We “moeten” het eens hebben over populisme

Er bestaat inmiddels een decennialange traditie vanuit met name de progressieve hoek om partijen zoals bijvoorbeeld de LPF (Lijst Pim Fortuyn), de PVV en heden ten dage Forum voor Democratie als populistisch te bestempelen. Dit wordt gedaan op basis van het door deze partijen vermeende inspelen op de onderbuikgevoelens die bij het electoraat zouden leven door de politici die van deze partijen deel uitmaken. De vraag is echter of dat wel helemaal terecht is. De praktijk lijkt namelijk iets weerbarstiger te zijn.

Veelal zijn het mensen afkomstig uit juist de progressieve hoek, die onderwerpen aan de kaak stellen die volgens hen problematisch zijn. De lijst van voorbeelden daarvan is nog immer groeiende; de nieuwste loten aan deze stam zijn sinds deze week naakten in musea en de moorkop. Het spreekt vanzelf dat hierbij weer druk gezinspeeld wordt op de “bezwaren” uit “andere culturen”[i]: over het inspelen op onderbuikgevoelens gesproken. Aan een non-issue als de moorkop wil ik niet eens woorden vuil maken, zo in- en in treurig als dit weer verlopen is – over en weer – maar naakten in musea, dat is toch wel een dingetje. Onze meest toonaangevende musea hangen er feitelijk vol mee, en niet alleen modern werk, maar ook klassiek werk. Om dit zomaar even te problematiseren of aan de kant te schuiven, is in mijn optiek nogal wat problematischer dan het geklaag van enkele bezoekers, die aanstoot nemen aan afbeeldingen van naakten. Ik wil niet veel zeggen, maar zelfs in een megaconservatief bolwerk als het Vaticaan wordt blijkbaar geen aanstoot aan naakten genomen; het hele complex staat en hangt er vol mee en is er ook nog eens rijkelijk mee beschilderd.

Problematisch is in dezen vooral het gedrag van lieden, die ofwel slecht- dan wel ongefundeerd proberen om door middel van bombastische retoriek als “we moeten” de stikstofcrisis[ii] te lijf gaan, de CO₂-uitstoot verminderen[iii], de maximumsnelheid beperken, van het gas af[iv], windmolen- en zonneparken aanleggen, meer diversiteit, meer inclusiviteit, meer kleur op de universiteit[v], genderneutrale toiletten[vi], van het Nederlands af, van het vlees af, vegetarisch eten in de mensa’s[vii], de veestapel inkrimpen, de visserij beperken, boeren en vissers uitkopen, vluchtelingen opvangen, migranten aantrekken, het slavernijverleden, standbeelden en straatnamen problematiseren, christelijke feestdagen hernoemen, islamitische feestdagen juist invoeren[viii], de lijst met onderwerpen is nagenoeg onuitputtelijk. Wat zij gemeen hebben, is dat zij zonder uitzondering zonder enige vorm van onderbouwing worden geproblematiseerd. Wat zij ook gemeen hebben, is dat een groot aantal mensen elkaar in dezen napapegaait.

Vervolgens wordt er van de tegenstanders van die problematiseringen verwacht dat zij hún stellingen wèl gefundeerd naar buiten brengen, door middel van onderbouwing met behulp van onderzoek en proefschriften, wetenschappelijke rapporten, statistieken en het aantonen van onjuistheden in de redeneringen van de progressieven, welke laatsten vervolgens ook nog eens hun uiterste best doen om te voorkomen dat die feitelijke en onderbouwde informatie de buitenwereld bereikt, en anders volgt wel een mediaoffensief om dat te bewerkstelligen. Prof. dr. Ruud Koopmans en em. prof. dr. Piet Emmer zijn vanwege hun werk al door activistische tegenstanders uit de progressieve hoek op een bepaalde manier weggezet en de twittertwisten tussen prof. dr. Leo Lucassen en dr. Jan van de Beek mogen inmiddels ook wel als bekend worden verondersteld. Van de Beek schoot met behulp van statistiek al meerdere malen grote gaten in de redenaties van Lucassen, onder meer op het gebied van migratie en de gevolgen daarvan.

Om het even kort samen te vatten: de progressieven roepen ongefundeerd (of op basis van eenzijdige of zelfs bewerkte onderzoeken) maar van alles wat in hun ogen problematisch is. Als er echter tegengeluid komt, dan moet dat tegengeluid ineens bijzonder sterk gefundeerd zijn, want anders “populistisch”, of “klimaatontkenners”, of “nazi’s”, of “fascisten”, of “racisten”, of … Verzin het maar.

Volgens de Dikke Van Dale is populisme een “populaire, oppervlakkige, (enigszins) demagogische betoogtrant”, dan wel een “anti-kapitalistische volksbeweging van meestal agrarische volksgroepen, m.n. in Zuid-Amerikaanse staten”. Op grond van het bovenstaande valt populisme dan ook eerder aan het progressieve volksdeel toe te dichten dan aan die partijen, die door de progressieven juist als populistisch worden bestempeld. Ergo: ze zitten er dus wéér naast.

[i] …of is er eerder sprake van “een andere religie”?

[ii] Voordat er daadwerkelijk gesproken kan worden over een stikstofcrisis, zal er eerst eens onomstotelijk vastgesteld moeten worden dat zo’n crisis er inderdaad ook echt ís.

[iii] Sinds er ineens sinds enkele maanden een stikstofcrisis schijnt te zijn, is er bijna met geen woord meer van CO₂ gerept. Dat vinden wij natuurlijk erg bijzonder.

[iv] Opmerkelijk als je bedenkt dat de ons omringende landen juist áán het gas gaan…

[v] Als je aan de toelatingseisen voldoet, kun je naar de universiteit. Huidskleur is geen onderdeel van de toelatingseisen… wie is er nu racistisch?

[vi] Naar ik heb uit moslimkringen heb vernomen, vinden moslimmeisjes het juist helemaal niet prettig dat zij in openbare gebouwen dezelfde toiletruimten moeten delen met mannen, en al helemaal niet met niet-islamitische.

[vii] Vlees en vleesproducten mag u vervolgens indien u daar behoefte aan hebt bestellen door middel van een papieren bestelformulier. Universiteit Utrecht.

[viii] In Nederland is 49% van de bevolking nog in meer of mindere mate religieus. Zo’n 24% van de bevolking is rooms-katholiek en zo’n 21% protestants. De tweede grote religie in Nederland is de islam, met …5% van de bevolking.

.