Polderen of strijden?

In het Midden Oosten is het spel om de macht in Syrië al maanden gaande. Blijkbaar is dat, gelet op de summiere berichtgeving over de ontwikkelingen in die regio, de gevestigde media ontgaan.

Of wellicht was het zwarte pieten over Zwarte Piet in Dokkum veel belangrijker. Dat kan. Gelukkig bestaan er nog websites als opiniez.com die wel inzicht willen en kunnen geven in de Midden Oosten chaos. Die informeren de geïnteresseerde lezer over de bijeenkomst in Sotsji, het bilaterale telefoongesprek tussen Poetin en Trump, de krampachtige pogingen van Iran om zijn invloed tegen de Russische en Chinese stroming in te handhaven en het liefst uit te breiden en China dat een groot belang bij de infrastructurele opbouw van het Midden Oosten nastreeft.

Beeld vanuit de voormalige apotheek in Aleppo. Afb: wikimedia.

Kunnen de negatieve effecten van een jaren durende verstikkende en wraakzuchtige oorlog weggepoetst worden? Het Balkan schiereiland heeft een aantal aanwijzingen gegenereerd waarmee de politieke oplosser aan de slag zou moeten gaan. De laatste Balkan oorlog – Kosovo – ligt ruim 18 jaar achter ons en een nieuwe botsing tussen moslims en orthodoxen ligt op de loer. Islamitische extremisten die oude Osmaanse tijden weer willen doen herleven en Bosnië als de ideale springplank beschouwen om een greep naar de schatten van Europa te doen. Orthodoxen die gestuurd door het Kremlin hybride instrumenten gebruiken om de Balkan te zuiveren van niet Orthodoxe stromingen. Tel uit je winst of vanuit Westers perspectief neem je verlies.

Het is de vraag in hoeverre de machtsverhoudingen tussen USA, Rusland, China met Turkije, Iran en mondiaal georiënteerde islamitische extremistische bewegingen als Al Qaeda, IS en Moslim Broederschap als relevante back benchers zich gaan ontwikkelen. Het telefoon gesprek tussen het Kremlin en het Witte Huis en de uitspraak van de Amerikaanse Minister van Defensie dat Amerikaanse troepen in het Midden Oosten blijven ondanks het gegeven dat IS daar fysiek is verdrongen, wijzen er op dat het Amerika van Trump niet op zijn handen zal blijven zitten als de ontwikkelingen in het Midden Oosten de belangen van de USA in de regio (Jordanië, Israel en Irak) in het gedrang dreigen te komen. Trump en Obama verschillen van elkaar als de dag en de nacht (vergeef me deze beeldende vergelijking) en dat ervaren beleidsbepalers op het internationale politieke podium bijna dagelijks.

Hoe gaan de diverse islamitische tollen in de regio draaien? Welke tol draait het snelst, draait onder de juiste hoek en maakt het meeste geluid? Zijn dat de Sjiieten onder aanvoering van Iran die proberen om vanuit Syrië het verfoeide Israel middels Hezbollah, Hamas en PLO te verstikken? Worden dat Soennieten? Moet de regio vrezen voor een groot Soennitische verbond bestaande uit Al Qaeda, Moslim Broederschap met instemming van Turkije? Of zijn het de Wahhabistische Saudies die de heiligdommen in Mekka en Medina als onderpand gebruikend met steun van de USA hun invloed vanuit het Arabisch schiereiland in het Midden Oosten willen verdiepen. De vraag is in hoeverre IS in staat is om de Saudi´s het Wahhabistische leiderschap te betwisten. Door het grote aantal islamitische contrahenten wier religieuze en politieke belangen op gespannen voet staan, blijft het moeilijk om vast te stellen hoe de islamitische tollen in het Midden Oosten gaan draaien.

China is en blijft de dark horse in dit monopolie spel. Of als men de manier waarop Beijing zijn invloed heeft vergroot in Afrika, Amerika, het Russische verre oosten en Oost-Europa als blauwdruk wil gebruiken, kan eerder van een Grey Horse gesproken worden. China laat zijn yuan rollen en er zijn genoeg nationaliteiten en multinationals die gretig het deksel van de schatkist openen om die yuan stroom toe te laten. Het is duidelijk dat voor China het bankbiljet gedekt door een goudvoorraad het instrument van keuze is en de voorkeur geniet boven het rollen van spierballen.

Het eerste wat in Syrië geregeld zou moeten worden is structurele veiligheid om een regionale stabiliteit te faciliteren en dat zal gezien het ontbreken van een betrouwbaar veiligheidsapparaat in dienst van de Syrische samenleving nog een hele klus worden. Op dit moment is orde en rust te veel afhankelijk van de het internationale krachtenveld, het spanningsveld tussen de vele islamitische geweldsnetwerken en de belangen die sponsoren van de verschillende ideologische bewegingen nastreven. Alleen een onbevlekt apparaat met een groot volume boots on the ground  moet in staat worden geacht orde en rust in Syrië te bewaren. Wanneer alle seinen op groen staan zal dat een proces van jaren zijn. Dat lijkt er door de huidige ontwikkelingen even niet in te zitten. .

Gezien het bovenstaande blijft het antwoord op de vraag wat het zal worden, in het duister gehuld. Spierballen, Geld of Islam? Het lijkt er op dat Poetin bij het Syrische klaverjassen nog steeds de troeven in handen heeft, waarbij de verborgen troefkaarten van China en Turkije niet vergeten moeten worden. En het Westen? Dat kan m.u.v. de voor velen onberekenbare Trump, alleen met klamme handen en kloppende oksels vanaf de zijlijn toekijken. Zolang het onduidelijk is en blijft welke kant het in het Midden Oosten opgaat, zullen Syrische ontheemden en vluchtelingen in Syrië zelf en de nabuurlanden daar om heen, het kind van de rekening blijven.