Na bijna drie jaar noeste arbeid is het eindelijk zover: dr. Sid Lukkassen en Ton Nijhof hebben het boek ‘De Afrekening’ bij de boekenboer liggen. Het boek is excentriek en lardeert een avontuur van drie broers met maar liefst 270 voetnoten op 264 pagina’s.
Het format wat de schrijvers hebben gehanteerd is op het eerste oog van merkwaardige schnitt: enerzijds een avontuur uit de losse pols en anderzijds een duidelijke visie op het falen van overheid, overheidsdiensten en de maatschappelijke botsingen zoals die in het avontuur worden beleefd. De werkelijkheid van alledag en de gevolgen van politiek beleid en bestuur krijgen gestalte in het avontuur wat de drie broers en hun families meemaken. De fictie is het avontuur, maar de uitspraken en gebeurtenissen komen wel degelijk uit de praktijk zoals de vele – controleerbare – voetnoten aantonen.
Wie in het boek een veelheid aan frasen en tekst herkent heeft het daarom bij het juiste eind; niet de schrijvers hebben de monologen bedacht, maar veelal komen de zinnen rechtstreeks uit politieke discussies, televisieprogramma’s of kranten. Al deze uitspraken en situaties leiden in het boek op een logische manier tot maatschappelijk onhoudbare situaties, die een zeker moment dan ook escaleren. Dat is precies de ‘link’ met de politieke en bestuurlijke realiteit; waar in politiek en pers de maatschappelijke ontwikkelingen nog volop worden geprezen met opgetogen uitspraken als “wat zijn we een ongelofelijk goed land” [1], daar heeft de doorsnee burger geheel andere vermoedens. En die laatste partij lijkt gelijk te krijgen zoals recente ontwikkelingen in met name de grote steden aantonen. Bestuurders als Femke Halsema handhaven niet meer en eigenlijk heeft de burger het nakijken. Op het journaal wordt een moeizaam tot stand gekomen verbod op ‘gezichtsbedekkende kleding’ geprezen, maar in de praktijk ziet de burger simpelweg een burgemeester die ijskoud zegt “Ik vind het boerkaverbod zó niet bij onze stad passen”. [2] Een levensgevaarlijke ideologie als de islam hoort volgens politici gewoon bij Europa maar de gewone burger ziet steekpartijen en moordaanslagen sinds het verschijnen van die ideologie op ons continent. [3]
Meer hilarisch is de monoloog die een van de hoofdpersonen afsteekt tegen een ‘milieu-ambtenaar’, waarin hij zijn ongenoegen kenbaar maakt over deze nieuwe industrie en de vloer aanveegt met de ambtelijke ethiek rond dit moderne circus. De platvloersheid van die tekst is echter niet uit de lucht gegrepen: het is woordelijk herhaald en opgetekend uit de mond van een buurman van een van de auteurs.
Pas in de laatste hoofdstukken wordt de titel van het boek duidelijk. Het komt tot een ‘afrekening’ als in de Neurenberger processen en de (vertaalde) toespraak van toenmalig hoofdaanklager Robert Jackson vormt de inleiding tot dat proces: de afrekening. Het blijkt dat de morele exercitie die Jackson destijds in zijn toespraak maakte, nog steeds actueel is en de toenmalige scherpe vragen evengoed aan de huidige lichting politici gesteld kunnen worden.
Of die daar dit keer beter mee weg komen dan de nazi’s destijds in Neurenberg? In het laatste hoofdstuk van het boek komt daarop een gedeelte van een antwoord: ‘Plakkaat van Verlatinghe’ en voor het overige is de lezer zelf de rechter van dienst…
Taal: Nederlands
Bindwijze: Paperback
1e druk, september 2019
264 pagina’s
€ 18,95
[1] https://nos.nl/video/680741-emotionele-timmermans-wat-zijn-we-een-ongelofelijk-goed-land.html
[2] https://www.at5.nl/artikelen/188833/halsema-ik-vind-het-boerkaverbod-zo-niet-bij-onze-stad-passen
[3] https://www.youtube.com/watch?v=03sWt2wSma0
.