Geheel in lijn met de op deze webpagina geplaatste artikelen over de veiligheidsgordel rondom Rusland van de afgelopen week is het recentelijk opnieuw opgelaaide dispuut over de Koerilen, een eilandengroep die zich uitstrekt van het noordelijke Japanse eiland Hokkaido naar het Russische schiereiland Kamtsjatka en de Zee van Ochotsk scheidt van de Stille Oceaan.
Afb: Wikipedia
In oktober vorig jaar ontkende de Japanse regering dat het land het gezag over twee eilanden van de Koerilen met Rusland wilde delen. Dat meldde de krant Nikkei althans, maar een woordvoerder van het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken sprak het bericht later tegen bij persbureau Reuters. Rusland en Japan liggen al decennialang overhoop met elkaar over de eilanden, die in de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog door de Sovjet-Unie werden aangevallen en geannexeerd. Door het dispuut over de eilanden hebben Japan en Rusland nooit een officieel vredesverdrag getekend. Daardoor is er formeel gezien ook nooit een einde gekomen aan de Tweede Wereldoorlog tussen die twee landen. Volgens de betreffende krant hoopte de Japanse premier Abe de Russische president Poetin bij hun volgende ontmoeting te overtuigen van het voorstel. Een derde eiland en een eilandengroep van de Koerilen zouden dan weer onder Japans gezag moeten vallen, zoals beide landen al in 1956 afspraken.
Het dispuut over de eilanden liep de afgelopen jaren al meerdere keren op. Zo haalde Japan in 2010 zelfs zijn ambassadeur terug uit Rusland na een bezoek van de toenmalige Russische president Medvedev. Rusland bouwde in de loop van 2016 nog een militaire basis op de Koerilen. In november van dat jaar heeft Rusland vervolgens ook nog eens raketten gestationeerd op de eilanden en is het land bezig om de troepensterkte op de eilanden te uit te breiden. Volgens de Russen zijn het scheepsafweerraketten om de kust te beschermen en de veiligheid te vergroten. De Japanse premier Abe, die overigens evenals de Russische president – beiden naar eigen zeggen – het dispuut over de Koerilen graag wil beëindigen, noemde die actie van de Russen betreurenswaardig. Het paste in ieder geval niet in de lijn van de vele gesprekken over verdere samenwerking tussen de beide landen.
Het geschil over de eilandengroep in de Stille Oceaan werd zeer recent nog van nieuwe brandstof voorzien: Moskou heeft vijf onbewoonde eilanden naar Russische generaals en politici benoemd, en dat is niet naar de zin van Tokio. Het is in tegenspraak met het standpunt van Japan, aldus een Japanse regeringswoordvoerder. De Russische premier Dmitri Medvedev heeft inmiddels de naamgeving van de Koerilen-eilanden bekrachtigd. Zo krijgt een eiland de naam van generaal Koesma Derevjanko, die in 1945 namens de Sovjet-Unie de Japanse capitulatie aanvaardde. Een ander eiland is genoemd naar Andrej Gromyko, die twee decennia lang minister van Buitenlandse Zaken was in de Sovjet-Unie. De verhoudingen tussen Rusland en Japan zijn er niet beter op geworden door de Russische militaire oefeningen van afgelopen week op de zuidelijke Koerilen.
Het valt te verwachten dat het dispuut over de Koerilen door de mainstream media in een anti-Russisch voetlicht zal worden geplaatst, net als dat over de mogelijke inmenging in de Amerikaanse verkiezingen, troll factories, nepnieuws en noem het allemaal maar weer op, waarbij gemakshalve opnieuw zal worden voorbijgegaan aan diverse andere spelers in de regio. Te noemen vallen bijvoorbeeld Noord-Korea, dat met een recente raketproef al over Japan heenschoot en dus in staat blijkt te zijn om eventuele dreigementen kracht bij te zetten. Daarnaast is ook China al meer dan 10 jaar zijn defensieuitgaven drastisch aan het opvoeren, eveneens tot groot afgrijzen van de andere landen in de regio, waaronder Japan; dit land is zelfs bezig om de door generaal Douglas MacArthur gedicteerde en pacifistisch getinte grondwet uit 1945 te wijzigen. Het is opmerkelijk dat juist daar in de mainstream media zo weinig aandacht voor is: het gaat goed met China, dus de inwoners daarvan willen consumeren en voor de consumptie van 1,2 miljard mensen zijn grond- en brandstoffen nodig. En die zijn – of worden – schaars. Op deze webpagina is al vaker aandacht aan die ontwikkelingen besteed.
Het is derhalve lastig voor te stellen dat de regio bang zou moeten zijn voor een grommende Russische beer die naar eigen zeggen alleen maar zijn territorium afbakent. Deze week brengt de Russische president Poetin een bezoek aan de oostelijk regio’s in Rusland, met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid om zich te verzekeren van de steun van de lokale bevolking in de aanloop naar de komende presidentsverkiezingen. Enkele agendapunten zijn tot moment van schrijven nog onzeker, onder andere de bezoeken aan het eiland Sachalin, het schiereiland Kamtsjatka en de Koerilen.