Ik had nauwelijks mijn ogen geopend en las half slaperig de informatie over de aanvallen op Syrische steunpunten of de eerste analyses van Syrie kenners verschenen op Nederlandse media websites. Knap als weinig over uitvoering, toedracht en gedachte achter die aanvallen bekend is en men toch een uitgesproken mening kan en wil ventileren.
Afb: wikimedia-commons.
Je kunt je natuurlijk ook eerst afvragen hoe het nog mogelijk is dat er überhaupt chemische strijdmiddelen in Syrie te vinden zijn. Volgens mevrouw Kaag was de Assad voorraad met steun van de Russen toch volledig vernietigd? Of toch niet helemaal, maar grotendeels?
Chemische strijdmiddelen bij beide partijen
Op 7 april 2017 werden Amerikaanse en Britse kruisraketten ingezet bij een aanval op de Syrische luchtmachtbasis Shayat. De afgevuurde kruisraketten op de luchtmachtbasis waren een vergelding voor de gifgasaanval in het Syrische Khan Sheikoun, die volgens beschikbare inlichtingen vanaf Shayat werden uitgevoerd. Belden die na de aanval op de basis gemaakt werden, bevestigden de indruk dat op die basis vaten chemische stoffen opgeslagen waren[1]. Na die aanval bevestigde een voormalige Obama functionaris Tony Blinken, voormalig plv. Minister van BuZa en voormalig plv Nationaal Veiligheidsadviseur van Obama, dat de Obama regering wel degelijk wist dat Assad niet al zijn voorraden ter vernietiging had aangeboden.“We always knew we had not gotten everything, that the Syrians had not been fully forthcoming in their declaration,” James Clapper, voormalige Directeur Nationale Inlichtingen getuigde in 2016 voor het Congres: “Noting gaps and inconsistencies in Syria’s declaration, we assess that Syria has not declared all the elements of its chemical weapons program to the Chemical Weapons Convention,”. Wat nu mevrouw Kaag? Hoe zit het met dat UN juichverhaal van U?
Beide verklaringen staan lijnrecht tegenover de enthousiaste uitroepen van Obama, Susan Rice en John Kerry in 2014 nl. “What is true is Assad got rid of his chemical weapons” (Obama); We were able to get the Syrian government to voluntarily and verifiably give up its chemical weapons stockpile.” (Rice) en “we got them all, “100%.” (Kerry). Volgens Binken was de Obama regering weldegelijk op de hoogte van het feit dat er nog steeds chemische voorraden in handen van Assad zouden blijven en heeft daarover gezwegen. Niet alleen Assad had en heeft de beschikking over chemische strijdmiddelen. In het artikel “De Fog of War in Syrië” (Carré #6, 2013) werden anti-Assad strijdmachten niet uitgesloten. Islamitisch Extremistische structuren hadden en kunnen nog steeds chemische strijdmiddelen in hun bezit hebben. Niet alleen door toelevering vanuit Saoedi-Arabië of een ander sponsorland, maar ook door het leeghalen van opslagplaatsen op o.m. de Sheikh Sulam militaire basis in Aleppo, die in juni en december 2012 tijdelijk door anti-Assad troepen werd veroverd. Die voorraden waren vermoedelijk ook in Ghouta, een buitenwijk van Damascus opgeslagen. In mei 2013 zijn twee leden van al-Nusra in Turkije gearresteerd, omdat zij in het bezit waren van 2 kilogram Sarin. Een derde mogelijkheid is eigen fabricage met de beschikbare huis, tuin- en keukenmiddelen. Kortom er zijn wat het bezit en gebruik van chemische strijdgassen in algemene zin meerdere hypotheses voorhanden.
Hoe de discussie over de april 2018 aanval op Syrische, Iraanse en Hezbollah steunpunten verder gaat verlopen, het vertrekpunt is en blijft dat Assad en anti-Assad strijdmachten chemische strijdmiddelen bezitten en die gezien overeenkomstige toestanden in het nabije verleden, niet schromen te gebruiken. Bosnië heeft bevestigd dat ook de eigen bevolking niet veilig is voor eigen gifgas aanvallen.
Stemmen uit het duister
Lars Bentin (wie kent deze Syrie kenner niet) wist het op de website DDS heel zeker “… omdat het een schrikreactie veroorzaakt, heeft het weinig impact, want er zijn geen belangrijke doelwitten geraakt en de Russen en Syrië waren al gewaarschuwd door de coalitie zelf, direct of indirect…” Omdat zijn conclusie is gebaseerd op vage informatie over het hoe en waar en de geëvalueerde informatie van een Damage Assessment Report nog ontbreekt, moet die vaststelling wel zijn gebaseerd op inside informatie. Toch knap dat Bentin zo´n bron kan aanboren en vanuit zijn gebrekkige militaire achtergrond tot die vastellingen is gekomen.
Het orakel van Clingendael deelde vanzelfsprekend zijn wijsheden met Nederland: “weliswaar ging het om bijna twee keer zoveel raketten als bij de aanval die president Trump vorig jaar liet uitvoeren, maar het was toch een heel beperkte aanval, met een waarschuwing vooraf aan de Russen dat de raketten eraan zaten te komen”. Goh, heeft Trump toch nog even de hotline met Wladimir geopend en hem geïnformeerd: “Wladimir, goede kameraad, ze komen er binnen een uur aan. Waarschuw je even je troepen in Syrië?”. De volgende vaststelling van Colijn is natuurlijk ook een eyeopener “Je zou het cynisch een nederlaagstrategie kunnen noemen”. Met die kanttekeningen maakt Colijn zijn faam als de bekendste Nederlandse achteraf kenner van ontwikkelingen in het Midden Oosten meer dan waar. Colijn erkent impliciet dat Assad chemische strijdgassen heeft ingezet in Dhouma. Die duidelijkheid is weer winst.
Driedimensionale bescherming van het Syrische territoir
Er is een groot aantal raketten uit de lucht geschoten? Was de Syrische luchtverdediging nu wel of niet operationeel? Volgens de ene bron wel, de andere weerspreekt dat. Hoe zit het met de bescherming door S-400 luchtverdedigingsystemen? De aanval op de Shayat luchtmachtbasis heeft een aantal operationele zaken rond de ontplooiing van de S-400 verduidelijkt.
Het Triumph S-400 luchtverdedigingssysteem werd eind 2015 na het neerschieten van het Russische vliegtuig in het Turks-Syrisch grensgebied in Syrië ontplooid. Door vier verschillende soorten raketten, die elkaar overlappen en aanvullen (effectiviteit, hoogte en afstandsbereik) bieden ze volgens Russische militaire experts, een gedegen gebiedsbedekkende bescherming tegen vastvleugelige en rotor luchtplatformen, drones en kruisraketten zoals Tomahawks. “All this talk that we have secured the whole of Syrian airspace is artistic whistling,” zei Pavel Felgengauer in 2014, een militaire analist uit Moskou. Hij suggereerde dat het verkooppraatjes zijn geweest om Russische wapenverkopen te stimuleren. En voegde daaraan toe “they certainly can’t [intercept cruise missiles] at that distance from their location. At the very most, they can defend the nearest approach of the base where they are located”. De S-400 systemen die Shayat hadden moeten beschermen, waren op 75 kilometer in Tartus resp. 120 kilometer in Latakia ontplooid. Ver buiten de reikwijdte van de raketten die effectief zijn tegen kruisraketten (40 kilometer perimeter). In feite is de S-400 meer toegesneden op ballistische raketten en luchtplatformen die van grote hoogte komen. Maar ook dat zal eerst bewezen moeten worden. Systemen waren dus te ver van de Shayat luchtmachtbasis ontplooid. Een verklaring die nogal bijzonder is gelet op de beschreven kwaliteiten van het systeem en de vaak door het Kremlin geroemde militaire expertise van de Russische Krijgsmacht. Te ver? Uitermate zwakke Beoordeling van de Toestand[2].
Volgens inlichtingenbronnen werden de aangevallen doelen niet beschermd door Syrische noch door S-400 luchtverdedigingsystemen. Afhankelijk van het effectieve afstandsbereik vanuit de ingenomen opstellingen konden eventuele operationele systemen zich concentreren op de vermoedelijke naderingen naar die doelen. De vraag is echter of Assad, Russen en Iraniërs op de hoogte waren van die aanvalsrichtingen en of de systemen die konden afdekken. Persoonlijk betwijfel ik dat. Zou dat inderdaad het geval geweest zijn, dan was de wereld verblijd met juichende mensen om de brokstukken van een westerse raket waarop de nationaliteit breed in beeld zou zijn gebracht. Ook dat heeft het nabije verleden bevestigd.
Feiten versus Framing[3].
Feiten versus framing. We hebben het hart van de chemische productie geraakt (Washington) versus we hebben 71 van de 105 afgevuurde NATO raketten uit de lucht geschoten (Moskou). In mijn optiek is noch de ene noch de andere uitspraak volkomen correct, waarbij ik gelet op de bovenstaande uitleg de laatste uitspraak sterkere framing kwaliteiten toedicht dan de eerste. Wat de uitspraak van Washington betreft. De opties die Assad en anti-Assad strijdmachten hebben om chemische strijdmiddelen te bezitten en te gebruiken zijn legio en vrijwel niet te neutraliseren. Die strekken zich uit van sponsorbijdrage, koop tot productie in eigen beheer. Knelpunten zijn en blijven de heimelijke opslag van voorraden en inzet met of zonder bijkomende (ook eigen) menselijke schade. Washington heeft een deel van die opties tijdelijk kunnen frustreren, maar met de steun uit Rusland, Noord-Korea en Iran zullen nieuwe voorraden in beter beschermde faciliteiten worden opgeslagen. Van een definitief uitroken van Assad kan op dat gebied nog geen sprake zijn.
Wat is dan het effect van de aanval? Is het zoals Colijn c.s. beweren een symbolische daad, met de boodschap: ga maar door, maar gebruik geen chemische wapens …. we hebben ons erbij neergelegd dat je een dictator bent en dat je je volk uitmoordt met gewone bommen. Op vijfhonderdduizend slachtoffers reageren we niet, maar op 39 slachtoffers van chemische bommen wel. Dat cynisme deel ik gelet op de ernst van de situatie niet. De vraag is of de boodschap van het westen in Moskou, Teheran en in hun spoor Damascus op de door het westen gewenste manier wordt vertaald. Trekt kameraad Wladimir de teugels in Syrië nog strakker aan om te voorkomen dat hij in de nabije toekomst direct wordt geconfronteerd met de toorn van de man in Washington en zijn plannen voor het Midden Oosten nog meer gaan kosten ten nadele van de eigen schatkist en het welzijn van de doorsnee Rus? Binden Assad en Khamenei in? Op welke manier denken anti-Assad troepen de huidige situatie te benutten? Denkt Hezbollah twee keer na voordat die extremistische beweging waarschuwingen in de wind wil slaan? Welke effecten zullen toekomstige Israëlische luchtaanvallen hebben op de strijd in Syrië? Wat doen Al Qaeda en (restanten van) IS in het Midden Oosten? Versterken zij hun banden met die andere Jihadist (de geïslamiseerde extremist)[4] en activisten bewegingen in grote westerse steden? Verstevigen zij hun boodschap de strijd naar de Kruisvaarderlanden te brengen en hoe beïnvloedt dat het krachtenveld in het Midden Oosten? Wie het echt weet, mag het zeggen, maar beware of framing
Uit de aanval kunnen een drietal zaken voor de nabije toekomst meegenomen worden. Trump bestraft wel overschrijdingen van door hem vastgestelde rode lijnen. Het westen vormt tegen deze kwalijke bestrijdingsmiddelen sneller een hechter front dan in de Obama periode. Op basis van de veronderstelde effectiviteit van de uitgevoerde aanval hebben Israëlische en Jordaanse veiligheidsdiensten uitstekend werk afgeleverd. Ook dat is een geruststelling.
——————————————————————
[1] Zie artikel “Menselijk Falen in Woord en Beeld”.
[2] Een andere Russische analist Aleksandr Golts suggereerde in 2017 echter dat Moskou door de Amerikaanse voorwaarschuwing het systeem niet geactiveerd heeft om slachtoffers onder het Syrische en Russische grond en vliegpersoneel te beperken. Aytech Bizhev, de voormalige plaatsvervangend commandant van de Russische luchtmacht weersprak die hypothese. Kort en krachtig stelt hij “The Americans are also not idiots“
[3] Het gebruik van verzonnen bewijzen om een onschuldige man schuldig te laten lijken.
[4] Zie artikel “De andere Jihadist”.