Leading by example; het is snel gezegd en moeilijk daaraan inhoud te geven. Mijn vader werd in 1942 in de strijd op Java tegen een Japanse overmacht tijdens de Slag bij Eretan Wetan en de laatste Indische stuiptrekkingen in de Lembang stelling, geconfronteerd met de manier waarop militaire autoriteiten daar mee omgingen.
Officieren en onderofficieren die aan de kuierlatten trokken en op weg gingen naar het veronderstelde veilige Bandoeng. Militairen in wrakke verdedigende opstellingen werden zonder leiding in de steek gelaten. Dat trauma is hij nooit meer kwijtgeraakt en hij begreep in 1968 dan ook niet waarom ik het voetbal liet wat het was en me had aangemeld op de KMA. Het is overigens goed gekomen.
Leading by example. Tegenwoordig zijn het beroemdheden die politiek willen bedrijven en vooral het machteloze en naïeve deel van de samenleving herhaaldelijk oproepen om het politieke narratief te volgen: om het klimaat te redden, Moskou te straffen, het energieverbruik aan banden te leggen, immigranten een puik leven in Nederland te garanderen en voor het bereiken van die doelen de buikriem stevig aan te snoeren. Die adviezen en oproepen gelden niet voor de top van de hiërarchische samenlevingspiramide; voor de mensen met macht, geld en kansen, gelden andere wetten.
Beroemdheden willen graag deugen
Leading by example blijkt bij het gros van beroemdheden en sporters een moeilijke zaak te zijn. Ze willen graag de norm zijn voor de gewone man en vrouw in de straat. Ze willen deugen, maar botsen regelmatig met de manier waarop ze hun eigen leven met luxe en gemak willen beleven. Om toch te laten zien aan de wereld hoe begaan ze zijn met de medemens en de overleving van onze wereld, kiezen ze populaire politieke onderwerpen om zich te kunnen profileren en te presenteren. In voorbije jaren was honger in Afrika en Azië het beste onderwerp om in de publiciteit punten te scoren. Tegenwoordig zijn de beroemdheden erg betrokken met de overleving van onze aarde in het algemeen en klimaat en milieu in het bijzonder.
Die honger in de Afrikaanse Sahel regio bracht in de jaren ’80 van de vorige eeuw de muzikale beroemdheden op de gedachte om twee grote concerten met een mondiale strekking te organiseren om voldoende geld te genereren voor het “door de winter” helpen van hongerlijdende Ethiopiërs.
Bob Geldof een criticaster van politici die hij traagheid en onwil verweet bij het lenigen van de honger in de Sahel, presenteerde zich als de beoogde wereldverbeteraar. Hij wilde de arme Ethiopiërs van de hongerdood redden en tuigde Band Aid en Live Aid op. Die twee concerten genereerden meer dan 150 miljoen pond en Bob ging persoonlijk naar Ethiopië om het geld te overhandigen aan Menghistu, de zittende machtshebber. Een uitstekend PR moment voor beide heren. “All this money had been raised, where was it going, was it actually doing good?”, was de vraag die onderzoekjournalisten zich na de concerten in Philadelphia en Londen stelden. Dat geld vloeide inderdaad naar Ethiopië, maar niet naar die arme Afrikaanse kinderen die in een van de tranentrekkende filmpjes werden opgevoerd om de beurzen wijd open te laten ritsen. Het merendeel van de 150 miljoen harde Britse ponden verdween in de zakken van een van de drie wreedste dictators op het Afrikaanse continent. Die harde ponden werden gebruikt om een oorlog te financieren. Bob en de zijnen beloonden het repressieve beleid van een dictator en maakten het lijden van een deel van de bevolking nog groter dan voor de beide concerten. Inderdaad werden Ethiopiërs van de honger gered, maar niet op de manier die Bob en de andere muzikale deugers voor ogen hadden.
“Het gros geeft alleen de
term hypocriet een gezicht“
Tegenwoordig biedt de strijd tegen klimaatverandering een podium voor de zelfverheerlijking van de mondiale jet set. Maar het moet niet ten koste gaan van het eigen geprivilegieerde leventje. Neem die beroemde klimaatactivisten, die het volk adviseren, – of is opdragen de juiste term – om de CO2 uitstoot te beperken door ons een aantal leuke dingen te willen ontzeggen. De afgelopen jaren hebben we ze met hun moralistische praatjes voorbij zien vliegen en rijden. Die mannen en vrouwen met tig CO2 uitstotende huizen, rijdende en vliegende platformen. Het gros van hen blijkt het klimaat als een uitstekend PR mechanisme te beschouwen en geeft de term hypocriet op een ongegeneerd wijze een gezicht.
Hoe hypocriet die beroemdheden wel bezig zijn, was goed te zien tijdens de WEF bijeenkomst in Geneve. De honderden privé jets vlogen af en aan en de CO2-uitstoot vertoonde boven Geneve een ongekende piekhoogte. Een van hen was Prins Charles, de Britse troonopvolger en zelfverklaard klimaatactivist. Volgens de Daily Express, een kritische volger van het Britse koningshuis, vloog de Koninklijke Hoogheid in de maand van de WEF bijeenkomst, ruim 8000 mijl en stootte 75 ton kooldioxide uit. Wanneer die uitstoot getoetst wordt aan die van de doorsnee Amerikaan (16 ton per jaar) en de doorsnee persoon elders in de wereld (gemiddeld 4 ton per jaar) dan stoot de Koninklijke Hoogheid in een maand meer uit dan gewone mensen in 5,5 jaar resp. 18 jaar! Zijn zoon en schoondochter kunnen er ook wat van. Die vlogen in een periode van 11 dagen vier keer met een privé jet over respectabele afstanden. “Voor hun veiligheid en privacy” volgens Elton John. Een nogal doorzichtige poging om de twee uit de wind te houden. Harry prikte dat ballonnetje zelf door. Hij verklaarde tijdens een bijeenkomst in Amsterdam dat hij 99% van zijn leven gebruik maakte van commerciële vliegtuigen. Alsof dat minder uitmaakt. Niet verrassend dat jij door de New York Post geëtiketteerd werd als ‘double-talking dilettante’: een amateur die met twee tongen spreekt.
De Kerry’s, de Harrison Ford’s, de Di Caprio’s, de Spielbergs; zij doen echter niet onder voor Koninklijke hoogheden. Neem Harrison Ford en luister naar zijn hypocriete teksten: “Het is moeilijk om de krantenkoppen te lezen – overstromingen, branden, hongersnoden, plagen – en dan toch je kinderen te vertellen dat alles in orde is” (Milieutop 2021 in Frankrijk)…als we de vernietiging van de natuurlijke wereld niet stoppen, doet niets anders ertoe (Global Climate Action Summit 2020 in San Francisco)”. Harrison heeft de afgelopen twee maanden minstens acht reisjes ondernomen met zijn Cessna Citation Sovereign van meerdere miljoenen dollars. Volgens informatie van ADS-B Exchange en Celebrity Jets werd daarbij een afstand van 5.284 mijl afgelegd en ongeveer 35 ton kooldioxide uitgestoten. Meer dan een doorsnee Amerikaan in twee jaar en een doorsnee persoon elders in de wereld in negen jaar uitstoot. Met de mond het klimaat evangelie belijden, maar in de praktijk net zoveel CO2 uitstoten als tientallen doorsnee mensen gedurende jaren die zich geen privé jet, jacht of talloze brandstof slurpers kunnen veroorloven.
Leading by example. Dan het gezicht van het klimaat activisme: de ietwat autistische Zweedse kleuter die de wereld rondreist om politici en burgers de les te lezen. Te benadrukken dat het allemaal sneller moet en er meer geld ingestopt moet worden. Deze kleuter die zich regelmatig manifesteert als een prima verdienmodel voor haar ouders, reisde per schip van Monaco naar een klimaat bijeenkomst in de USA en had niet door dat die reis vier keer zoveel CO2 uitstoot veroorzaakte dan een vergelijkbare vliegreis, omdat de bemanning met het vliegtuig terug naar de thuishaven moest reizen.
Het kan ook anders. Er zijn beroemdheden die niet ontkennen hypocriet bezig te zijn. Neem Thom Yorke, het gezicht van de Britse rockband Radiohead, die door de grote spreiding van zijn concerten en het gespannen tijdschema regelmatig grote afstanden per privé vliegtuig moet afleggen en daarom zichzelf een hypocriet vindt: “The thing I’ve always struggled somewhat with is that if I’m campaigning on climate change, I’m someone who has to fly for my work, so, boom, I’m a hypocrite….I totally agree I’m a hypocrite, but I’m trying to do something about it, and yes, you’re right, I’m a hypocrite”. Dat geldt ook voor zijn collegae die voor hun concerten de wereld rondvliegen en rijden om voor eigen plezier muziek te maken, dat plezier aan hun publiek door te geven, zakken geld in hun privé vervoer te laden en onderweg een beetje aan politiek te doen.
Ze doen veel goed?
Leading by example. Natuurlijk zijn er wellevende en meelevende journalisten en reporters die zich afvragen of beschuldigingen van hypocrisie aan het adres van beroemdheden wel op zijn plaats zijn en of die aanvallen niet deel uitmaken van een afleidingsmanoeuvre door klimaatcritici. Is hun gedrag erger dan de miljoenen doorsnee burgers, autoriteiten van militaire organisaties, bedrijfsleven en hulpverleningsorganisaties? Richten klimaatontkenners (bedoeld wordt klimaatcritici) niet bewust hun pijlen op die beroemdheden en politici om te accentueren dat er geen klimaatcrisis is. Is het geen bewuste climate hypocrisy line of attack. Die mediavertegenwoordigers hebben nog niet begrepen wat leading by example feitelijk inhoudt.
Pardon? Het gros van de beroemdheden wil graag aan politiek doen, laat zich maar wat graag gebruiken wellicht misbruiken als het gezicht, als uithangbord van politieke doelstellingen. Ze willen graag deugen en een voorbeeld zijn voor westerse samenlevingen. Ze staan vooraan om gehoord en in beeld gebracht te worden. Om de wereld te informeren over hun politieke meningen. Goed voor de eigen public relations en het genereren van inkomsten. Het is terecht wat een Brit opmerkte als reactie op damage control activiteiten van bevriende media (vertegenwoordigers): “stop lecturing us on how we live our lives and live by example”. Dat laatste schijnt nogal moeilijk te zijn, want dan moet een aantal gemakkelijke zaken terzijde geschoven worden en moet er gereisd en geleefd worden als de doorsnee burger. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.
Leading by example. Net als deugende politici weten deugende beroemdheden daaraan niet op de juiste manier handen en voeten te geven en wekken herhaaldelijk de indruk op een hypocriete manier met de levensvatbaarheid van aarde en de daarop levende flora en fauna om te gaan.