Discussieavond over de toekomst van ZZP’ers

Voor de discussieavond over de toekomst van ZZP’ers was door de VVD-organisatoren gekozen voor een afgeleide van wat wij kennen als ‘Lagerhuisopstelling’. VVD-partijleider Dilan Yeşilgöz bleek, nadat Silvio Erkens de avond had geopend, de gespreksleider te zijn.

Toen de discussie eenmaal liep, ging Kamerlid Thierry Aartsen (die de avond had ingeleid) met de microfoon rond en gaf waar nodig antwoorden of toelichtingen. Ondanks de opstelling en structuur van deze Lagerhuisopstelling, was er wel degelijk interactie en dynamiek. Ook was er duidelijk kritiek op het functioneren en de positionering van de partij.

Inleiding door Dilan Yeşilgöz

Tijdens de inleiding werd aangegeven dat het een eerlijk en open debat zou worden, gericht op de vrijheid van het individu. Het doel was te achterhalen wat nodig is om ZZP’ers beter te waarderen en te faciliteren.

ZZP’ers zijn, volgens de VVD, mensen die flexibel zijn, meedenken, lef tonen en grip willen hebben op de inrichting van hun eigen werk. Er werd benadrukt dat het werkveld inmiddels vele modellen kent en allang niet meer uitsluitend bestaat uit werknemers en werkgevers.

De VVD gaf aan bereid te zijn het heft in eigen handen te nemen en actie te ondernemen voor ZZP’ers.

Tijdens dit deel kwam er veel aan bod wat betreft de werkelijke problemen die ZZP’ers nu al hebben als gevolg van het handelen van partijen die voorheen ZZP’er inhuurden. Een gevolg van de onrust over de impact van deze wetgeving. Maar ook de vraag, “waar was de VVD?”

Inbreng van Thierry Aartsen

Gedurende de avond ging Thierry Aartsen met de microfoon rond en nam hij actief deel aan het debat door te reageren op wat er werd gezegd. Hij benadrukte dat er de laatste maanden, zowel voor als achter de schermen, veel was gedaan door de VVD.

Hij stelde dat het vooral andere partijen in de Tweede Kamer zijn die weinig affiniteit hebben met ZZP’ers. Dat veel partijen de groep ZZP’ers buiten het sociale stelsel willen laten vallen.

Aartsen gaf aan dat de VVD veel wil veranderen, maar te maken heeft met juridische beperkingen, waaronder de Wet op de arbeidsovereenkomst uit 1907. Hij stelde dat het fiscaal recht boven het arbeidsrecht staat, maar dat de VVD er alles aan doet om dit te veranderen.

Hij gaf aan, zelfs bereid te zijn om indien nodig, samen met ZZP’ers nieuwe wetgeving te schrijven. Dit horende kwam bij mij gelijk de vraag op of de VVD zich wel bewust is van de urgentie. Een tragedie zoals die zich in Vorden heeft voorgedaan zal, zo bleek ook tijdens de avond, zeker niet op zichzelf staan.

Want ook daar (en ik vraag het me hardop af) was sprake van één van de omstandigheden waarom de in het artikel genoemde ‘David’ wellicht aan een andere begeleider zou kunnen worden gekoppeld: de Stichting Wijkkracht werkt n.l. niet met ZZP’ers. De Stichting Wijkkracht die na een tender de zorg van Hengelose cliënten over heeft genomen. In deze dan een cliënt overgenomen van Tender Zorg die tot dan toe de zorg van David regelde en wel met ZZP’ers werkte.

Aartsen’s interesse in België

Later op de avond gaf Aartsen aan interesse te hebben in de Belgische wetgeving voor ZZP’ers. In België is het uitgangspunt dat twee partijen uit vrije wil een overeenkomst aangaan.

Dit staat in contrast met de Nederlandse wetgeving, die volgens hem niet meer aansluit bij de moderne tijd. Bijkomstig is in Nederland ook dat technisch gezien het fiscaal recht boven het arbeidsrecht zou staan.

Hij erkende dat de VVD te lang niets heeft gedaan en dat het nu tijd is voor een fundamentele oplossing in plaats van lapmiddelen. Het niet uitdelen van boetes door belastingdienst wordt dan ook als groot winstpunt gezien.

Dit houdt in dat de belastingdienst door kan, maar dat tevens de bedrijven en goede ZZP’ers ook doorkunnen. Het zal echter wel moeten landen en dat heeft zijn tijd nodig (weer mijn vraag; urgentie!?).

Reactie op de inleiding

De Lagerhuisopstelling en de woorden van Dilan Yeşilgöz wekten de verwachting van een open en informatief debat. Na verloop van tijd leek het debat inderdaad meer open te worden, mogelijk omdat de in tweede lijn aanwezige crew het sein veilig had gegeven.

Uiteindelijk lukte het mij dan ook om een bescheiden bijdrage te leveren aan de discussie.

Voordat ik deze inbreng hier toelicht, nog iets over wat gezegd werd tijdens de inleiding en dan met name door de woordvoerder van de VVD op dit dossier, de heer Thierry Aartsen;

Wat betreft de wetten

Tijdens de inleiding werden enkele juridische punten aangehaald. De Wet op de arbeidsovereenkomst uit 1907 werd genoemd als een belemmering. Het is echter belangrijk te benadrukken dat deze wet niet meer van kracht is in haar oorspronkelijke vorm.

De bepalingen zijn in 1997 opgenomen en gemoderniseerd in Boek 7, Titel 10 van het Burgerlijk Wetboek. Daarnaast werd tijdens de discussieavond gesteld dat het fiscaal recht boven het arbeidsrecht staat, wat niet correct is.

Beide rechtsgebieden (arbeidsrecht en fiscaal recht) zijn gelijkwaardig en onafhankelijk. Ze staan niet in een hiërarchische verhouding tot elkaar en conflicten worden per situatie beoordeeld.

Hierbij wordt per situatie gekeken naar de wetgeving en de context. Kortom, het fiscaal recht staat niet boven het arbeidsrecht, maar beide rechtsgebieden functioneren naast elkaar en beïnvloeden elkaar soms.

Hand opsteken beloond

Hoewel het even duurde, kreeg ik uiteindelijk – na bijna een uur – de kans om mijn bijdrage te leveren. Op dat moment was er al veel gezegd en gevraagd over wat de VVD heeft gedaan en waar de VVD dan was in de afgelopen tijd. Vragen waar geen echt antwoord op kwam.

Op mijn opmerking over de rol van de VVD – ‘de partij die de VVD behoort te zijn’ – kreeg ik een ontwijkend antwoord dat niet inging op de kern van de vraag. Een antwoord ook dat enkel dient om af te leiden. Voor mij een bevestiging dat er een spanningsveld is binnen de partij over hoe om te gaan met ZZP’ers.

Zeker toen ik ook nog eens stelde dat de ZZP’er een eenmansbedrijf ondernemer is. Want ook de K.v.K. kent geen aparte inschrijving voor ZZP’er maar enkel ‘eenmansbedrijf’. En zoals de K.v.K. het zelf ook stelt; ‘inschrijven bij de K.v.K. moet als je ondernemer bent’. En een eenmansbedrijf kan gewoon medewerkers in dienst hebben.

Wat dat betreft waren de woorden (en weinigen zullen het hebben opgemerkt) van Dylan Yeşilgöz veel zeggend. Ze had het namelijk over “het nieuwe hoofdstuk van de VVD”…. Ze had het ook over “eerlijk”. Welnu, dan had ze volgens mij moeten zeggen: “wederom een nieuw hoofdstuk”.

Want welke VVD krijgen de mensen dan nu voorgeschoteld? Want na het opschuiven richting D66, verschilt de VVD eigenlijk niet zoveel meer van die partij. De vraag is nu, wat wordt het dan; liberaal groen?

De ZZP’er als ondernemer

Wat mij betreft is cruciaal om te bepalen vanuit welk perspectief we ZZP’ers benaderen: als collectivisten of als individualisten. Onze economie en samenleving zijn gebaseerd op het Rijnlandse model.

Het gaat echter als kernwaarde om de vrijheid van het individu. Of gaat het niet om denken we in termen van ‘universele rechten’ en ‘universele principes’, ‘de maakbare samenleving’.

Belangrijk; de vrijheid van ondernemerschap wordt erkend overeenkomstig het recht van de EU. Dit recht is vastgelegd in artikel 16 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie, dat stelt:
“De vrijheid van ondernemerschap wordt erkend overeenkomstig het recht van de Unie en de nationale wetgevingen en praktijken.”

Daarbij gaat het ook om de vrijheid van arbeidskeuze waarin de vrijheid van het individu centraal staat. Dit recht is een fundamenteel beginsel dat moet worden gekoppeld aan persoonlijke vrijheid en autonomie in democratische en rechtstatelijke samenlevingen.

Dit betekent dat de vrijheid van ondernemerschap en arbeidskeuze erkend moeten worden. Het zijn dan ook vooral aanvullende regels en bepalingen die de beperking opleggen.

Tijdens de avond werd voor mij nog duidelijker dat het huidige VVD beleid meer lijkt op dat van een ‘rood/groene arbeiderspartij’ dan op dat van een ondernemerspartij.

Zoals ik ook aangaf; onder aanvoering van de ‘ondernemers partij’; wat de VVD op papier nog is, wordt het beleid van de ‘arbeiderspartij’ PvdA (tijdens Kok II) de nek omgedraaid. In de tijd van Kok II vond de politiek ondernemerschap wel belangrijk. Het was zo vond men de bron van flexibiliteit en vernieuwing en als banenmotor.

De huidige praktijk

De huidige praktijk is dat werkgevers – principieel en preventief – blijven vasthouden aan ‘geen ZZP’ers’. De werkgeversbelangen organisatie, Nederlandse Veiligheid Branche (NVB) bijvoorbeeld, onder aanvoering van Ard van de Steur. U weet wel; ook VVD.

De Wet DBA, die in 2016 reeds zorgde voor onzekerheid, is daar een belangrijk voorbeeld van. De Wet DBA van de op deze avond stil en verstopt aanwezige VVD’er Eric Wiebes. Bij het nu wel handhaven van de Wet DBA ging en gaat het om schijnzelfstandigheid. Terwijl schijnzelfstandigheid geen formele juridische term is.

Deze Wet DBA uit 2016 (tot dan hadden we de op zich prima werkende VAR hadden) zorgde direct al voor onrust. Daarom werd 3 maand na invoering het handhavingsmoratorium ingezet. Enkele jaren later gevolgd door de resultaten van de commissie Borstlap. Het rapport commissie Borstlap dat destijds al duidelijk maakte, einde van huidige ZPP-model

De aangekondigde wetgeving, zoals de Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR), lijkt dan ook vooral het resultaat van jarenlange politieke compromissen en lobbywerk.

Conclusie

Hoewel de bijeenkomst waardevol was en ruimte bood voor discussie, ben ik nog minder overtuigd dat de huidige VVD het verschil zal maken voor eenmansbedrijven (ZZP’ers). Zelfs niet voor MKB-ondernemers in zijn algemeenheid.

De partij lijkt verdeeld, denkt op veel fronten in termen van ‘universele rechten’ en ‘universele principes’, ‘de maakbare samenleving’.

Ze heeft te lang gewacht met actie ondernemen en is mee gevaren op de – rood/groen – politieke golven. De politieke golven die nu dreigen te zorgen voor maatschappelijke ontwrichting.

De focus op een fundamentele oplossingen is goed. De politiek moet inderdaad ook een stoppen met het steeds creëren van een onofficiële, geïmproviseerde manier om iets tot stand te brengen (geiten-paadjes). Het leidt enkel tot de gang naar een rechter en dus een dikastocratie dat gaat over het oprekken van in eerste instantie summiere regels.

Maar het zal met deze rood/groene ‘polder instelling’, dat inmiddels tot de VVD haar DNA behoort, teveel tijd en inspanning vergen om de positie van eenmansbedrijf ondernemers (ZZP’ers) daadwerkelijk te verbeteren. Tijd die er niet meer is.

De onderhandelingen, in wezen het opleggen van een final bod nu en het herstellen op zeer korte termijn zal rigoureuzer moeten. En daar heb je nu eenmaal echte leiders voor nodig en geen carrièrepolitici.

Afsluitend

Ik wil afsluiten met een woord van dank voor de uitnodiging en de mogelijkheid om mijn inbreng te delen. Het was een inspirerende avond waar ik toch ook bijzondere mensen heb mogen ontmoeten en spreken. Het heeft me echter vooral ook gesterkt in mijn politieke overtuigingen.

Enschede, voorop en vooruit
Nooit opgeven, niets doen is geen optie. Enschede, Nederland is het waard!

Erwin Versteeg is zelfstandig ondernemer en sinds maart 2018 voorzitter van ‘Verbindend Enschede’. De columns die hij schrijft, zijn op persoonlijke titel en bedoeld om een discussie op gang te brengen. Onderwerpen in de columns zijn lokaal, landelijke, geopolitiek of maatschappelijk, en daarmee lokaal en/of landelijk mogelijk geen onderdeel van hun (politieke-) verkiezingsprogramma.

.