Raadgevend referendum op de schop?

Op de formatietafel ligt een voorstel om het raadgevende referendum af te schaffen. Dat bevestigen ingewijden – wie dat ook mogen zijn – aan De Telegraaf, zo meldt de website van dit dagblad. De beoogde coalitie zou wel aan de slag willen met de gekozen burgemeester. Een definitief besluit is er nog niet over genomen. De voorstellen betreffen een uitruil (lees: handjeklap om een regering te kunnen vormen en daarmee afbreuk doen aan de verkiezingsprogramma’s waarmee de stemmen werden binnengehaald).

Pechtold van de afscheidingsbeweging D66… Afb: Flickr.

D66, voor wie ‘democratisering’ – wat D66 daar zelf ook onder moge verstaan – een kroonjuweel was, zit ermee in zijn maag. De partij is ontevreden met hoe de huidige referendumwet nu werkt – het Oekraïne-referendum is de zelfbenoemde Democraten slecht bevallen vanwege de D66 onwelgevallige uitslag. Voor een ‘echt’ correctief referendum, zoals de partij wil, lijkt geen draagvlak meer. Het is niet moeilijk voor te stellen waarom: de belanghebbenden, waaronder leden van de regering en zelfbenoemde ‘volksvertegenwoordigers’ zitten er vanzelfsprekend bepaald niet op te wachten dat de Nederlandse stemgerechtigden hen opnieuw met onwelgevallige verkiezingsresultaten om de oren slaan.

Los van de werking van welke vorm van referendum dan ook en wat ook de beweegredenen van de Nederlandse stemgerechtigden mogen zijn geweest om aan het Oekraïnereferendum deel te nemen, of de intentie van GeenPeil om dat referendum af te dwingen, ontgaat mij tot op de dag van vandaag de meerwaarde van het associatieverdrag tussen Oekraïne en de Europese Unie voor Nederland. Het land is verdeeld door het conflict tussen, grof gezegd, het pro-Russische en russisch-orthodoxe oostelijke gedeelte en het pro-Europese en rooms-katholieke westelijke gedeelte, het land is straatarm en heeft ons niets te bieden*, laat staan dat het een afzetmarkt gaat worden voor (vanuit Oekraïens perspectief) dure Europese producten, en wordt bestuurd door een kliek van door en door corrupte regeringsleiders, die het land niet onder controle hebben en waarvan menig naam opdook in de uitgelekte Panama papers.

De situatie lijkt anders te liggen voor het idee om burgers de burgemeester te laten kiezen, een ander stokpaardje van D66 dat blijkbaar opnieuw op de formatietafel is komen te liggen. Een eerste stap daartoe ligt binnen handbereik als enkele extra partijen, zoals CDA en CU, zich ook achter een verandering scharen. Ik vind het hoogst opmerkelijk dat D66 de gekozen burgemeester nog steeds als een stokpaardje ziet, want in de afgelopen decennia heeft bij mijn weten geen enkele D66’er die burgemeester kon worden ook maar enige mate van ruggengraat vertoond; zij lieten zich maar wát graag door de Kroon benoemen in plaats van beleefd te weigeren op basis van hun stokpaardje. Maar goed, enige mate van hypocrisie is deze partij nu eenmaal niet vreemd. Het zou prettig zijn als er in die partij eens over een naamswijziging zou worden nagedacht, want haar huidige naam is, mede gelet op het voorgenomen gemorrel aan de referendumwet, een vlag die geenszins de lading dekt.

*Oekraïne zou de beoogde graanschuur voor Europa moeten worden, maar zo ver is het nog láng niet en bovendien is Europa voor haar graanbehoefte totaal niet afhankelijk van dat ene land.