Wie herinnert zich nog de afschuwelijke taferelen op het dak van de Amerikaanse ambassade in Saigon toen de laatste Amerikaanse helikopter opsteeg met achterlating van ontelbare zuid-Vietnamezen die een zekere dood tegemoet gingen in handen van de Vietcong?
Nu is Kaboel in handen gevallen van een middeleeuwse theocratie die hun slachtingen in de provincies met verve naar Kaboel verplaatsen. Ondertussen heeft onze lamlendige heks Kaag bedacht ‘dat zij machteloos staat om iets te ondernemen omdat de Amerikanen haar te weinig tijd hebben gegeven…’ Dit weerzinwekkend soort van ‘haar eigen straatje schoonvegen’ lokt weinig genuanceerde maar verdiende politieke uitspraken uit als ‘soms moet je stront stront noemen’, des temeer omdat de 2e Kamer haar al 3 maanden geleden sommeerde een evacuatie voor te bereiden van Nederlanders en Afghanen die (te) ‘close’ met ons waren geraakt naar de smaak van de Taliban!
Een politieke overwinning
De snelle val van Kaboel was voorspelbaar, het was geen militaire maar een politieke overwinning van de Taliban, waarbij nauwelijks gevochten werd. Zelfs traditionele bolwerken van anti-Taliban sentimenten als Mazar-i-Sharif en de provincie Jowzjan van de fameuze, inmiddels gevluchte, ‘warlord’ Abdul Rashid Dostum vielen zonder een schot in hun handen nadat de Taliban maandenlang een effectieve campagne had gevoerd om iedereen te bezweren dat slechts zij met hun theocratische tirannie volledige anarchie en chaos konden voorkomen. Of je van de hond of de kat gebeten wordt in het door de seniele Joe Biden gecreëerde vacuüm… Het Afghaanse leger leek met 350.000 soldaten redelijk goed uitgerust en getraind, maar de helft van hen bleek niet te bestaan terwijl al het Amerikaanse geld dat met die ‘spooksoldaten’ gemoeid was in de verkeerde zakken verdween. Maar zelfs die andere helft verkoos niet te vechten met 175.000 man tegen slechts 75.000 Taliban, terwijl de meeste milities zich ook koest hielden.
Het was geen militaire victorie maar een politieke nederlaag voor het westerse sprookje van een illusoir democratisch Afghanistan. Wie de primitieve wereld van de Islam ook maar een beetje kent begreep al lang dat Afghanistan als land niet bestaat, maar slechts geografische entiteit is waarin een twaalftal etnische en tribale stammen vaak onderling op gespannen voet staan. Aan hen was de curieuze Amerikaanse droom van ‘wereldwijde democratie’ niet besteed, dus hun 2014 verkiezingen waren bijna net zo’n corrupte bende als de verkiezing van Joe Biden. Slechts de ‘winnaars’ van dat experiment zien er wat in, zolang zij de dienst uitmaken en hun zakken kunnen vullen. Maar de verliezers krijgen de rekening gepresenteerd, bijvoorbeeld omdat zij Soennieten zijn, of juist niet… Voor de Taliban waren deze jojo’s geen enkele bedreiging.
Money speaks
Middeleeuwse theocratie of niet, meer ordinaire, wereldse aspecten spelen een grote rol in een ontoegankelijk land met door torenhoge bergen omgeven vlaktes waar zinderende zomers afgewisseld worden met steenkoude winters, waar de opium smokkelaars van de Taliban geenszins het alleenrecht op dit drama hebben. Zij hebben Kaboel nu in handen, maar het land heeft een tientallen eeuwen oude historie van buitenlandse invasies, waarvan Alexander de Grote niet de eerste was en de Engelsen, Russen en de NATO troepen o.l.v. de USA mogelijk niet de laatsten omdat nu communistisch China alweer een voet tussen de deur heeft en Rusland en Pakistan op hetzelfde spoor zitten – met zakken vol geld. Dat geld is broodnodig want de onderlinge concurrentie tussen Taliban en de noordelijke stammen levert een groot beletsel op voor de opiumexport via de noordelijke vallei van de Panjshir, de poort naar de buitenwereld, waar de zoon van de legendarische Ahmad Shah Massoud nu de scepter zwaait. De export van opium is niet alleen uiterst lucratief maar past ook in het islamitisch concept van de ondermijning der verderfelijke westerse democratieën; zonder die enorme cashflow wordt oorlogvoeren een onbetaalbare hobby.
Massoud senior – bijgenaamd ‘de leeuw van de Pansjhir’ – was de meest vooraanstaande guerrillaleider tegen de Russische invasie in de jaren ’80 van de vorige eeuw en in de jaren ’90 leidde hij namens de overheid de strijd tegen andere milities. Na de eerdere overname door de Taliban was hij hun grootste Nemesis tot zij hem in 2001 vermoordden. Massoud was, als leider van de zogenaamde ‘Noordelijke Alliantie’ tegen de Taliban, niet zomaar een met die middeleeuwse vijand vergelijkbare ‘warlord’, maar een afgestudeerde ingenieur van de Polytechnische universiteit van Kaboel, een felle anticommunist èn hij verwierp de primitieve interpretatie van de Islam door de Taliban. De Russische invasielegers èn de Taliban hebben tevergeefs geprobeerd om zijn noordelijke imperium van de Panjshir Vallei te veroveren en zijn zoon Ahmad heeft met een aantal bevriende ‘warlords’ in de afgelopen dagen niet geaarzeld om, met succes, de wapens op te nemen tegen de aanvallen van de Taliban.
Wat brengt de toekomst?
De Taliban staat voor een economische crisis, deels omdat de – door de Sharia notabene streng verboden – lucratieve opium export vastliep, deels omdat de buitenlandse valutareserves van de Centrale Bank in de USA bevroren zijn, dus de meeste ambtenarensalarissen drogen snel op en Allah zal het allemaal worst wezen. Daarom zal de situatie zich toespitsen op een keuze tussen het verder afknijpen van de bevolking – resulterend in rebellie – of een interne confrontatie met de meest ‘hardline’ Sharia elementen in hun eigen beweging. Beide wegen leiden naar chaos, leve de Sharia… Laten wij ook niet vergeten dat het Afghaanse leger weliswaar uiteen is gevallen maar de zwaar bewapende soldaten zijn er nog steeds, de milities ook en ook al zitten sommige warlords nu in het buitenland, zij kunnen elke dag terugkeren en de vlam in de pan doen slaan.
Dus wat brengt de toekomst? Kijk maar in het verleden… Van Alexander de Grote tot op heden waren Afghanen één in hun gewapende weerstand tegen degenen die Kaboel controleren, zelfs de machtige, nietsontziende Russen of de NATO. Maar in hun politieke doen en laten zijn zij niet of nauwelijks te doorgronden voor ons westerlingen in hun onderlinge reconciliatie, onderhandelingen en overleving. De Taliban maakt weinig kans in de noordelijke Panshjir, want ‘ons kent ons’. Dus zolang het evenwicht blijft bestaan zien wij het voortduren van de status quo, mits Allah de geldkraan opendraait… Rusland, China en Pakistan ruiken hun kans om nieuwe invloed te kopen. Er vormen zich nieuwe slagorde’s maar zodra één partij zegeviert valt elke coalitie uiteen en verscheuren zij elkaar uit pure gewoonte…
Allah en zijn slechts vijfenzeventig duizend middeleeuwse ellendelingen op het immense wereldtoneel hebben heel wat op hun geweten. Kortom, de middeleeuwse ‘warlords’ hebben de toekomst en Afghanistan is weer terug bij af, resulterend in een niet aflatende vluchtelingenstroom.