Voorspellers zitten er vrijwel altijd naast

Het westen schreeuwt weer moord en brand. Turkije is na 2018 voor de tweede keer Noord-Syrië binnen gevallen en Erdogan lost zijn belofte in om een bufferzone te creëren om vandaar uit de Koerden in het noordoosten van Syrië de definitieve nekslag toe te brengen.

Europese en Democratische politici en het grootste deel van de traditionele media wijzen eensgezind naar Trump. Die heeft immers door het verplaatsen van 50-100 Amerikaanse militairen de inval gefaciliteerd. De Nederlandse politieke ijzervreter, Rutte, die zijn eigen krijgsmacht zodanig heeft afgeroomd dat grondwettelijke taken niet meer kunnen worden uitgevoerd en de veiligheid van Nederland in de wind staat, roept moedig “dit moet stoppen”. Opnieuw en niet voor de laatste keer, maakt hij zich met die uitspraak hopeloos belachelijk.

Geen verrassing!

Komt de inval voor politieke domoren dan echt als een verrassing of hebben we weer te maken met een papieren verontwaardiging van een groot aantal politiek verdwaalde personen? Heeft Egemen Bağış, de voormalige onderhandelaar over de toetreding van Turkije bij de EU, in 2011 niet openlijk verklaard dat een verdubbeling van de Turkse krijgsmacht naar een volume van 1 miljoen dappere strijders noodzakelijk was om naast de bestrijding van de werkeloosheid vooral het Koerdische probleem in het zuidoosten van Turkije en het grensgebied met Syrië en Irak definitief de nek om te draaien? Erdogan beschouwde zijn krijgsmacht toch als een democratisch instrument voor die problematiek, anderen zagen dat meer als het doden van een mier met een atoombom.

Was het in 2017 al niet duidelijk geworden dat Turkije militaire middelen in Syrië en Irak in de strijd had geworpen om onder het mom van een strijd tegen IS vooral de Koerden in Noordoost Syrië te kunnen aanpakken? Waren Turkse troepen in 2017 niet Noord-Irak binnen gevallen en hadden die troepen niet een gebied tot aan Bashiqa noordoost van Mosul in handen gekregen. Die militaire operatie werd door de Sjiitische President Haider al Habadi weliswaar veroordeeld, maar Erdogan ging niet in op zijn eis die strijdmacht terug te halen naar Turks territoir. Die troepenmacht zou daar blijven totdat IS was verslagen en was nodig om de soevereiniteit van Turkije te beschermen. Een nogal morbide reden, omdat IS door Ankara in het zadel werd en wordt gehouden. Die bezetting kan nog wel een tijdje duren.  

Hebben die westerse politici de ontplooiing van Turkse eenheden in de Afrin regio vergeten? Turkije achtte zich naast Rusland en Iran instrumenteel voor een politieke oplossing van de Syrische strijd in termen van het bewaken van een deel van de in Astana overeengekomen de-escalatie zones op het grondgebied van Syrië. Operatie “Olive Branch” in januari 2018 werd door Erdogan op de mondiale politieke bühne verkocht als een daad van zelfverdediging gericht tegen de Koerdische YPG[1]. Het is overigens absoluut onduidelijk hoe het schenden van de Syrische soevereiniteit rijmt met het bewaken van de Syrische soevereiniteit.

De Turkse invasie heeft een ietwat merkwaardige naam gekregen. De Turkse legerleiding zal er ongetwijfeld iets anders mee bedoelen dan de strekking van de naam reflecteert. Met de informele instemming van Poetin (een pro Assad actor) en gesteund door een aantal anti-Assad militante groeperingen (o.m. Free Syrian Army[2]) in het gebied, zetten Turkse troepen met een Erdogan die onderweg dreigementen richting de USA uitte, eind januari de opmars in richting Afrin om een wig te drijven tussen Koerden in het noordwesten en hun broeders in het noordoosten van Syrië. Het had zo bleek later ook veel te maken met olierijke bronnen in Noordoost Syrië.

Om de huidige slechte economisch toestand waarin Erdogan Turkije heeft gemanoeuvreerd, voor de doorsnee Turkse burger te maskeren, past Erdogan dit keer de methode Poetin toe. In lijn met zijn op 30 mei 2015 voor 2 miljoen aanhangers gepassioneerde kreet ““ The conquest is to make Turkey stand up on its feet again” vallen Turkse troepen voor de derde keer het grensgebied met Syrië en Irak binnen. De twee in het noordwesten van Syrië en in het noorden van Irak beheerste gebieden kunnen benut worden om de in het noorden en noordoosten van Syrië levende Koerden in de tang te nemen en olierijke bronnen in handen te krijgen. Met zijn offensief wil Turkije een veiligheidszone instellen waar een groot deel van de 3,5 miljoen Syrische vluchtelingen in Turkije onderdak zouden kunnen vinden. Een lofwaardig en humanitair doel wordt nagestreefd. Daar mogen blijkbaar een paar honderd of meer Syrische burgers wel het slachtoffer van worden.

Het verbale oproer vanuit Brussel wordt geneutraliseerd door te dreigen de poorten van de Turkse grensposten open te zetten en opnieuw een ongebreidelde oncontroleerbare mensen massa los te laten op het Europese continent om de cohesie binnen en van de EU op de proef te stellen. De opstandige stemmen in Brussel en vooral Berlijn en Parijs met in hun spoor onze eigen premier/ijzervreter zullen snel verstommen.

Wat gebeurt er in en met Syrië?

De vraag is nu hoe Assad, Poetin en de mullahs in Teheran zullen reageren. In de achterliggende maanden heeft Erdogan de vriendschappelijke banden met Poetin aangehaald. De twee hebben elkaar diverse keren ontmoet (2016, 2018 en 2019). Het eerste bezoek in 2016 na de mislukte coup tegen Erdogan, diende om de verslechterde relatie tussen beide landen een opwaartse stimulans te geven. Volgens Erdogan wilde Turkije “een nieuwe bladzijde in de relatie met Rusland open te slaan”. De tweede ontmoeting in 2018 vond in Turkije plaats kort nadat de relatie tussen Rusland en het westen door de moord op Skripal op Britse bodem sterk bekoeld was. Naast de toestand in Syrië werd er bij die tweede ontmoeting ook gesproken over de opfrissing van de in 2016 gemaakte energie-afspraken over Turkstream[3], werd de eerste steen gelegd voor de bouw van de eerste Turkse kerncentrale (!) in Akkuyu onder auspiciën van de Russische energiegigant, Rosatom (een investering van $ 20 miljard)[4] en kwamen de de-escalatie zones en humanitaire hulpverlening op tafel. Opvallend dat bij deze onderwerpen Rohani van Iran aanschoof. De ontmoetingen in 2019 draaiden om de aankoop van Russische luchtafweer raket systemen S-400, waardoor Poetin er in slaagde een wig te drijven binnen NATO.

In Syrië staan Erdogan en Poetin merkwaardig genoeg lijnrecht tegenover elkaar. Erdogan verfoeit Assad en had de man liever gisteren dan morgen zonder water de Syrische woestijn ingejaagd; Poetin en Rohani steunen om verschillende redenen de man in Damascus. Poetin doet het in zijn broek voor het expanderende islamitisch extremisme, dat vanuit diverse windrichtingen naar Moskou op weg lijkt te zijn en dus een bedreiging vormt voor zijn positie binnen de Russische Federatie; Erdogan echter ziet brood in een goede verstandhouding met deze extremisten en in het bijzonder met IS. Erdogan streeft ernaar om de emir van alle islamieten te worden, maar ondervindt daarbij sterke concurrentie van Rohani, Abu Bakr al-Baghdadi van IS en Ayman al-Zawahiri, de veronderstelde leider van Al Qaeda. Voorshands hebben de drie hoofdrolspelers het westen als gemeenschappelijke vijand. De vraag is alleen hoelang nog.

En Assad? Die bevindt zich in een delicate positie. Zonder steun van Rusland en Iran kan hij de nog bestaande brandhaarden op Syrisch grondgebied niet elimineren. Alleen is hij niet in staat om fysiek een inval van Turkse troepen tegen te houden. Hij zal zich ook afvragen wat Moskou en Teheran doen, wat ze in hun schild voeren of wellicht hebben de twee in een vlaag van tijdelijke openheid hun kaarten bij Assad op tafel gelegd? Persoonlijk heb ik niet die indruk. Die wordt bevestigd door de lauwtoffe waarschuwingen van een regeringsfunctionaris. Faisal al-Mekdad, de Syrische viceminister voor Buitenlandse Zaken, waarschuwt Turkije in de regeringsgezinde Syrische krant Al-Watan, voor een mogelijke invasie. Volgens hem zal Syrië zijn territorium verdedigen en een bezetting niet aanvaarden, Hij roept de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF)[5] op zich opnieuw aan de zijde van de regering te scharen. Gelet op de positie waarin Assad verkeert, een hoop holle woorden.

Wat wordt  de nieuwe kompasrichting?

Slaat de burgeroorlog in Syrië een nieuwe weg in of blijven de hoofdrolspelers de oude kompasrichting handhaven? Niemand die het nu kan voorspellen. Turkije is nog steeds bezig met de troepenopbouw en voorbereidende beschietingen op …op wat en wie? Syrië beperkt zich tot verbale dreigementen in de nationale media. Poetin en Rohani laten zich niet uit de tent lokken. Europa kan een nieuwe massale mensenstroom tegemoet zien zodra de Turkse inval in Noord-Syrië als een illegale bezetting wordt betiteld. En de westerse media en anti-Trump politici wijzen allemaal naar de man in het Witte Huis die 50 tot 100 Amerikaanse militairen opdracht heeft gegeven zich te verplaatsen.

De tollen in het Syrische krachtenveld zijn weer in beweging, maar niemand heeft een idee in welke richting, met welke snelheid en hoelang die tollen draaien. Daardoor is moeilijk te voorspellen waarheen het in Syrië gaat. Ongetwijfeld zullen in de komende dagen of weken weer een blik Syrië – en Midden-Oosten kenners opengetrokken worden. Talloze Midden Oosten en Syrië ‘kenners’ zullen door het beeld schuivend hun wijsheden en voorspellingen over kijker, luisteraar en lezer uitstrooien. Achteraf zal blijken dat het gros de plank ontzettend heeft misgeslagen.

[1] Yekîneyên Parastina Gel, Koerdische volksbeschermingseenheden.

[2] De geruchten stellen dat de USA in Washington een bijeenkomst hebben gehad met autoriteiten van de FSA (het is echter onduidelijk aan welke kant die zich hebben geschaard en wat hun positie binnen de gefragmenteerde FSA is) waar hen het aanbod is gedaan om deel te gaan uitmaken van de Syrian Defense Forces (SDF)

[3] Pijpleiding infrastructuur waarmee Russisch gas aan Turkije en het zuiden van Europa wordt geleverd; goed voor meer dan $12 miljard)

[4] Verwacht wordt dat de kerncentrale in 2023 operationeel is. Ze moet 10% van de elektriciteit in Turkije leveren. Het project werd enkele keren op de lange baan geschoven en lag zelfs even stil nadat de Turkse luchtmacht in november 2015 vlak bij de Syrische grens een Russisch jachtvliegtuig uit de lucht had gehaald. Dat incident zorgde voor een zware diplomatieke crisis tussen Moskou en Ankara

[5] Die bestaan uit verscheidene Koerdische en Arabische milities.

.