Moskou besteedde in 2017 omgerekend 61 miljard dollar aan defensie, een daling van maar liefst 17% ten opzichte van het voorgaande jaar en de eerste daling sinds 1998. Dit blijkt uit nieuwe gegevens van het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI[i]). Rusland zakt hiermee van de derde naar de vierde plaats in de ranglijst van defensieuitgaven per land. Op de derde plaats staat nu Saoedi-Arabië, de tweede en eerste plaats zijn voor China (228 mld) en de VS (610 mld !!).
Russische T-90 tank. Afb: wikimedia-commons / Hargi23
De Russische daling van de defensieuitgaven staat in schril contrast met de afgelopen jaren, toen Rusland zijn investeringen sterk verhoogde als onderdeel van een poging om verouderde militaire systemen tegen 2025 bijgewerkt te hebben. Siemon Wezeman, een senior onderzoeker bij SIPRI, zei dat militaire modernisering een prioriteit van de regering blijft, maar dat de economische omstandigheden – waaraan deze week op deze site in diverse artikelen aandacht aan is besteed – het moeilijk hebben gemaakt om het verhoogde uitgavenniveau te blijven handhaven. Rusland werd in 2014 getroffen door de dubbele klap van de dalende olieprijzen[ii] en westerse sancties en het heeft grote moeite om de resulterende recessie te boven te komen.
Bezuinigingen op het defensiebudget waren tot vorig jaar niet aan de orde. Volgens Wezeman viel het besluit om de militaire uitgaven te verminderen pas nadat in de meeste andere deelgebieden van de overheid al bezuinigingen waren doorgevoerd. Rekening houdend met de inflatie en valutaverschuivingen daalden de uitgaven met 20% in 2017. De Russische defensieuitgaven zijn berekend als 4,3% van het bbp in 2017, vergeleken met 5,5% in 2016 en 4,9% in 2015. De daling van de defensieuitgaven staat overigens niet haaks op de Kremlin-retoriek. President Poetin kondigde in maart, vóór hij werd herkozen, aan dat Moskou nieuwe drones en ook nucleaire wapensystemen met een ‘onbeperkt’ bereik had ontwikkeld, die de NAVO-verdediging ‘volkomen nutteloos’ zouden maken. Wezeman van SIPRI zei dat veel andere projecten zijn uitgesteld of gesloopt. Vertegenwoordigers van de Federatieraad (het hogerhuis van het Russische parlement) die het uitgavenniveau vaststellen, reageerden niet op een verzoek om commentaar.
Veel van de buurlanden van Rusland hebben hun militaire uitgaven vorig jaar aanzienlijk verhoogd, grotendeels vanwege de toegenomen vrees voor militaire agressie door Moskou. Uit SIPRI-gegevens blijkt dat de defensie-uitgaven in Midden-Europa in 2017 met 12% zijn gestegen. Gedurende het tijdperk-Poetin zijn de militaire uitgaven van Rusland voortdurend toegenomen, maar deze konden nu de komende jaren gelijk blijven of zelfs verder afnemen. Er zijn klaarblijkelijk plannen om het defensiebudget binnen vijf jaar onder de 3 procent bbp te brengen, wat kan worden bereikt door (een overigens vrij onwaarschijnlijke) economische groei of radicale bezuinigingen.
Ten minste een deel van de economische ellende van Rusland kan worden toegeschreven aan het isolement van het land na de annexatie van de Krim, resulterend in de genoemde economische sancties. Dalende olie- en gasprijzen droegen verder bij aan de sombere economische vooruitzichten. Het Russische bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking is de afgelopen jaren steeds verder afgenomen en ongeveer 20 miljoen burgers leefden in 2016 volgens de eigen statistieken van de regering in armoede. Het is dus duidelijk wie er zoals gewoonlijk het meest worden getroffen door economische sancties – in ieder geval niet de machthebbers. Gelet op de laatste verkiezingsuitslag zit Poetin nog steeds stevig in het zadel en wordt hij door het overgrote deel van de Russen nog immer op handen gedragen.
Rusland exporteerde overigens in 2017 voor ongeveer 15 miljard dollar aan wapens naar 53 landen over de hele wereld. Ongeveer 6,14 miljard van die 15 miljard dollar was volgens SIPRI voor groot wapentuig, inclusief militaire vliegtuigen, schepen, gepantserde voertuigen, geleide munitie en meer, Bijna 4 miljard van de geëxporteerde 6,14 miljard was voor militaire vliegtuigen. Hoewel de gegevens van SIPRI geen ongeleide munitie, handvuurwapens en andere apparatuur omvatten, is het “vrij representatief” welke landen het meest in Rusland inkopen, vertelde Siemon Wezeman aan Business Insider.
Hieronder zijn de 10 voornaamste afnemers die in 2017 hun belangrijkste wapens uit Rusland kochten:
- Bangladesh: $ 93 miljoen. Enkele belangrijke aankopen: in 2015 kocht Bangladesh zes Mi-8MT / Mi-17 transporthelikopters, die werden geleverd in 2017, meldde SIPRI. In 2017 heeft Bangladesh er nog vijf aangeschaft, die nog moeten worden geleverd. In 2014 heeft Bangladesh 340 Russische BTR-80 APC’s gekocht, die allemaal zijn geleverd in 2016-2017.
- Azerbeidzjan: $ 128 miljoen. Enkele belangrijke aankopen: in 2011 kocht Azerbeidzjan 36 TOS-1 zelfrijdende meerdere raketwerpers, die allemaal werden afgeleverd in 213-2017. In 2016 kocht Azerbeidzjan 70 Russische BTR-82A-infanteriegevechtsvoertuigen, waarvan er 40 werden geleverd in 2017.
- Wit-Rusland: $ 145 miljoen. Enkele belangrijke aankopen: in 2015 kocht Wit-Rusland 12 Mi-8MT / Mi-17 transporthelikopters, die werden geleverd in 2016-2017, meldde SIPRI. In 2017 heeft Wit-Rusland 12 Su-30MK straaljagers aangeschaft, die naar verwachting in 2019-2020 zullen worden geleverd. Wit-Rusland maakt deel uit van de door Rusland geleide Collective Security Treaty Organization en Rusland gebruikte zelfs de recente militaire oefeningen van Zapad 2017 om te testen hoe goed het Wit-Russische leger onder zijn directe controle zou komen, mocht er oorlog uitbreken met het Westen.
- Kazachstan: $ 163 miljoen. Enkele belangrijke aankopen: in 2017 kocht Kazachstan 12 Su-30MK-straaljagers, waarvan er twee in hetzelfde jaar werden geleverd. Kazachstan kocht in 2017 vier Russische Mi-35M-gevechtshelikopters, die naar verwachting in 2018 zullen worden geleverd. Het kocht ook 90 Russische BTR-82A-infanteriegevechtsvoertuigen in 2012, die allemaal werden geleverd in 2015-2017, evenals een Project 10750-mijnenveger in 2013, die opgeleverd werd in 2017.
- Angola: $ 188 miljoen. Enkele belangrijke aankopen: in 2013 kocht Angola 12 Su-30K straaljagers uit Rusland, waarvan er zes in 2017 werden geleverd. De jets waren blijkbaar tweedehands en gefinancierd met een Russische lening, meldde SIPRI. India heeft de jets oorspronkelijk gekocht, maar later teruggegeven.
- Vietnam: $ 461 miljoen. Enkele belangrijke aankopen: in 2009 kocht Vietnam zes Russische Kilo Class Type 636-onderzeeërs voor $ 1,8- $ 2,1 miljard, die allemaal werden geleverd in 2013-2017. In 2017 heeft Vietnam 64 Russische T-90S-tanks aangeschaft, die nog moeten worden afgeleverd.
- Algerije: $ 795 miljoen. Enkele belangrijke aankopen: in 2013 kocht Algerije 42 Russische Mi-28N gevechtshelikopters, waarvan er 30 werden geleverd in 2016-2017. In 2015 kocht Algerije 8 Mi-26 transporthelikopters, die allemaal werden geleverd in 2017. Verder twee Russische onderzeeërs van het type Type Kilo, die naar verwachting in 2018 zullen worden afgeleverd.
- China: $ 859 miljoen. Enkele belangrijke aankopen: in 2015 kocht China 24 Russische Su-35 straaljagers voor $ 2 miljard, waarvan er 14 werden geleverd in 2016-2017. In 2015 heeft China zes Russische S-400 raketafweersystemen gekocht voor $ 3 miljard, die naar verwachting in 2018 zullen worden geleverd.
- Egypte: $ 1,11 miljard. Enkele belangrijke aankopen: Egypte heeft in 2015 46 Ka-52 gevechtshelikopters en 50 MiG-29M straaljagers aangeschaft. Vijftien van elk werden in 2017 geleverd. Egypte heeft in 2014 en 2015 ook grote hoeveelheden verschillende soorten SAM-raketten en raketten voor gevechtshelikopters aangeschaft, waarvan er vele in 2017 zijn geleverd.
- India: $ 1,893 miljard. Enkele belangrijke aankopen: in 2012 kocht India 42 Russische Su-30MK straaljagers voor $ 1,6 miljard, waarvan er 25 werden geleverd in 2016-2017. India heeft verder in 2017 twee Russische A-50 AWAC’s gekocht en heeft MiG-29SMT’s gekocht, evenals helikopters voor licht transport, waarvan sommige werden geleverd in 2017. India heeft verder in de afgelopen jaren bijna 1.000 T-90-tanks aangeschaft, waarvan er tot nu toe 220 zijn geleverd. India koos verder (maar nog niet besteld) vijf Russische S-400 raketafweersystemen voor $ 5 miljard in 2017, evenals een Akula-klasse Type 971-onderzeeër in 2016, die mogelijk in 2022 zou worden afgeleverd.
———————————————–
[i] SIPRI is een onafhankelijke onderzoeksgroep die gedetailleerde gegevens verzamelt over belangrijke wapenoverdrachten, inclusief de landen waarnaar ze worden geëxporteerd en waaruit ze worden geïmporteerd
[ii] Rusland staat op de derde plaats van de ranglijst van olie exporterende landen