Plakkaat van Verlatinghe 2.0

Afgelopen maand werd het beroemde Plakkaat van Verlatinghe gekozen tot ‘Het pronkstuk van Nederland’. Het plakkaat, dat welbeschouwd de onafhankelijkheidsverklaring van Nederland is van de Staten-Generaal aan de Habsburgse koning van Spanje, Filips II, werd in de finale verkozen boven de microscoop van Antoni van Leeuwenhoek en de Nachtwacht van Rembrandt.

Afb: wikimedia-commons

Het Plakkaat van Verlatinghe werd op 26 juli 1581 ondertekend in Den Haag. In de verklaring werd de Spaanse koning Filips II niet langer erkend als landsheer van de Nederlanden. Het plakkaat markeert daarmee de geboorte van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. In de tekst van het plakkaat staat wat er van een vorst verwacht mag worden en hoe de koning van Spanje daarin tekort geschoten was, gevolgd door een uitgebreid overzicht van wat er onder het bewind van Filips II in de Nederlanden zoal gebeurd was. Het was in ieder geval duidelijk, dat Filips II zich niet aan zijn beloften had gehouden, zoals die doorgaans bij een Blijde Inkomst werden vastgelegd.

De Blijde Inkomst of Blijde Intrede was een middeleeuws gebruik waarbij een pas aangetreden vorst, landvoogd of andere hoogwaardigheidsbekleder een vreedzaam bezoek bracht aan de steden in zijn gebied en feestelijk onthaald werd door de lokale bevolking. In ruil voor erkenning van zijn macht legde de vorst veelal de eed af op de lokale rechten en privileges. Dit gebruik duurt nog voort tot op de dag van vandaag: in België maakte de nieuwe koning na zijn eedaflegging een Blijde Intrede in de verschillende provinciehoofdplaatsen van het land en in Nederland heeft de nieuwe koning Willem-Alexander, na zijn inhuldiging in 2013, samen met koningin Maxima eveneens alle provincies bezocht.

Ter gelegenheid van de Blijde Intrede in Brussel van Johanna van Brabant en haar man Wenceslas werd een charter toegestaan. Het vormt een belangrijk document in de middeleeuwse geschiedenis van de Lage Landen, dat de verhouding tussen de hertog van Brabant en zijn onderdanen regelde. Het werd uitgevaardigd op 3 januari 1356. De Blijde Inkomst beperkte de macht van de vorst (in dit geval de hertog van Brabant) door te stellen dat de hertog geen oorlog mocht voeren of belastingen mocht heffen zonder raadpleging en instemming van de steden en het gewest van Brabant. Het bevatte ook een  soort van ongehoorzaamheidsclausule, die de onderdanen het recht gaf op verzet tegen de hertog van Brabant als deze zich niet aan de bepalingen van de Blijde Inkomst hield.

In latere eeuwen hebben mensen zich regelmatig beroepen op de Blijde Inkomst om aan te tonen dat vorsten beperkt waren in hun macht. Met name het recht op verzet werd aangehaald. Zo werd in de Tachtigjarige Oorlog door veel opstandelingen verwezen naar de Blijde Inkomst. Een voorbeeld daarvan is dat in de Trouwe waerschouwinghe aen de goede mannen van Antwerpen (1581) wordt gesteld dat de Blijde Inkomst vaststelt dat de koning of landsheer ‘slechts een dienaar van het recht, stadhouder van God, een herder van het volk, een vader van het land’ was, die zijn macht ontleende aan de gewestelijke staten, die de hele gemeenschap vertegenwoordigden.

Wellicht wordt het onderhand tijd voor een Plakkaat van Verlatinghe 2.0, maar dan ditmaal van de Nederlandse staatsburgers (geen ‘onderdanen’) gericht aan de Haagse regentenkliek, die in weerwil van haar eedsaflegging probeert het electoraat te muilkorven, geen tegenspraak duldt bij de eenmaal ingeslagen weg, de Nederlandse bevolking besteelt en bedriegt en het Koninkrijk der Nederlanden uitlevert aan het monster van de Europese Unie. Een uitgebreid overzicht van gebeurtenissen zoals ook bij Filips II was gedaan, is snel gemaakt: er zijn inmiddels voorbeelden te over en die lijst wordt iedere dag langer.