te zeggen. Veel staat of hangt met de manier waarop die wordt toegepast en hoe veilig de diensten zelf zijn. Afgaande op ervaringen met en rapportages over de Nationale Politie, kunnen we niet zonder meer aannemen dat dit op voorhand wel zeker is. In het rapport ‘Georganiseerde Criminaliteit en Integriteit van Rechtshandhavingsorganisaties’, (15-09-2017) in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van J&V staan nogal schokkende conclusies. Zo laat de screening van politiemensen ernstig te wensen over en is het kinderspel voor agenten om aan gevoelige informatie te komen. Politiechefs grijpen daarbij nauwelijks in of zijn zich niet bewust van precaire situaties. Zware criminelen maken daarvan al daadwerkelijk gebruik: ze schurken steeds dichter tegen de gewone agent op straat aan, om die voor zijn karretje te spannen. De vraag of de situatie bij onze veiligheidsdiensten wellicht ook dergelijke lekkages bevinden is beantwoord met het stellen van die vraag.
Een ander aspect is, dat onze grondwet niet is ontworpen om de overheid te beschermen tegen de burger. Het is juist andersom: de grondwet beschermt de burger tegen de overheid. Evenals met de ‘Donorwet’, wordt daar nu toch de hand mee gelicht. Die ‘Donorwet’ is niet minder dan overheidsinterventie geweest op de lichamelijke integriteit. Hoeveel beter is het niet om bij aanvraag van overheidsdocumenten (paspoort, ID-kaart, rijbewijs, etc.) tevens een verplicht in de vullen document mee te leveren, met daarop de vraag of men donor wil zijn? Dat dit laatste niet is gebeurd, laat een overheid zien die liever knabbelt aan de fundamentele rechten van de burgers.
Ook deze wet WiV bevestigt het beeld van een overheid die druk doende is de burger rechten te ontnemen. Zeker: afluisteren en meekijken in de computers, televisies of smartphones konden de diensten al langer. Nederland was al koploper in het afluisteren en bespioneren van de eigen burgers. Maar daar stonden toch nog billijke garanties tegenover. Zo moest er een redelijke en goed onderbouwde verdenking jegens een individu of een groep bestaan en was toestemming nodig van Justitie. Met de nieuwe wet mogen veiligheidsdiensten op enig moment alle ICT apparatuur in een hele wijk hacken, ook al hebben zij slechts één telefoontoestel in die wijk op het oog. Daarvoor is nog wel toestemming nodig van de minister van Binnenlandse Zaken. Dat onze diensten er al in slaagden wereldkampioen afluisteren te worden onder condities van de ‘oude’ wet, voorspelt weinig goeds over deze nieuwe wet.
Onze overheid, of liever haar diensten, speuren kennelijk naar spelden in een hooiberg en hebben besloten om de hele hooiberg maar mee naar huis te nemen. De ambtenaar die dat bedacht heeft, moet toch behoorlijk te lijden hebben gehad van een ongekend belabberde maandagmorgen. Typerend overigens, dat uitsluitend onze overheid erin slaagt om van ieder ICT-project een fenomenale puinhoop te maken. Fox-IT is al jaren het digitale security-bedrijf voor de overheid en hoe het ook zij: bijster succesvol kunnen zij niet zijn geweest gelet op de staat van ICT bij de overheid. Dat nu oud-AIVD’er, uitgesproken Sleepwetvoorstander en voormalig bestuurder van Fox-IT Ronald Prins in de toezicht commissie komt te zitten, stelt daarom allerminst gerust.
De ervaringen van burgers met het afgeven van een groot aantal private gegevens aan de overheid, is in het verleden tenminste één bevolkingsgroep slecht bekomen. Nadat de Duitse bezetter zich eens goed had genesteld en in de gaten kreeg dat Nederland een voortreffelijke administratie bijhield van haar burgers, reden ineens overvolle treinen naar het Oosten. Wat in handen van de één een goed middel lijkt te zijn, is in handen van de ander een verschil tussen leven en dood. Alleen op grond van die overweging al, is er aanleiding om de overheid te adviseren de wet niet tot uitvoering te brengen.
Overigens: terroristen communiceren niet via smartphones en computers. Dat is voor amateurs.