Vrijheid?

Recent vond in Amsterdam de Ravensbrückherdenking plaats, waar ook demissionair minister Hennis-Plasschaert van Defensie bij aanwezig was. Zij hield een mooie en ook persoonlijk getinte toespraak over de verschrikkingen van het concentratiekamp Ravensbrück, waar van mei 1939 tot en met april 1945 meer dan 150.000 gevangenen zaten.

Min-Pres. Rutte en Min. Def. Hennis. Afb: wikimedia-commons.

Onder het gehoor van de minister bevond zich nog een overlevende van het beruchte concentratiekamp, dat eind april 1945 werd bevrijd, waarna de ex-gevangenen door het Rode Kruis naar Zweden werden gebracht. De minister refereerde ook aan haar persoonlijke betrokkenheid bij de lotgevallen van vrouwenkamp Ravensbrück. Haar eigen overgrootmoeder Johanna Maaike Nouwen-de Mooij had als alleenstaande moeder onderduikers in huis. Ze werd verraden, opgepakt en afgevoerd naar Ravensbrück, waar ze dwangarbeid moest uitvoeren, 12 uur per dag. Veel vrouwen raakten volledig op van de zenuwen en konden daardoor gewoonweg niet de wil opbrengen verder te gaan. Om te overleven en om niet gek te worden bleven zij hopen en volhouden. De minister: “Dit deden zij door om te zien naar elkaar. Door humor, inventiviteit en creativiteit. Bij alle bijzondere verhalen over hoop en warmte denk ik ook even terug aan mijn overgrootmoeder. En dan hoop ik vanuit de grond van mijn hart dat ook zij deze onderlinge liefde heeft ervaren”. Johanna Maaike Nouwen-de Mooij overleed op 30 december 1944 in Ravensbrück.

De minister wees er in haar toespraak tevens op dat heel veel mensen vrijheid na al die jaren vanzelfsprekend zijn gaan vinden. “Dat is het niet. Ook vandaag worden grenzen overschreden waarvan je eigenlijk hoopt dat ze op een dag niet meer hoeven te worden bewaakt. Tegen beter weten in. Dat is wel duidelijk. Pal staan voor de vrijheid die ons zo lief is! Dat is dan ook het devies”.

Maar wat houdt die in dergelijke toespraken veelbezongen en bejubelde ‘vrijheid’ nu eigenlijk in? Alleen maar het ‘bevrijd zijn’ van een weerzinwekkend bewind, dat op min of meer democratische wijze aan de macht was gekomen, maar daarna de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting onder druk zette, de vrijheid van vereniging en vergadering beknotte, politieke tegenstanders neutraliseerde, andersdenkenden probeerde te muilkorven, slechts één ideologie als de ware beschouwde, propaganda bedreef om die kracht bij te zetten, demonstraties de kop indrukte, een allesverstikkende bureaucratie en wet- en regelgeving handhaafde die de vrijheid van handelen van burgers inperkte, haar veiligheidsapparaat een loopje liet nemen met het recht op privacy en dankbaar gebruik maakte van verraders, bepaalde bevolkingsgroepen voortrok en andere achterstelde, welgevallige partijleden benoemde op prominente posities en dat haar eigen politieke elite in stand hield en ook nog eens uitgebreid fêteerde en de bevolking langzaam maar zeker steeds meer in een toestand van slavernij bracht? Het volksdeel dat over enige intellectuele bagage beschikte, had alras door dat daar een latent kwaad in school.

Op 4 mei aanstaande vindt de jaarlijkse Nationale Dodenherdenking plaats en op 5 mei Bevrijdingsdag. Om acht uur ’s avonds staat Nederland twee minuten stil bij diegenen, die voor onze vrijheid het hoogste offer hebben gebracht. Er zullen door vele hoogwaardigheidsbekleders, net als ieder jaar, fraaie toespraken worden gehouden, waarin aan die mensen en aan onze huidige vrijheid zal worden gerefereerd. De volgende dag zullen de toespraken een vrolijker karakter dragen, maar met hetzelfde thema.

Ik zal ze, net als ieder jaar, opnieuw met gekromde tenen aanhoren.