“If we can’t discriminate between serious arguments and propaganda, then we have problems” zei Obama in november 2016 tijdens een gesprek met een CNN-interviewer. Sinds de Amerikaanse presidentverkiezingen lijkt het erop dat US media outlets een nieuwe positie in hun organisaties hebben gecreëerd: de nepnieuwsevangelist.
afb: pixabay
Daarmee bevestigen zij dat ze zijn afgegleden van de objectieve nieuwsvergaarder naar de rioolkruiper om vermeende en echte tegenstanders neer te knuppelen. Ook Nederland ontkomt niet aan berichtgeving door dergelijke sujetten en via FB doen “normale burgers” daar dapper aan mee. Het wordt helemaal verdrietig als politici zich zelf op de borst slaan en in het niets roepen dat ze integer, beschaafd en visionair zijn. Een normaal denkend persoon met gevoel voor normen en waarden, die de beelden op het Malieveld nog eens goed bestudeert en luistert naar de teksten die daar werden geroepen of de berichten op de media over die treurige manifestatie leest, heeft het gevoel in een wereld vol idioten te leven. Het is te triest voor woorden.
Die zichzelf voorbij galopperende politieke dikdoeners hebben ook nog het lef om de manier waarop de Amerikaanse presidentverkiezingen zijn verlopen, te bekritiseren. Hun teksten waaruit men moet vaststellen dat het in Nederland zeker niet zover zal kunnen komen, vliegen om de oren. Vervolgens wordt de Amerikaanse president gekarakteriseerd in bewoordingen die een normaal denkend en opgevoed persoon niet in de mond wil nemen. Die schaamt zich daarvoor. De mannetjes met namen als Rutte, Buma, Pechtold, Asscher, Klaver, Wilders etc. deinzen voor dergelijk met krachttermen opgesierde teksten niet terug. Hoezo gebeurt dat in het calvinistische Nederland niet? Humoristisch zijn hun opmerkingen over nepnieuws. Ze beseffen niet dat zij met hun voortdurende proefballonnetjes en sterke uitspraken voeding geven aan en/of zich schuldig maken aan het verspreiden van nepnieuws. Wie herinnert zich niet boude uitspraken als “voor iedereen € 1000”, “ Al het geld geleend aan Griekenland komt terug in de Schatkist. Met rente” en “ geen sou meer naar Griekenland”? In mijn woonland Duitsland is het met de kwaliteit van de gemiddelde politicus niet beter gesteld. De firma List en Bedrog heeft ook in dit land veel filialen kunnen neerzetten. Een van de betere voorbeelden van nepnieuws was de uitspraak van Merkel op de tsunami aan vluchtelingen die de grenzen van Duitsland bedreigde “wir schaffen daß”. En vervolgens werd Duitsland tijdens de jaarwisseling geconfronteerd met misselijkmakende gebeurtenissen in diverse grote steden. Wir schaffen daß nicht.
Gelukkig weet de Duitse regering nu op welke manier nep – van echt nieuws kan worden gescheiden. Het doet enigszins denken aan de manier waarop Poetin c.s. de Russische bevolking en naïeve Westerse MSM informeert over de uitdagingen die hem voor ogen staan en de manier waarop hij die denkt aan te grijpen en op te lossen. Monopolisering van de mediaïndustrie onder het motto “wie anders dan Vadertje Staat weet wat het beste voor U, eenvoudig schepsel, is”. Wanneer we dat op de Nederlandse situatie zouden projecteren, wordt de samenleving afhankelijk van betrouwbare en integere politici die de Nederlandse mens de laatste zes jaar op het rechte pad heeft gehouden met loze beloften die door het politieke gepolder nooit hard gemaakt konden worden. “Het gaat goed met Nederland” kraait die kwaliteit politici maanden voor de verkiezingen en negeert leger wordende winkelstraten, in zwaar weer verkerend midden- en kleinbedrijf, krimpende kwaliteit van pensioenen door een zwalkende dekkingsgraad, groeiende polarisatie tussen bevolkingsgroepen en oplopend spanningsveld binnen bevolkingsgroepen. De man en vrouw in de straat proberen die verbetering maandelijks op de loonstrook en beurs vast te stellen. Helaas.
Voor de komende verkiezingen zullen we weer verwend worden met uitspraken als mijn ambitie voor de volgende vier jaar is dat we allemaal ook echt gaan voelen dat het beter gaat. Daarvoor heb ik een plan.” Waaruit kan worden vastgesteld, dat het in de achterliggende jaren weliswaar het beter geworden zijn met de mond werd beleden, maar in de praktijk niet bleek te bestaan? Die uitspraak van onze feitencontroleur bij uitstek zal vermoedelijk het vertrekpunt worden van nepnieuws, van berichten om de mensen om de tuin te leiden (hoax), propaganda, desinformatie, laster, alles om onder het mom van pure nieuwsgaring potentiële kiezers te manipuleren, te sturen en te hersenspoelen. Het doel heiligt de middelen.
Volgens communicatiewetenschappers en mediaexperts is de redding nabij. Er is een nieuw medialichaam in het leven geroepen; de fact checker of in goed Nederlands de feitencontroleur. Hoe zo´n lichaam die kwalificatie kan verwerven is duister. Immers, aan welke objectieve criteria moet zo´n structuur voldoen? Wie stelt die criteria vast, wie controleert de feitencontroleur op zijn feiten en hoe neutraal kan zo´n instantie zijn werk doen? Op de website www.gatestoneinstitute.org wordt op die materie ingegaan. Hun artikel start met de volgende tekst: Name a single person or organisation you trust to control your speech. Whom would you trust to control what you can read, or make decisions on what is true and what is false for you? Whom do you trust to police what you think? Vermoedelijk luidt het antwoord van het gros “niemand”. Geen politicus, deskundige, reporter, journalist of de buurman? Niemand.
Proliferatie van nepnieuws als nieuwste en effectiefste instrument van psychologische oorlogvoering. Het effect dat kan worden bereikt is door de zegeningen van internet indringend en soms blijvend. De samenleving moet er duidelijk aan wennen. Wanneer is een feit een feit? Kan iemand zoals U of ik dat eigenmachtig vaststellen? Op de website www.factcheck.org las ik een soort ezelsbruggetje die de website beheerder de attente lezer meegeeft[i]. In het Engels luidt dat als volgt: read beyond the headlines, check the author, what is the support, check the date, is this some kind of a joke?, check your biases, consult the experts. In deze handzame richtlijn zit een aantal knelpunten. Niet iedereen is in staat of wil verder kijken dan zijn neus lang is en wil/kan het achterliggende doel vaststellen. Niet iedereen is in staat satire van ernst te onderscheiden. De praktijk leert dat weinigen in staat zijn over hun eigen schaduw heen te stappen en de invloed van hun eigen vooringenomenheid, voorkeur of partijdigheid te schatten op de geloofwaardigheid van een voorliggende tekst. Tenslotte, hoe en waar vind ik die expert, die deskundige?.
Proliferatie van nepnieuws blijft niet beperkt tot de usual subjects,[ii] maar heeft ook – of beter gezegd juist – vaste voet aan de grond gekregen in het transparante democratische Westen. De samenleving zit heden ten dage opgescheept met diverse categorieën nepnieuws verspreidende bronnen die zich uitstrekken van de proefballonnetjes politicus, via de riooljournalist, de accidental reporter versterkt door de notoire galspuwer op Facebook, tot aan de net in het leven geroepen nepnieuwsevangelist. Die manipulerende berichtendoorgeefluiken, gesterkt door de om zich heen grijpende cultuurvervlakking en cultuurrelativisme, zaagt aan de poten van het westerse democratische model.
Heeft Lenin aan de vooravond van de Communistische Revolutie toch gelijk gekregen.
————————————————————–
[i] Volgens the DailyDot behoort Factcheck.org een project van de Annenberg Public Policy Center aan de University of Pennsylvania, samen met Politifact, een project van de Tampa Bay Times, en Fact Checker verbonden met de Washington Post e uitermate scherp liberaal bolwerk, tot de drie betrouwbaarste feiten controleurs in Amerika.
[ii] Zoals Rusland, China, Roemenie.