Soms kom je vermakelijke discussies tegen, zoals het toekennen van (mis-) daden aan een religie. Dat is in onze tijd natuurlijk een ‘hot item’ omdat er onder de vlag van de islam momenteel wat probleempjes zijn binnengeslopen: auto’s die door winkelend publiek ploegen, hier en daar een steekpartij of ontploffing, ginds een mitrailleursalvo en nog zo wat narigheid.
Van daders die zich nadrukkelijk bedienen van religieuze teksten bij of na hun misdaden, kunnen we best beweren dat zij ‘verward’ zijn (en mogelijk is dat ook zo), maar niet dat het ‘niets met de religie heeft te maken’. De dader immers, verwijst zelf veelal nadrukkelijk naar zijn religieuze motieven en dan wordt het wat lastig om te beweren dat die geen rol speelt, noch heeft gespeeld. De meer brutale geesten vragen zich onomwonden af waarom juist de islam zo’n vooraanstaande rol speelt op het terrein van terrorisme. Zijn al die mensen verward geraakt door een valse en onjuiste interpretatie van de islam? Dat zou natuurlijk kunnen, maar wanneer andere religies toch weinigen in de verleiding weten te brengen tot geweld, dan moet er met de islam toch iets bijzonders aan de hand zijn.
Voor sommigen, zoals als Paul Cliteur, Dirk Verhofstadt of Floris van den Berg is het simpel kennelijk: de misdadiger behoort tot een religieuze groepering en hupsakee: geweld ‘In naam van God’. Een Jood die een politicus neerschiet? Een Christen die een abortuskliniek in brand steekt? Allemaal ‘theoterrorisme’. Als we zo doorredeneren zou Volkert van der Graaf (milieu-gelovige en klimaat-mafklapper) de moord op Fortuyn hebben gepleegd in opdracht van een goddelijke maiskolf en dan is dat tenminste ook weer ‘theoterrorisme’.
Maar zo eenvoudig is het niet.
Rabin
Gelet op de enorme hoeveelheid aanslagen in naam van de islam, zou het boek van Paul Cliteur en Dirk Verhofstadt ‘In naam van God’ beter omgedoopt kunnen worden tot ‘In naam van Allah’. Immers, de aanslagen in 2017 zijn voor 99% in naam van Allah gepleegd volgens hun eigen overzicht. Daar waar zij verhalen over de moord op de toenmalige Israëlische premier Yitzhak Rabin bijvoorbeeld, slaan zij de plank behoorlijk mis. Op 4 november 1995 schoot Yigal Amir de 73-jarige Rabin neer, omdat hij het volstrekt oneens was met de eerder gesloten ‘Oslo-Akkoorden’. Verder is bekend dat Amir een zeer gelovige orthodoxe jood was en de Oslo-Akkoorden als landverraad en een gevaar voor het voortbestaan van Israël beschouwde. Zo kwam hij voor zichzelf tot de conclusie dat hij Yitzhak Rabin, de premier die achter de Oslo-Akkoorden stond, moest vermoorden. Die moord heeft met de orthodoxe Joodse religieopvattingen dus net zoveel van doen als een koe met touwtjespringen. Niets.
Sadat
De moord op de Egyptische president Anwar Sadat op 6 oktober 1981, is van een andere orde en daarin kunnen we de hand van religie wél herkennen. Na het ‘Camp David overleg’ in 1978 en de ondertekening van het daaruit voortkomende vredesverdrag tussen Egypte en Israël (1979) stak een storm van protest op in de Arabische Liga. Deze alliantie riep in 1948, een dag na de het uitroepen van Israël’s onafhankelijkheid al op tot een uitroeiingsoorlog op grond van vooral religieuze motieven. In 1981 was aan dat standpunt kennelijk nog weinig veranderd: op 6 oktober van dat jaar werd Sadat in Caïro neergeschoten tijdens een militaire parade, door fundamentalistische militairen, namelijk leden van de Egyptische Islamitische Jihad. Dat was niet omdat hij vrede sloot met militaire tegenstanders. Dat was omdat hij vrede sloot met de Joden, wat in de islamitische leer niet is toegestaan. Prof. dr. Hans Jansen (1942 – 2015) schreef er een boek over: The Neglected Duty.
Wat mogelijk enige ruis heeft veroorzaakt bij Cliteur en Verhofstadt, is dat in deze beide gevallen de religieuze leer kennelijk geen inspiratie heeft geleverd om niet te moorden. Toch kunnen we, meer in het algemeen gerust stellen dat, alhoewel in Joodse en Christelijke basisboeken (Thora, Bijbel) veel geweld wordt aanbevolen, deze geweldsopvattingen inmiddels als achterhaald worden beschouwd door beide religieuze stromingen. Hiervoor heeft de ‘verlichting’ in het Westen een beslissende rol gespeeld en de intentie van geestelijken om de religie tot ideologisch wapen te vormen in hun prediking, grondig de pas afgesneden. En niet ten onrechte, zo weten wij al enige eeuwen.
Abraham (Abram, ’avrāhām, “de vader is subliem/perfect”)
Afb: wikimedia-commons
In het boek wordt bijvoorbeeld de ‘aartsvader van de Israëlieten en Arabieren’ onder vuur genomen als toonbeeld van een theoterrorist: die zou zijn oudste zoon hebben willen offeren omdat God hem dat opdroeg! De oorspronkelijke vertelling echter, gaat meer uit van het gedachte-experiment en de leessleutel daarvoor vormt de tekst “Enige tijd later stelde God Abraham op de proef” (Genesis 22:1). Het beoogde slachtoffer, de oudste zoon Izaak is in het verhaal dan ook metaforisch voor het volk Israël wat, mits zij hun God (toen nog getiteld: JWHW) volgen, tijdig gered zal worden. De ‘reddende engel’ weerhoudt Abraham dan ook precies op tijd en God heeft zelfs nog tijd gevonden om een ram van kloek formaat mee te sturen als alternatief. Daar is dus geen sprake van een Joodse theoterroristische daad, maar van een religieuze entiteit die juist van het tegenovergestelde blijk geeft. Bovendien en laten we dat vooral niet vergeten: er was toen nog geen sprake van het Jodendom. Overigens komen dergelijke verhalen ook voor in oudere Egyptische vertellingen, waarin de oudste zoon daadwerkelijk werd geofferd aan een heleboel Goden tegelijk. Een soort van ‘Allerheiligen’ dus en ook de Griekse mythologie kent dergelijke verhalen.
Met de islam is het heel anders gesteld. Zijn de Mekkaanse verhalen nog wel herkenbaar als religie, daar zijn de verzen uit Medina meer een vertoon van maatschappij- en staatsinrichting. Het vervelende is dat de auteur(s) van de koran heeft genoteerd dat Allah zijn ‘vergissinkjes’ van Mekka, heeft vervangen (geabrogeerd in vaktaal) door het soldatenhandboek van Medina. Daarin schrijft de islam nadrukkelijk geweld voor en roept moslims op om hun profeet in zijn geweldsuitbarstingen te volgen. Ook in onze tijd worden die instructies nog stipt nagevolgd, waarbij de islamitische clerus zonodig nieuwe en verdiepende inspiratie aanreikt.
Wanneer wij de islam blijven zien als religie, dan blijven we dolen van het ene geweldsdelict naar het volgende. Want wie stoïcijns blijft volhouden dat de islam een ‘religie van vrede’ is, moet zich bij al die aanslagen toch eens achter de oren krabben. Religies roepen niet op tot geweld, ideologieën wel. Vrijheid van ideologie echter, bestaat in onze landen niet en dat moest ook maar zo blijven.
En nu nog antwoord op Ton en Hein. Ja, ik ben het ermee eens dat op het niveau van de tekst de bijbel en de koran verschillen dat het veel moeilijker is de koranteksten in de context van de tijd te zien dan met teksten in de bijbel het geval is. Je kan zeggen: het gebod van God tot Abraham om zijn zoon te vermoorden was alleen tot Abraham gericht (en niet tot ons), alleen tot Izaak (om dat te dulden en niet tot hedendaagse slachtoffers van theoterroristen). Ook kan je zeggen dat God’s lofprijzingen op Pinechas nadat hij een moord heeft begaan (Numeri 25) alleen opgaan voor Pinechas. En alleen betrekking hebben op de daar beschreven situatie. En ook Elia die de profeten van Bäal gaat vermoorden dat gaat alleen om Elia en om de profeten van Bäal die daar worden vermoord. Maar erg lekker voelt het allemaal niet die moord en doodslag. En in de verdere ontwikkeling van de monotheïstische traditie radicaliseert het in de koran.
Met het hiervoor gestelde (zie hieronder) vind ik het prima nogmaals, om het hierbij te laten.
En met de volgende passages in jouw reactie kunnen we wat mij betreft deze discussie afsluiten:
– “…dat ik zou zeggen dat joden, christenen, moslims één pot nat zijn. Of dat ik (of wij, Dirk en ik) zou denken dat jodendom, christendom en islam in wezen hetzelfde zijn. Dat zeggen wij niet.”. Prima! Daar ging het mij (en Ton) om.
– “Wij kunnen ook constateren dat het over, over, overgrote deel van de aanslagen wordt gerechtvaardigd met een beroep op de islam en niet op het jodendom en christendom.”. Zo is het exact! Helemaal goed.
Antwoorden op bedenkingen van David Pinto
Onder terroristisch oogmerk wordt verstaan het oogmerk om de bevolking of een deel der bevolking van een land ernstige vrees aan te jagen, dan wel een overheid of internationale organisatie wederrechtelijk te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden, dan wel de fundamentele politieke, constitutionele of sociale structuren van een land of een internationale organisatie ernstig te ontwrichten of te vernietigen.
Artikel 83a Wetboek van Strafrecht
Als een jurist dus zou willen vaststellen of Jigal Amir of Volkert van der G. terroristen zijn in de zin van de Nederlandse wetgeving dan zal dat afhangen van de vraag of hun handelingen beantwoorden aan de boven geciteerde definitie. Volgens Nederlands recht (over Israëlisch recht kan ik niet oordelen natuurlijk, maar dat zou uit te zoeken zijn) lijkt het mij niet erg vreemd hun oogmerken als “terroristisch” te kwalificeren. Jigal had het oogmerk Rabin, en alle anderen die in zijn voetsporen traden, af te schrikken van het voortzetten van vredesonderhandelingen met de Palestijnen. Hij deed dat door het aanjagen van vrees.
Ook Volkert van der G. had als oogmerk, zo lijkt het, Fortuynisten en mensen met gelijke opvattingen als Fortuyn vrees aan te jagen. In 2002 gold de Nederlandse terrorismewetgeving nog niet en Volkert werd als “gewone moordenaar” veroordeeld. Maar gemeten aan de juridische maatstaven van nu, is het zeker niet vreemd daarin een terroristisch oogmerk te herkennen.
En Jigal Amir? Daarvoor geldt dat, lijkt, mij in nog sterkere mate.
Blijft over de religieuze dimensie. Was Jigal Amir naast terroristisch gemotiveerd ook religieus gemotiveerd? David persisteert met allerlei onzakelijke argumenten dat het niets met religie te maken heeft. Maar het zijn allemaal argumenten van het niveau van “ik heb voor Rabbi geleerd”, “ik zou gaan promoveren”. Sorry, dat is niet erg sterk.
Daarna verliest David het onderwerp van het gesprek uit het oog en lijkt hij te denken dat ik heb willen beweren dat de joodse gemeenschap die Spinoza vervloekte (lees de banvloek er even op na) een “terroristische daad” verrichte. Nee, dat was niet het punt. De vraag was of de leiders van de joodse gemeenschap hiermee een daad verrichtten die iets met religie te maken had. Antwoord: ja, wat mij betreft.
Daarna herhaalt hij weer zijn punt dat je islam niet op één lijn mag zetten met jodendom en christendom. En andermaal is het antwoord dat wij dat ook niet doen (Verhofstadt en ik), maar wat we wél laten zien is dat in de geschriften van jodendom, christendom en islam allerlei aanknopingspunten te vinden zijn voor een “theoterroristisch narratief”.
Lees Het monotheïstisch dilemma (2010), lees In Naam van God (2016), iets wat – vrees ik – nog niet is gebeurd. ☹
Allerlei mooie filosofische en theologische fijnslijperij ten spijt, de laatste twee alinea’s van Ton geven aan waar de kern van de zaak ligt: In de thora en de bijbel komt geweld voor maar dit geweld bestaat uit “geïsoleerde incidenten”. De koran echter is idd een soldatenhandboek dat veelvuldig en systematisch oproept tot geweld tegen anders denkenden. En idd Paul, de identiteit van de islam wordt nog steeds volledig bepaald door 1. De schrift (letterlijk nemen), 2. Wat de meeste gelovigen geloven (indoctrinatie, angst, gebrek aan zelfstandig denken), 3. De religieuze leiders (de gewelddadige schrift dmv indoctrinatie en inboezeming van angst verbreiden).
Het gaat er mij niet om wie er meer gelijk heeft, het gaat mij erom hoe het nu eigenlijk in elkaar zit. En volgens mij zijn de drie besproken religies geen van drieën ‘waar’ in de letterlijke zin. De Thora (en dus ook het Oude Testament) bevat gebeurtenissen en verhalen die in die vorm nooit kunnen zijn gebeurd.
Sodom (Genesis 18 en 19) bijvoorbeeld, zouden door vuur en zwavel zodanig zijn toegetakeld dat het er nadien uitzag alsof het land was ‘omgekeerd’. Die mensen moeten in die tijd geen verklaring hebben gehad voor wat zij daar (waar precies is niet bekend, noch is er archeologisch bewijs gevonden voor het bestaan van Sodom en Gomorra) zagen. De eerste de beste redenaar die God in die tijd dus als vernietigend talent opvoert, heeft het publiek aan zijn lippen. Kassa. In onze tijd denken wij bij het lezen van deze passages al gauw aan een vulkaanuitbarsting o.i.d. in de oudheid, die na eeuwen van overleveringen plotseling wordt opgerakeld als een ‘zie je wel’ verhaal.
Maar nu komt het. Roept de redenaar zijn gehoor op om hetzelfde te doen met Amsterdam?
Dát ligt in de verzen van Medina beduidend anders. Dat Nieuwe Testament van Allah (wat dus het Oude Testament van Mekka abrogeert) roept wel degelijk op tot geweld jegens andersdenkenden en de predikers hebben in al die 1.400 jaar ook niets anders gedaan. Of het nu op het Arabisch schiereiland is of elders op de wereld: het gros van de islamitische preken bevat ook nu nog oproepen tot geweld. Soms verhuld (zoals onlangs in Den Haag, as-Soenah), maar soms ook openlijk (zoals Diyanet in Hoorn). Dus in 2018, in Nederland!
Beste Ton en David,
Dank voor jullie verdere vragen om toelichting van het perspectief op theoterrorisme, zoals ik dat heb ontwikkeld (met Dirk Verhofstadt) in In Naam van God: Elke dag een aanslag (2016), wat weer een verdere ontwikkeling is van Het monotheïstisch dilemma (2010). Op mijn website http://www.paulcliteur.nl zijn talloze publicaties te vinden waarin ik uitvoerig inga op de bijbelpassages uit het Oude Testament met interpretaties van niet alleen het Abraham-offer, maar ook de bijbelpassages die geleerden hebben gebruikt om geweld te rechtvaardigen. Met de christelijke theoloog Sam Janse (die soortgelijke bezwaren formuleert als jullie doen) heb ik dit bediscussieerd in zijn boek:
https://openaccess.leidenuniv.nl/handle/1887/45635
De gedachte bij David dat het bij Jigal Amir gaat om een enkeling is historisch onjuist. Over Jigal Amir en zijn religieus orthodoxe opvattingen die hem (mede, want er zat ook een politiek element in, klopt) tot het geweld gebracht hebben, is veel geschreven – ook door Israeli’s. Wat precies de rol is geweest van de orthodox-radicale rabbi’s die Rabin hebben vervloekt, en op basis van welke passages uit Deuteronomium: het is alles on the record. Een korte samenvatting hiervan is te vinden in Het monotheïstisch dilemma. In In naam van God worden de bouwstenen van het theoterrorisme ontwikkeld aan de hand van de noties: 1. Morele heteronomie (Abraham), 2. Anarchie (Pinechas), 3. Theocratie (Elia) en 4. Martelaarschap (Makkabeeën). Over dat laatste heeft Sam Janse een boek geschreven.
De fout die jullie naar mijn idee maken (en die fout wordt door heel veel lezers gemaakt) is dat je in die zoektocht naar de theologische grondstructuur van het theoterrorisme leest dat ik zou zeggen dat joden, christenen, moslims één pot nat zijn. Of dat ik (of wij, Dirk en ik) zou denken dat jodendom, christendom en islam in wezen hetzelfde zijn. Dat zeggen wij niet. Wij kunnen ook constateren dat het over, over, overgrote deel van de aanslagen wordt gerechtvaardigd met een beroep op de islam en niet op het jodendom en christendom. Het is ons ook niet ontgaan dat heel wat radicale ouders (net als Abraham) binnen de islamistische traditie martelaarschap niet zo’n gek idee vinden, maar joodse en christelijke niet. Dat is dus helemaal het punt niet. Dat punt is gemaakt, met name in hoofdstuk 4 van In Naam van God waar “elke dag een aanslag” wordt beschreven. En die aanslag wordt, zoals Dirk Verhofstadt beschrijft, voor het over, overgrote deel gerechtvaardigd met een beroep op de soennitische islam.
Waarom dan toch graven in die traditie van jodendom én christendom én islam? Omdat in de heilige boeken van die tradities een theologische grondstructuur tot uitdrukking komt in verhalen die ons het hedendaags theoterrorisme beter leert begrijpen. We gaan door lezing beter begrijpen wat én de christelijke terrorist Scott Roeder bezielde, én de joodse terrorist Jigal Amir, én de vele, vele, vele (helaas) islamitische terroristen.
Oeps, dit is nog maar vraag 1 van Ton. Dan de rest maar in sneltreinvaart.
@ Ton. Verhalen wel en niet metaforisch lezen: dat mag, maar hoe je het offer van Abraham ook leest, ook metaforisch, het blijft een sinistere strekking houden. Zelfs wanneer je het volk van Israel metaforisch geincarneerd ziet in Izaak.
Ton’s beschouwingen over de rol van de clerus: helemaal juist. Die punten maken wij ook. Wij zeggen dat de identiteit van een religie niet alleen wordt bepaald door 1. De schrift, maar ook door 2. Wat de meeste gelovigen geloven, 3. De religieuze leiders (clerus). Dus dit bevestigt alleen maar ons boek.
Spinoza werd geëxcommuniceerd met een banvloek zoals ook Rabin werd geëxcommuniceerd. Zie over de vloek over Rabin en de rol van de rabbi’s Het monotheïstisch dilemma. Zie over de banvloek over Spinoza de recente pogingen om die op te heffen. Makkelijk te vinden op internet, ook een filmpje van de discussie binnen de joodse gemeenschap en de bijdragen van Paul Cliteur en Herman Philipse tijdens die bijeenkomst.
@ David. Dat Amir mede politieke motieven had is duidelijk. Dat hadden de moordenaars van Sadat ook, mede. De paus had ook mede politieke motieven voor de kruistochten.
Kahneman, prima. Maar de historische gebeurtenissen kan je niet met Kahneman uitwissen. David kent kennelijk niet de omstandigheden rond de moord op Rabin en hij is niet van zins zich daarin te gaan verdiepen. Ook niet wanneer hij met de feiten om de oren wordt geslagen. Lees dan niet mij, maar gewoon de historici erover. It’s all on the record. Tali Sharot: prima, dat is een illustratie van mijn punt. ?
Maar goed, beste vrienden, dit is allemaal heel goed om met jullie te bespreken en ook heel interessant. Het is ook belangrijk. En die ijsjes gaan we nuttigen en die biertjes drinken ook.
Paul, je blijft goochelen met alles door elkaar hutselen. Jaren geleden al had je opgeroepen: ‘schoenmaker hou het bij je leest’. Theologie is een ander vak dan de jouwe, Paul. Dat zeg ik als iemand die voor Rabbijn heeft gestudeerd en die bij hoogleraar theologie prof. A.S. van der Woude in Groningen zou promoveren. ZWO had dat reeds toegezegd te financieren toen.
Ook over van de omstandigheden rond de moord op Rabin weet ik meer, veel meer dan jij. Zelfs over de diverse (complot)theorieën daaromtrent, bijvoorbeeld dat aardstegenstander Shimon Peres diegene is die achter de moord zat; zijn chauffeur reed de dag van de moord Rabin. Vertel mij wat.
Maar los hiervan, kun je Yigal Amir hoogstens moordenaar noemen, geen terrorist. Net als Volkert van de Graaf. Die noem jij toch ook niet terrorist. Of wel?
Je begon je verweer met verwijzing naar ‘Bijbelpassages’. Dat is het punt. Ton en ik ontkennen die passages niet, maar Ton heeft jou in zijn reactie uiteengezet het verschil tussen oude Bijbelpassages en handelen/doen. Verder op in jouw reactie verklaar je daarmee eens te zijn, merkwaardig genoeg.
Nog van die uitspraken die nergens op slaan:
– “Orthodox-radicale rabbi’s die Rabin hebben vervloekt”. Nou en? Is dat terrorisme?
– “Spinoza werd geëxcommuniceerd met een banvloek zoals ook Rabin werd geëxcommuniceerd”. Idem dito.
En met de volgende passages in jouw reactie kunnen we wat mij betreft deze discussie afsluiten:
– “…dat ik zou zeggen dat joden, christenen, moslims één pot nat zijn. Of dat ik (of wij, Dirk en ik) zou denken dat jodendom, christendom en islam in wezen hetzelfde zijn. Dat zeggen wij niet.”. Prima! Daar ging het mij (en Ton) om.
– “Wij kunnen ook constateren dat het over, over, overgrote deel van de aanslagen wordt gerechtvaardigd met een beroep op de islam en niet op het jodendom en christendom.”. Zo is het exact! Helemaal goed.
Als je nou vast houdt aan deze twee (2) eigen uitspraken, dan ben je op de goede weg, te weten: Islam op één lijn stellen met Jodendom en Christendom (hetgeen een titel als ‘In naam van God’ suggereert) is een misvatting en een misleiding.
Nou David, je gaat wel erg ver. Paul heeft zonder meer gelijk dat religie tot soms bizarre gedachten leidt. B.v. christenen op de Filipijnen die zich aan het kruis laten slaan om God een lol te doen. Dan ben je toch ietsje van het pad af dunkt mij. Anderzijds: ze slaan er in ieder geval niet een ander aan die dat zelf niet wil.
Vooralsnog is religie een mooie methode voor bewegingen die met verwijzen naar een imaginaire vriend in de hemelen, macht kunnen uitoefenen. Kennelijk slaagt de islam daarin momenteel goed.
PS:
En dan nog een verregaande stelling adstrueren met één enkel geval t.a.v. een ruim 3.000 jaar oude religie!?!? Hoe krijg je dat voor elkaar? Hoe noemen wij (Joden) dat? Gotspe!
Prima reactie Ton!
“Dat de moordenaar van Rabin zich heeft beroepen op zijn Joodse religie, zal Paul zeker nog willen toelichten”, schrijf je. Paul zal dat niet willen en zeker niet kunnen toelichten, zonder te jokken. Amir heeft Rabin niet vermoord vanwege zijn Joodse religie, maar om politieke redenen zoals wij schreven.
Maar ook dit aantoonbaar gegeven/feit zal Paul zijn bizar stelling en dito stellingname (preoccupatie?) niet doen veranderen. Ik heb hem zo vaak dit proberen duidelijk te maken. Tevergeefs. Ik heb hem ook meermalen aangeraden Daniel Kahneman te lezen om in te zien hoe de juiste verbanden te leggen.
Een andere held in dit opzicht is neurowetenschapper Tali Sharot. In haar nieuw boek ‘Dingen gedaan krijgen’, behandelt zij de vraag waar het hier omgaat: hoe komt het toch dat feiten zó weinig overtuigingskracht hebben? Na talloze experimenten komt zij tot de volgende conclusie die ook bij Paul van toepassing is: “we zijn niet zo geïnteresseerd in de waarheid. Nee, we willen onze bestaande opinies bevestigd zien. Die bevestiging geeft ons een prettig gevoel. Conflicterende informatie geeft frictie. Dat gaan we uit de weg.”.
https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=4042
Dit is ten dele een antwoord op deze welkome kritiek van mijn goede vrienden Nijhof en Pinto op het concept theoterrorisme: in het bijzonder het Venn-diagram van theoterrorisme verklaart veel, denk ik.
N&P zien alleen theoterrorisme in de islam. De moordenaar van Sadat is werkelijk door zijn religie bewogen. De moordenaar van Rabin ineens niet. Toch als we de verhalen van de moordenaars vergelijken vertonen zij vergaande overeenkomsten, maar kennelijk omdat veel meer aanslagen in naam van de islam plaatsvinden dan aanslagen in naam van de god van Israel geloven N&P de moordenaars van Sadat wel op hun woord en de moordenaar van Rabin niet. Zij volgen ook een nogal fantasierijke versie van het verhaal van Abraham die op bevel van god zijn zoon wil vermoorden. Zij geven daaraan een interpretatie die weliswaar literair interessant is, maar verre van overtuigend. Theoterroristen, zowel van islamitische als ook van joodse signatuur, zien dat veel directer: God’s wetten gaan boven de menselijke wetten. Dat is wat het verhaal wil illustreren. En dat is precies het probleem van deze tijd. Wat zegt ons dan dat we nauwelijks joodse aanslagen hebben en veel islamitische aanslagen? Zou het antwoord kunnen liggen in secularisatie? In het feit dat gewoon het jodendom door de verlichting is heen gegaan? De intellectuele erfenis van Spinoza heeft verwerkt? Dan is het wat misleidend om te zeggen dat het jodendom in essentie zo anders is als de islam. Het jodendom is anders geworden. En het is zo geworden door Spinoza: een geëxcommuniseerde jood.
Wanneer een aimabel en erudiet mens als mijn zeer gewaardeerde vriend Paul Cliteur (biertje?), bij leven al te betichten van een status in de orde van Kant et. al., de moeite neemt te antwoorden, dan vergt het normaliter een boerenzoon toch weinig inspiratie zich neder te werpen, vragend om vergiffenis. Echter: niet deze eigenwijze boeren- (mannelijk geslacht invullen s.v.p).
Het Venn-diagram verdient wellicht wat toelichting voor lezers: het betreft een vorm van logisch redeneren uit de verzamelingenleer van John Venn (1834 – 1923) die toelicht dat de eenheden A en B een doorsnede, vereniging, een symmetrisch verschil of een absoluut complement kunnen opleveren.
Dat is beslist belangwekkend.
Waar Pinto en ik het over hebben, is dat 99% van de terroristische activiteiten voortkomt uit de islamitische leer. Het is eigenlijk vergoelijkend om dat ineens ‘theoterrorisme’ te noemen, alsof met iedere aanslag vanuit die kringen ineens ook andere religies schuldig zijn. Maar dat is meteen ook een vorm van beweren als zouden de cartoons van Kurt Westergaard niet uitsluitend mohammed mogen weergeven, maar daarnaast Abraham, Mozes of Jezus moeten hebben bevatten in een dergelijke pose. Westergaard heeft die echter niet getekend, maar uitsluitend mohammed. En wij denken dat de empirie hem daarin gelijk zal moeten geven: Terrorisme wordt hoofdzakelijk gepleegd door mensen die de islamitische leer aanhangen.
Dat de moordenaar van Rabin zich heeft beroepen op zijn Joodse religie, zal Paul zeker nog willen toelichten.
Het verhaal van Abraham is, zoals zoveel verhalen uit de Bijbel (Thora) wel degelijk metaforisch en niet letterlijk op te vatten. Kreeg Mozes van God persoonlijk een ‘stenen tafel’ overhandigd met tien geboden? Waarom zou God, in al Zijn wijsheid, Mozes niet gewoon een print hebben meegegeven? Hij moet toch minstens een computer hebben gehad die geschikt was voor veel rekenkracht eisende spellen? Nog los daarvan: een oude man laat je toch niet stenen sjouwen, ook al is het berg-afwaarts?
Precies het feit dat de filosofische inhoud van de Joodse en Christelijke religie de verlichting heeft geïncorporeerd, maakt dat volgers van die stromingen zich niet meer hoeven over te geven aan terrorisme. Het gaat er dus in onze tijd niet meer om wat de leer van -pak ‘m beet- 2.000 jaar geleden zegt, maar wat de clerus, de voorgangers beweren. Wanneer de voorgangers zeggen dat er sinds mohammed en zijn makkers niets is veranderd, dan hebben wij daarmee kennelijk problemen te ondervinden tot de dood erop volgt. Wanneer de Christelijke en Joodse voorgangers beweren dat de kwestie in onze tijd fundamenteel anders ligt, hebben we kennelijk geen vergaande (lees dodelijke) gevolgen te duchten.
Laten we Spinoza niet vergeten: hij werd geëxcommuniceerd toen er ook heksen werden verbrand…… Zullen we nu dan maar alle geleerden op juridisch gebied alsnog over de kling jagen?
Natuurlijk niet! Hoe zouden wij dan ooit nog zo’n heerlijke sorbet bij Talamini in Deventer kunnen genieten?