Terrorist of stomdronken?

Was Mohamed R., (39)  een Fransman van Tunesische afkomst uit Lens, van plan om een aanslag te plegen donderdagochtend op de Meir in Antwerpen? Of was hij gewoon stomdronken en/of onder invloed van drugs toen hij even voor elf uur met zijn rode Citroen op de Antwerpse Meir verzeilde?  Donderdagavond was er nog altijd geen definitieve duidelijkheid over wat de ware bedoelingen van de man waren geweest.

Afb: wikimedia.

Het is opvallend dat de berichtgeving over de vele aanslagen in Europa in de richting beweegt van ‘verwarde mannen’ en laatstelijk van ‘onder invloed van drugs verkerende mannen’. De verantwoordelijkheid voor veel van de misdaden worden vervolgens gewoon opgeëist door de Midden-Oosterse tak van de islamitische misdaadorganisatie IS. De combinatie ‘verward’ en ‘onder invloed’ moeten kennelijk de ware aard en oorzaak van de aanslag verhullen. En die is, zo weten we inmiddels al te goed, simpelweg de islam. Als geen andere religie, trekt de los-vaste organisatie van ‘gelovigen’ een spoor van vernieling door de werelddelen van het Vrije Westen. Terroristisch geweld en de islam zijn niet meer los van elkaar te zien, ook al verzetten de moslims zich daartegen, daarin voortdurend gesteund door struisvogelende politici.

Terroristen die van plan zijn om zichzelf, samen met zijn vijanden, de dood in te jagen, nemen meestal vooraf een aardige hoeveelheid spiritualiën in om de opdracht mentaal wat gemakkelijker te kunnen volbrengen. Niet verward, niet onbewust aan de drank, maar een zorgvuldig gepland en begeleid (!) traject naar de daadwerkelijke aanslag.

In onze modernistisch georiënteerde streken zijn we verwend geraakt met de afname van de religieuze invloed, in het bijzonder die van de christelijke kerken uiteraard. De ‘scheiding tussen kerk en staat’ is weliswaar niet verankerd in een wet, maar over het algemeen lopen beide partijen elkaar niet voor de voeten en conformeert de religie zich aan de mores van het land waarin zij opereert. christelijke religies willen de maatschappij niet op de schop nemen, maar vooral de bovenkamer van hun volgelingen bereiken met boodschappen van naastenliefde en respect voor de ander. Af en toe vliegt een dominee of pastoor uit de bocht, door zijn gehoor hel en verdoemenis te beloven wanneer zij niet conform handelen, maar de volgende zondag een lege kerk aantreffen is niet best voor de collectezakjes, dus de correctie volgt snel.

De Piramide van Pinto

Volgens de wetenschapper Prof. dr. David Pinto, tevens collega op deze website en een goede vriend van ondergetekende, is het niet juist de focus van onderzoek naar het hedendaags terrorisme uitsluitend in de religie van de daders te zoeken. Hij stelt nadrukkelijk de bijbehorende ‘premoderne’ attitude verantwoordelijk, die zich in de onderliggende structuur bevindt. Ik waag het met hem van mening te verschillen;

Pinto heeft een ‘behoeftehiërarchie’ ontworpen voor premoderne maatschappelijke structuren, de ‘Piramide van Pinto’, als tegenhanger van de ‘Piramide van Maslow’ die meer de structuren van moderne maatschappijen omvat. Het begrip ‘structuren’ moet daarbij opgevat worden als noodzakelijke voorwaarde met daar overheen liggende ‘culturen’ als noodzakelijk gevolg. Pinto hanteert voor de uitleg daarvan een mooi voorbeeld, namelijk het scheikundig element koolstof. Koolstof komt in vele varianten voor; de ene keer is het keihard (bijvoorbeeld diamant) en de andere keer erg zacht (bijvoorbeeld grafiet) terwijl de grondstof precies hetzelfde is. De ‘structuur’ koolstof kent dus verschillende ‘culturen’ maar het blijft wel degelijk koolstof.

In het denken van Pinto is de islam slechts een verschijningsvorm van een onderliggende, premoderne structuur. Die verschijningsvorm wordt beïnvloedt door de factoren: welvaart, sociaal/maatschappelijke omstandigheden, genetische kenmerken en religie. Dat is op zichzelf een plausibele verklaring en leidt inderdaad voorshands tot de logische gedachte dat het weinig zin heeft enkelvoudig de islam als religie verantwoordelijk te houden voor de ondervonden moeilijkheden in integratie en het terrorisme. Daar valt tegenin te brengen dat de Hutu’s en de Tutsi’s geen aanslagen pleegden elders op de wereld, maar simpelweg elkaar de hersens insloegen en erger. Pas wanneer zij zijn behept met de islamitische religie ontstaat er kennelijk noodzaak om ook elders toe te slaan. Degenen die zijn toegetreden tot andere religies, doen dat uitdrukkelijk niet.

Religie is wel oorzaak

De oorzaak voor premodernisme wordt vooral gevonden in de islamitische religie, in het bijzonder door de sterke wettische component ervan; de ‘sharia’. De islam is daarmee een premoderne verschijningsvorm van religie. In de tijden waarin de grote monotheïstische religies ontstonden, bestonden wel burgerwetten (vaak uitgevaardigd door de heersende adel) maar die wetten waren ofwel niet algemeen aanvaard, ofwel werden in verafgelegen streken als zodanig niet gehandhaafd. Er waren toen al wel ‘rijdende rechters’ maar hun optredens waren in frequentie laag en van handhaving was nog geen sprake. Daarin trad destijds de religie die, hoe premodern ook in onze huidige opvattingen, wel degelijk verbetering brachten in de toenmalige omstandigheden. Die toenmalige omstandigheden zijn intussen natuurlijk drastisch veranderd, maar daarvan trekt de islam zich weinig aan, juist vanwege het sterk wettische karakter en de sociale controle daarop.

Nog steeds worden aanslagplegers in de islamitisch gedomineerde wereld geprezen als ‘martelaar’ en hun families worden niet zelden uitstekend verzorgd (zie ook de Palestijnse gebieden) en hebben een hoge maatschappelijk status. Onder moslims welteverstaan.

Zolang de islam er niet in slaagt zijn ideologie te ontkoppelen van de religieuze component, is zij een gevaar in de westerse samenlevingen. Iedereen mag denken en vinden wat zij vinden, maar het aanhangen van een ideologie die vijandig staat tegenover het Vrije Westen kan goed tegengegaan worden door die ideologie geen ruimte te gunnen. Dat kan in het Westen eenvoudig, namelijk door de eigen regels te handhaven.