Kinderopvangtoeslagen

Het is in deze tijd heel ‘kek’ om de Belastingdienst te betichten van ‘institutioneel racisme’. Met name na de weinig frisse verwikkelingen rond het dossier kinderopvangtoeslagen (KOT), is iedereen en z’n buurman boos op dit cruciale onderdeel van de Rijksoverheid. Maar daar zijn nog wel wat kanttekeningen bij te plaatsen.

Wie de ontwikkelingen rond aangiftes van fraude enigszins heeft gevolgd, weet dat er in ons land lustig op los gefraudeerd wordt. Ook in doorgaans onverwachte branches, zoals de geneeskunde, blijkt het fenomeen fraude welhaast institutioneel te zijn. Bijna niemand kijkt er nog van op; het is schering en inslag. Een voorbeeld: u gaat naar de tandarts en de tandarts adviseert gebitsreiniging door de ‘mondhygieniste’ – een vrij nieuwe functie die de laatste 15 jaar veel wordt ingezet. Deze mondhygiëniste gaat uw gebit te lijf, in het bijzonder door de ‘pockets’ rond uw tanden zoveel als mogelijk te ontdoen van ongerechtigheden. Zonodig purkt ze die pockets wat verder open. Resultaat: de bacteriële massa wordt voorzien van verse zuurstof en reproduceert sneller; de tandarts zal binnen een jaar dus met precies hetzelfde advies komen en dito (extra) inkomsten voor diens praktijk genereren. Niemand die het merkt – ook de verzekeraar niet – en als klant bent u allang blij met die prachtige ‘adviezen’ die veelal geen ander oogmerk hebben dan het veiligstellen van toekomstige declaraties.

De uitbetalende Belastingdienst…

De Belastingdienst, verantwoordelijk voor een juiste vaststelling van aanslagen en een stipte en tijdige inning van de vastgestelde belastingen, is sinds een aantal jaren ook verantwoordelijk voor onder andere de uitbetaling van toeslagen. Niet uitsluitend geld ophalen maar nu ook wegbrengen. Twee totaal verschillende vakgebieden dus. In de periode dat de Belastingdienst zich nog uitsluitend met ‘ophalen’ bezighield, is er aanzienlijke ervaring opgedaan met structureel frauderende branches. Onder andere restaurants met veelal ‘oosterse’ maaltijden, de (tweede hands) autobranche en zo verder. Ook werden verdachte woonwagenkampen bezocht, niet zelden met groot vertoon van macht en ook spectaculaire resultaten. Kortom: sommige branches waren doorspekt van institutionele belastingontduiking, mogelijk vanwege informatieverspreiding door specifieke branches en de Belastingdienst oogstte staande ovaties, ook in de Staten Generaal.

Dat bleek ook bij het uitkeren van toeslagen het geval. Opvallend veel van de uitkeringen kwamen – op grond van een voor de Belastingdienst onbekend fenomeen – terecht bij gezinnen waarvan tenminste één ouder van niet Nederlandse herkomst bleek. Daarop is automatisering toegepast en dat ging faliekant mis, zoals alle automatisering bij de Rijksoverheid. (overigens: de levering van automatisering aan de overheid is een vruchtbare grond voor moreel weinig verheffende contractovereenkomsten, die categorisch ongunstig voor de overheid uitpakken) Niet het systeem sloeg echter op hol; een grote hoeveelheid hogere ambtenaren sloeg volledig door en schroomde niet om de hele grondwet opnieuw te interpreteren, als gevolg van de schrikbarende aantallen fraudevermoedens die het systeem weergaf.

Diffuus

Het is inmiddels uiterst diffuus welke toeslagen terecht zijn uitgekeerd en welke niet. Daarvoor al sloeg de Tweede Kamer aan en begon een klopjacht op de verantwoordelijk bewindslieden. Het werd in de Kamer breed geïnterpreteerd als een Belastingdienst die verantwoordelijk moest worden gehouden voor zelfmoorden, gedwongen uithuisplaatsingen van kinderen en meer van dergelijke. De inderhaast nieuw aangestelde Staatssecretaris zag geen andere (politieke) oplossing dan acuut de ten onrechte aangemerkte fraudeurs 30.000 euro compensatie per geval ter beschikking te stellen. Zo kon het gebeuren dat iemand die 450 euro aan KOT ontving en vervolgens ten onrechte als fraudeur was bestempeld, werd getrakteerd op 30.000 euro compensatie. Overigens had bijna 10% van de compensatie-aanvragers nooit een KOT ontvangen, daarmee aantonend dat het veld van toeslagen wel degelijk een lucratief terrein is voor fraude. Ook moet vastgesteld worden dat de kennelijk enorme bedragen die aan toeslagen werden uitgekeerd, een signaal zijn dat er in de kern van de regelingen al iets niet deugt. Als mensen voldoende inkomen hebben om de meest basale zaken die een gezin nu eenmaal overkomen, zoals het grootbrengen van kinderen, te kunnen betalen, dan zijn al die toeslagen helemaal niet nodig. De situatie is dat werkgevers personele kosten kunnen vermijden, die vervolgens door de heersende politiek bereidwillig op het bord van de samenleving worden gelegd.

Het is vrijwel niet vast te stellen of er sprake is van institutioneel racisme bij de Belastingdienst. Feit is wel dat de statistieken niet bedriegen en wat dat betreft kan er wellicht sprake zijn statistisch profileren. Vervolgens doorslaan in het stoïcijns opleggen van sancties die de grenzen van het betamelijke ver overschrijden, behoren passende personele gevolgen te hebben zoals in ieder bedrijf gebruikelijk. Dat geldt ook voor de rechtsprekende macht, de Hoge Raad en de Raad van State niet uitgezonderd. Voor ambtelijke of rechtsprekende functionarissen die klaarblijkelijk lak hadden aan de grondwet, kan die grondwet dan ook wel even aan de kant worden gelegd als het om hun eigen hachje gaat. Oog om oog; dan ook tand om tand.

Voor frauderende ambtenaren is geen plaats. Voor frauderende burgers ook niet in dit land.