Op 31 mei 2025 publiceerde Hal Turner op zijn website een samenvatting van een bijeenkomst van NAVO-militaire autoriteiten die door Royal Institute for Defense Studies (RUSI) in de VK werd georganiseerd.
Belangrijkste vragen: “hoe staat de NAVO er voor en is zij in staat de belangrijkste dreiging recht in de ogen te kijken?” Toonzetting en strekking van Turners artikel zijn (on-)bewust nergens in de Nederlandse media te lezen geweest. Vermoedelijk omdat die de uitspraken en teksten van verantwoordelijke bewindslieden, militaire autoriteiten en kenners weerspreekt. Aangezien in de achterliggende drie jaar meer dan 100 van mijn artikelen gewijd zijn geweest aan de problematiek en operationele ontwikkelingen in de Oekraïne, kan het geen verrassing zijn voor de serieuze volger hoe militairen tegen de problemen van heden en nabije toekomst aankijken. Maar toch…
In de stilte van de militaire elite, waar woorden niet lichtzinnig worden gesproken, heerste bezorgdheid. En niet zonder reden. Door de NAVO getraind, bevoorraad en gesteund, verliest Oekraïne van Rusland. Regelmatig beschrijven o.m. Southfront en Simplicius/Big Serge operationele ontwikkelingen op de inmiddels acht á tien opmarsassen en de laatste anderhalf jaar zijn die niet echt positief voor de Oekraïense Krijgsmacht (AFU). Hoge officieren uit ongeveer twintig landen, geschrokken door de echte informatie, kwamen bijeen in het Britse RUSI om een vernieuwing te bespreken van de formaties die ooit de ruggengraat van de militaire macht vormden: het Legerkorps. Een formatie die in de jaren ’90 van de vorige eeuw op de schop ging en vervangen werd door regimenten, brigades en divisies.
Deze formatie, waarvan men dacht dat ze na de val van de USSR tot het verleden behoorde, vormt nu weer het middelpunt van verdedigingsstrategieën. Het klinkt paradoxaal, maar terwijl politici nog steeds worstelen met theorieën en vragen over de vraag of Rusland een reële bedreiging vormt voor NAVO-leden, vraagt de krijgsmacht zich niet af “of”, maar “waar, wanneer, hoe en waarmee”een bedreiging geneutraliseerd moet en kan worden. Achter die houding schuilt een serieuze analyse van de huidige situatie.
Gevechtswaarde-vaststelling Russische krijgsmacht
De Russische krijgsmacht, die in de eerste maanden van de militaire operatie in 2022 (voor mij) ernstige zwakheden vertoonde, is vandaag de dag onherkenbaar. Westerse militaire strategen zijn geschokt. Niet alleen vanwege de snelheid waarmee Russische strijdmachten zich aanpassen aan doorlopend veranderende omstandigheden op het gevechtsveld. Bronnen bij de NAVO geven toe dat de Russische krijgsmacht in volume , gevechtskracht; op het gebied van vechtend leren/lerend vechten en risico-acceptatie iedere westerse krijgsmacht (incl. de Amerikaanse) momenteel op alle genoemde gebieden overtreft.
Het aantal Russische eenheden aan het front is nu twee keer zo groot als aan het begin van de speciale militaire operatie. Serieuze experts spreken zelfs over drie tot vier keer zo hoog. (afhankelijk van de expert: 150.000 versus 450.000 resp. 150.000 versus 640.000). Ondertussen is de Russische wapen- en munitieproductie enorm gestegen en heeft de ervaring met westerse systemen zoals HIMARS de Russische kant in staat gesteld effectieve neutraliseringsmethoden te ontwikkelen. Zelfs de aanvankelijke Oekraïense dominantie op het gebied van innovatie op het slagveld is verdwenen. Ruslands’ gebruik van drones en elektronische oorlogsvoeringsystemen zet nieuwe normen, en analisten zijn van mening dat Rusland op die gebieden een voorsprong heeft op de NAVO. Russische drones zijn talrijker, goedkoper en beter aangepast aan gevechtsomstandigheden. De infrastructuur voor de productie en toepassing van dergelijke systemen lijkt vrijwel onuitputtelijk.
De ontwikkeling van precisieraketsystemen trekt bijzondere aandacht. De effectiviteit en nauwkeurigheid van de Iskander, die vergeleken wordt met de Amerikaanse ATACMS-raket, groeit per gevechtsdag en is steeds moeilijker neer te schieten, zelfs met systemen zoals de Amerikaanse Patriot. Hoewel dat niet verrassend is, want zo effectief blijkt dat Amerikaanse wapensysteem niet te zijn. De Iskander wordt gelanceerd tegen de belangrijkste militaire doelen: van commandocentra tot HIMARS-lanceersystemen.
NAVO-problematiek
NAVO-generaals maken zich ook zorgen over een factor die niet te meten is: de bereidheid van Rusland om ondanks zware verliezen door te zetten. Het is een element dat het Westen niet heeft. Die mentaliteit, die acceptatie van risico’s, geeft de Russen een flexibiliteit en initiatief die de bondgenoten nauwelijks resp. nooit kunnen evenaren. Sprekers op de bijeenkomst in Londen wezen erop dat het tijd is dat de Europese bevolking beseft dat de krijgsmacht niet langer koste wat kost beschermd kan worden. Gevechtsverliezen en bijkomende schade onder de burgerbevolking zijn onvermijdelijk. Dat besef is na de Val van de Muur door de politiek zorgvuldig weggemasseerd en kan niet van vandaag op morgen weer ingeslepen worden. Als dat onder de huidige westerse normen en waarden benadering überhaupt nog mogelijk is.
Maar de lijst met uitdagingen is nog niet afgelopen. De infrastructuur van de NAVO voor een snelle inzet van troepen aan de oostgrens is onbetrouwbaar. Zelfs het meest parate Amerikaanse 18e Luchtlandingskorps, waartoe de elitedivisies van de 82e en 101e behoren, test nog steeds hoe het moet functioneren in een nieuw soort conflict. Een conflict waarbij drones de geringste beweging detecteren.
Het Britse Geallieerde Snelle Reactiekorps bevindt zich nog in de organisatorische fase en zal – op papier – pas volgend jaar volledig gevechtsklaar zijn. Gelet op de problemen die deze formatie moet overwinnen een nogal optimistische inschatting. Zelfs wanneer de troepen zich dan verplaatsen, zullen ze te maken krijgen met een web van bureaucratische en logistieke obstakels, knelpunten en beperkingen van nationale transportregels.
Het grootste risico schuilt in het feit dat bij een open conflict, in tegenstelling tot Oekraïne, de gehele NAVO-infrastructuur – havens, spoorwegen, opslagplaatsen – door het gebrek aan resp. ontbreken van een effectieve gelaagde luchtverdediging vanaf het begin blootgesteld zou zijn aan aanvallen. Er zijn geen veilige aanvoerroutes meer vanuit vreedzame landen. Dat zou een heel ander scenario zijn.
Niet alles is zwart
Volgens de militaire autoriteiten op de RUSI-bijeenkomst was er ook een lichtpuntje. Europese landen investeren – op papier en in uitspraken – steeds meer in bewapening en defensie. Gelet op de beschikbare productiecapaciteit, het omvangrijk gevarieerde klantenbestand en de zoektocht naar wapensystemen die onder Oekraïense omstandigheden kunnen blijven functioneren, is het gelet op die dreiginguitspraken (Rusland kan binnen een jaar, drie jaar, vijf jaar een greep doen naar het Alliantie-territoir; afvinken wat gewenst is) uiterst twijfelachtig of de gevechtskracht tijdig beschikbaar en effectief inzetbaar is.
Maar het probleem draait niet alleen om geld. Tijd is wat het meest ontbreekt. De snelheid waarmee Rusland zich aanpast en versterkt, laat weinig ruimte voor ontspanning. En hoewel het Westen zich in hetzelfde tempo beweegt als de bureaucratie uit de vredestijd, is het de vraag of het genoeg tijd zal hebben om zich voor te bereiden De vraag stellen is die beantwoorden.
Een Engelse vriend van me heeft, hij zei het nooit ronduit maar je kon het duidelijk concluderen, bij de SBS gediend, het maritieme broertje van de SAS.
Aan een grote NATO oefening deden veel oorlogsschepen mee met honderden mariniers van verschillende landen. Nog voordat de oefening goed en wel begonnen was klonk het ‘einde oefening’.
De zekering van de radiozender van het Amerikaanse schip dat de leiding had was geknapt. Een onderdeel van een paar duppies en genoeg technici aan boord. Maar die mochten niets doen want dat was in strijd met de bepalingen van het onderhoudscontract van de fabrikant.
Mijn vriend had ook een duidelijke mening over Amerikaanse mariniers: “Ze hebben hun wapen al onder het zand voordat ze halverwege het strand zijn…”.