Nepnieuws? Niets nieuws

Wat is nepnieuws? Wie bepaalt op basis van welke criteria of iets wel of niet nepnieuws is? Wie bewaakt dat en hoe betrouwbaar zijn die zogenaamde bewakers van het nieuws?

Afb: wikimedia

Het zijn slechts enkele vragen die men zich moet stellen. Dit fenomeen is niet echt nieuw. In het verleden bedienden regeringen, instituties en media ter linker- en rechterzijde zich van gemanipuleerde informatie om doelen te realiseren.

De eerste die zich daaraan schuldig maakte was William Randolph Hearst (1863-1951)[i]. In 1898 bij het uitbreken van de Spaans-Amerikaanse Oorlog vertrouwde hij Frederick Remington(1861-1909)[ii] toe You furnish the pictures and I’ll furnish the war en maakte van die oorlog het eerste gewapende conflict waarbij publieke opinie en besluitvorming van beleidsbepalers in grote mate beïnvloed werden door artikelen en ondersteunende foto’s over het verloop van het conflict. Hearst begreep onmiddellijk dat de introductie van fototechniek en kranten het karakter van oorlogvoering definitief veranderde en dat vanaf dat moment het adagium zou gaan luiden War is about information, not weapons and strategies. In politiek opzicht gebruikte Hearst zijn mediamogelijkheden onder het motto You can Crush a Man with Journalism. Gezien het gebruik, of beter gezegd het misbruik, van het gedrukte woord en het bewegende beeld in de moderne tijd, kan men de man een visionaire gave niet ontzeggen.

Nieuws zou de weergave van de realiteit moeten zijn; de journalistieke objectiviteit zou synoniem moeten zijn met neutraliteit of onpartijdigheid en een onderscheid moeten maken tussen feit en opinie, zonder daaraan een waardoordeel te plakken. Het gros van de journalisten en reporters dacht daar tijdens de Bosnische burgeroorlog blijkbaar anders over. De berichtgeving over dat conflict

Afb: Amazon

is een prima voorbeeld van mediamanipulatie en spinnen van de realiteit[iii]. In zijn boek “Media Cleansing, Dirty Reporting: Journalism and Tragedy in Yugoslavia” (2005) legt Peter Brock uit waarom hij journalisten en reporters kwalificeert als pack journalism, advocacy journalism en journalism of attachement[iv]. Hij constateerde dat media- vertegenwoordigers door de kracht van first impressions er snel van overtuigd waren dat de strijd in Bosnië een strijd was tussen goed en kwaad, tussen zwart en wit (“Manicheistische Media”[v]). Journalisten en reporters vormden een groep gelijkgezinden en gingen inspanningen van de in hun ogen goede partij met hand en tand en vaak tegen beter weten in, ondersteunen en in voorkomend geval zelfs verdedigen.

Die mediavertegenwoordigers zagen zichzelf als heroïsche voorvechters van de onderdrukten en niet meer als de onpartijdige intermediair tussen gebeurtenis en lees-, luister- of kijkpubliek[vi]. Mediavertegenwoordigers die zich niet conformeerden met deze media party-line en wel aan serieuze nieuwsgaring wilden doen, werden gemarginaliseerd. Deze vorm van media cleansing was de ultieme triomf van dirty reporting. Een cynische waarnemer beschreef de mediasituatie in Bosnië als Izetbegovic could play them like a Stradivarius” .Izetbegovic bevestigde die onzuivere berichtgeving en voor Bosniërs gunstige vooringenomenheid van de westers georiënteerde gevestigde media toen Bernard Kouchner[vii], de voormalige Franse minister van Buitenlandse Zaken, hem daarnaar vroeg. Izetbegovic bekende dat die verhalen de NATO ertoe moesten bewegen Bosnisch-Servische stellingen en infrastructuur te bombarderen. Overigens was het Bosnië-format een Amerikaanse productie van Ruder Finn Global Public Affairs Inc^[viii].

Het goochelen met de realiteit en sturen van de publieke meningsvorming loopt in het huidige millennium o.m. door de accidental reporter – de man en vrouw met de IPhone in de hand – en sociale media, de spuigaten uit. De berichtgeving over de Amerikaanse verkiezingen is vermoedelijk het schokkendste voorbeeld hoe ver de media in hun berichtgeving naar een bedenkelijk niveau van waarheidsvinding zijn afgegleden. Uitgedrukt in drie termen: propaganda, indoctrinatie, spinnen. Voor en tijdens de presidentsverkiezingen is het ook helder geworden hoe eenvoudig segmenten van de samenleving door gemanipuleerde informatie gemobiliseerd kunnen worden. Ook werd duidelijk tegen welke kandidaat het gros van de media aanschuurde en dat deel niet schroomde om met halve waarheden en hele leugens andere kandidaten in diskrediet te brengen. Wanneer men de moeite neemt om uit te zoeken hoe sterk de band tussen de liberale media en de Democraten is, kan men zich niet beperken tot de voorzitter van de Democratische Partij (DNC) Donna Brazile, die voor het tweede debat vragen doorgaf aan CNN of de strategie die DNC samen met het campagneteam van Clinton opstelde om Bernie Sanders in het zand te laten bijten[ix].

Afb: pinterest

CNN (Clinton News Network of Certainly Not Neutral) is niet de enige zender die sterke banden heeft met DNC, Obama en/of de Clinton clan. Resultaten van een rondje langs de velden schetst een onthutsend beeld van de partijdigheid van meerdere zendgemachtigden zoals NBC, CBS, ABC[x]. Het laatste voorbeeld van informatiemanipulatie is de berichtgeving van de demonstraties in de USA daags na de inauguratie van de nieuwe POTUS[xi]. Een groot aantal Amerikaanse dagbladen en websites wilden doen geloven dat het draaide om spontane demonstraties. Zij probeerden te voorkomen dat het bekend zou worden dat die protesten lang van te voren georganiseerd waren door groepen die gefinancierd werden door Clinton-sympathisant en miljardair George Soros[xii]. Asra Q. Nomani, een liberale moslimfeministe ontdekt dat van de 403 organisaties, die betrokken waren bij Women’s March, er tenminste 56 werden betaald door Soros of die nauwe banden met hem hebben. Een aantal daarvan behoort tot de belangrijkste organisatoren. Het gaat ondermeer om organisaties als Human Rights Watch, Planned Parenthood, National Resource Defense Council, de pro-Clinton-organisaties MoveOn.org, National Action Network, dat banden heeft met de Obama-regering, en organisaties van gekleurde vrouwen die geld van Soros krijgen voor ‘bruin en zwart’ activisme. Volgens Nomani was the “Women’s March” an extension of strategic identity politics that has so fractured America today, from campuses to communities. Helaas blijft zo´n ongewenste mediaberichtgeving niet beperkt tot een land en/of een bepaalde gebeurtenis

Wat is nepnieuws? Wie bepaalt op basis van welke criteria of iets wel of niet nepnieuws is? Wie bewaakt dat en hoe betrouwbaar zijn die zogenaamde bewakers van het nieuws? Antwoorden op die vragen zullen altijd verdeelde reacties geven, omdat de meeste media een dubbele agenda hebben en voor een potentiële kiezer het moeilijk is om vast te kunnen stellen of sprake is van fact news of van fake news. De westerse wereld is een nieuwe wereld van polarisatie ingegleden, waarbij media – zich zonder druk te willen maken over de juistheid van informatie – concentreren op snel nieuws. Ook in Nederland zijn de eerste signalen de afgelopen weken herkenbaar geworden. Weerspiegeld in termen als cordon sanitaire, het uitsluiten van partijen en het diskwalificeren van kandidaten.

Op basis van mijn jarenlange ervaringen met reporters en journalisten ben ik van mening dat alleen onderzoeksjournalisten de samenleving doorwrocht nieuws kunnen en willen aanbieden.

————————————-

[i] Amerikaanse krantenmagnaat en politicus

[ii] Amerikaanse illustrator, beeldhouwer, schilder en auteur.

[iii] Belanghebbende organistaies en politieke partijen huren een spin-doctor in een spokesperson employed to give a favourable interpretation of events to the media

[iv] Reporters worden actieve deelnemers in het conflict waarover zij schrijven, waardoor zij een actieve, leidende en opinievormende rol gaan spelen in het publieke debat over het conflict.

[v] Het leggen van de nadruk op de specifieke tegenstelling tussen licht en duisternis, tussen goed en kwaad, tussen ziel en stof zonder de bereidheid te hebben om enige nuance toe te passen.

[vi] In Nederland maakten zich vooral links georiënteerde kranten als de Volkskrant en – de z.g. intellectuele krant – het NRC zich daaraan schuldig. Zie de studie “Covering the Bosnian War, Journalism of Attachment in Dutch Papers”, Ruigrok, Schoenbach, Scholten, en De Ridder, 2006.

[vii] “Les Guerriers de la Paix”, Bernard Kouchner, 2004, pp. 372-374.

[viii]  “Kriegstrommeln: Medien, Krieg und Politik“, Mira Beham, 1996, blz. 162 e.v.

[ix] Wikileaks publiceerde in juli 2016 E mails waarin de DNC samen met het campagne team van Clinton een strategie had uitgewerkt om Sanders te bussen en in november ruim 8200 E mails van DNC autoriteiten waaruit bleek dat de DNC wel heel sterke banden met CNN onderhield.

[x] NBC News uitvoerende producent Ian Cameron is getrouwd met Susan Rice, Obama’s National Security Adviseur (NSA). CBS President David Rhodes is de broer van Ben Rhodes, Obama’s Plaatsvervangend National Security Adviser for Strategic Communications. ABC Nieuws correspondent Claire Shipman is getrouwd met de voormalige perschef van Obama Jay Carney. ABC News and Univision reporter Matthew Jaffe is getrouwd met Katie Hogan, Obama’s Deputy Press Secretary en ABC President Ben Sherwood is de broer van Obama’s Special Adviser Elizabeth Sherwo

[xi] President Of the United States, zijn echtgenote is de FLOTUS.

[xii] Dat blijkt uit e-mails van Clintons campagnemanager John Podesta, die gelekt zijn door WikiLeaks. Womens March wordt omschreven als een grassroot beweging van onafhankelijke’ partners.