Verbeten monarchie en democratie

Nederland is een constitutionele erfmonarchie en staatsrechtelijk gezien een parlementaire democratie. Die twee bijten elkaar nog wel eens volgens Omtzigt en veel anderen.

Formeel is het in ons land zo dat de Koning, als ‘hoofd van de Koninklijke familie’ het staatshoofd is met een vracht Ministers en Staatssecretarissen om het eigenlijke werk uit te voeren. Stel nu dat Pieter Omtzigt staatshoofd of Koning zou zijn (Dat kan hij niet echt, want hij werd bij de familie Omtzigt geboren en niet bij de Oranjes) en een dodelijke val van de trap zou maken, bijvoorbeeld omdat hij werd gehaakt door Hugo de Jonge. Dan zou de vrouw van Omtzigt, Ayfer Koç de taken overnemen en na haar hun oudste dochter, maar de Ministers en de Staatssecretarissen blijven het werk uitvoeren: het blijft hoe dan ook in de familie. Sterker nog: het staatshoofd is ‘onschendbaar’, ofwel: kan nergens de schuld van krijgen. Ze voeren immers het werk ook niet uit en wie dat wel doet (Minister of Staatssecretaris) is verantwoordelijk. Als ‘hoofd van de Koninklijke familie’ is de Koning ook niet verantwoordelijk voor wat zijn vrouw, dochters en verdere familieleden doen; ook dat valt onder de verantwoordelijkheid van de Ministers en Staatssecretarissen.

Maar Omtzigt is niet in het juiste bed geboren, dus dat kan niet. Nu is prinses Laurentien ook niet in het goede bed geboren, maar toch dochter van v.m. politicus en minister Laurens Jan Brinkhorst (D66) en gehuwd met een broer van onze Koning: prins Constantijn; zij is wel in een goed bed terecht gekomen. Veel mensen moeten het met minder doen. Je zou achteraf kunnen zeggen dat Ayfer Koç – de echtgenote van Omtzigt dus – het niet slecht heeft getroffen, maar ook kansen heeft laten liggen. Dat zou je overigens dan ook van Hugo de Jonge kunnen zeggen en het lijkt erop dat dit nog klopt ook; het ligt er aan hoe je ernaar kijkt.

Het vorige kabinet trok in de laatste weken van de termijn nog snel ruim 2 miljard euro uit voor de stichting van prinses Laurentien. De stichting van prinses Laurentien compenseerde toeslagenslachtoffers aanvankelijk met gemiddeld 128.000 euro, maar door ambtelijke en politieke druk is deze ‘Laurentien-route’ inmiddels flink versoberd: gemiddeld 80.000 euro. Wordt het budget overschreden, dan is onze nieuwe premier Schoof staatsrechtelijk verantwoordelijk voor iets waarop hij geen invloed heeft. Als de Koningin in een toespraak tijdens een bijeenkomst van het WEF politiek beladen of discutabele uitspraken doet, dan mag de premier ook opdraven om dat te ‘verdedigen’. Ook als een lid van het Koninklijk Huis in benevelde staat met 200 kilometer per uur door het land zou razen en daarna het gebit van de verbalisant onder handen probeert te nemen, heeft Schoof veel uit leggen. Waarschijnlijk kan Schoof ‘m dan gewoon schuiven.

Een Koningshuis is weliswaar niet helemaal passend in de huidige moderniteit, maar is wel van betekenis voor regeringen van landen waarmee ons land (althans Nederlandse bedrijven) veel zaken doet, met name de landen die de moderniteit voorlopig nog niet (kunnen) omarmen. Het Koninklijk Huis kan onze bedrijven dus geweldig goed helpen.

Maar of de leden van het Koninklijk Huis zich ook met de uitvoerende taken van de regering moeten bezighouden, zoals de afwikkeling van het toeslagenschandaal of de staatsrechtelijk-juridische verwikkelingen rond contant en digitaal geld, is een totaal andere kwestie.

Een beetje ‘influencen’ is prima, maar voor het overige moeten de vorstelijke uitkeringen toch uitstekend kunnen voldoen en nopen geen enkel lid van het Koninklijk Huis tot het op- en inrichten van andere verdienmodellen, in het bijzonder niet als daar belastinggeld mee is gemoeid.