“Suddenly, it became clear that social media news feeds were populated with all manner of propaganda, falsehoods, and political advertising—there was a crisis of misinformation in a privately owned public sphere. After not too long, governments and technology platforms responded by embracing the power of fact-checking”
Facebook heeft eindelijk bekend: de fact checks die sociale media gebruiken om te controleren en te sturen wat Amerikanen lezen en bekijken zijn slechts een “beschermde opinie, een mening, een eigen interpretatie” . Dat is te danken aan een rechtszaak aangespannen door een bekende Amerikaanse journalist John Stossel, die met de rechtszaak de strijd van links tegen desinformatie bloot gelegd heeft als een farce, als een lachertje. Voor het afschuimen van de berichtgeving maakte FB overigens niet alleen gebruik van de diensten van Science Feedback. Ook wordt gebruik gemaakt van het Poynter Insititute, een naar eigen zeggen onafhankelijke organisatie. Helaas promoot die organisatie links georiënteerde termen en uitspraken als “dekoloniseren van de media” en worden artikelen en uitspraken van links-leunende journalisten regelmatig bejubeld. Het blijkt na onderzoek dat Poynter Institute acteert onder de beschermende paraplu van Science Feedback en daarom mag getwijfeld worden aan de onafhankelijkheid en neutraliteit van Science Feedback.
Tijdens de rechtszaak bevestigde FB dat door het kwalificeren van fact checks als een beschermde mening, de organisatie zich boven de wet plaatst en denkt dat ze gebaseerd op onderbuikgevoelens resp. anekdotische informatie zelf mag en kan vaststellen wat juist en niet juist is. Daarmee onderstrepen Zuckerberg c.s. dat zij bepalen wat wel of niet onder de noemer “vrijheid van meningsuiting” op hun podium gecategoriseerd moet worden. Met die uitspraak bevestigde FB ook dat ingehuurde Fact Checkers geen feiten controleren, maar een interpretatie geven van de berichtgeving gebaseerd op criteria die FB hen opdraagt. De Nobel prijs winnares Maria Ressa drukte het als volgt uit: “FB bias against facts threatens democracy”.
Het kan een goede zaak zijn om informatie te filteren en onjuiste, ongefundeerde en niet-onderbouwde informatie te verbannen van websites en sociale podia, maar niet omdat de aangereikte informatie niet in het denkraam van organisaties als Facebook en hun ingehuurde fact checkers past. Vaak is bij ingehuurde fact checkers van cherry picking sprake om de visie, opinie, mening van de “klant” te ondersteunen of twijfel te wekken aan de juistheid van een tegengestelde visie en opinie. “Gekleurde” controle van feiten lijkt als belangrijkste doel het binnen halen van geld en de zwevende kiezer te zijn. Het ontkennen resp. negeren van het bestaan van de “laptop from hell” van Hunter Biden is door respectabele mediabronnen zoals de NY Times en Washington Post een jaar lang als nepnieuws aan de samenleving verkocht om een verkiezing van Biden niet te frustreren. Want dat hadden de door die twee mediabronnen ingehuurde fact checkers vastgesteld. Na een jaar blijkt niet alleen dat de toentertijd gevonden laptop inderdaad van Hunter Biden is, maar ook dat de informatie op de harde schijf correct is. In de Trump-periode zijn honderden van die voorbeelden boven tafel gekomen.
De fact-check industrie wordt gefinancierd door liberale moguls zoals George Soros, door de overheid gefinancierde non-profitorganisaties en techgiganten zelf. Veel Fact checkers blijken niet de onbevooroordeelde scheidsrechters van de waarheid te zijn. Groepen als Facebook, Amazon, Twitter etc en nieuwsbronnen als NY Times en Washington Post misbruiken fact checkers om zichzelf vrij te pleiten van verantwoordelijkheid. Vanzelfsprekend zullen niet alle fact checkers zich laten sturen door hun clientèle, maar de beschreven voorbeelden zijn inmiddels geen uitzonderingen op de regel meer; de uitzondering is de regel geworden.
“Fact-checkers aim to get closer to the truth, but their biases can shroud the very truth they seek …research underscores that fact-checkers’ personal biases influence both their choice of which statements to analyze and their determination of accuracy”
De vaststelling door fact checkers of informatie wel of niet als nep nieuws beschouwd moet worden, heeft direct een sturend effect op het verloop en resultaat van debatten en discussies en indirect op de publieke opinie. Daarom moet de fact checker op zich weer gecontroleerd, doorgelicht worden om een inzicht in diens neutraliteit en kwaliteit te krijgen voordat geloofd kan worden of een informatie die door de betrokken fact checker is gecontroleerd, wel of niet gemanipuleerd is. De Corona pandemie en de energietransitie, maar ook de berichtgeving over de Russische inval in de Oekraïne hebben bevestigd dat partijen en opponenten middels de media en in hun kielzog politici, samenlevingen overladen met gekleurde informatie om de publieke opinie aan hun zijde te krijgen.