Menselijk falen in woord en beeld

Zes maanden geleden verzekerde Putin Assad dat Rusland alle luchtmachtbases van Assads strijdmacht waterdicht had afgesloten. Geen muis kon er in en eruit. Iedere driedimensionale bedreiging zou direct geneutraliseerd worden.

Assad zeeg tevreden terug op zijn houten troon en vroeg zich af welke andere dictator zo´n loyale vriend zou hebben. Hij kon weer gerust naar bed gaan en een goede nachtrust hebben. Tot 7 april 2017.

Na de aanval op vliegbasis Shayat bleven partijen aan beide zijden van de scheidslijn met een aantal vragen zitten. Aan westerse zijde werden vraagtekens gezet achter de bewering dat de chemische luchtaanval vanaf Shayat gelanceerd was en of Assad nog wel chemische strijdmiddelen in voorraad had. Aan Russische zijde vroeg men zich af hoe het mogelijk was geweest dat de basis die werd beveiligd door Russische lS-400-luchtafweersystemen aan puin geschoten was.

Het blijft giswerk

Turkije, dat een aantal slachtoffers van de chemische aanval op Khan Sheikhoun in de provincie Idlib heeft opgenomen, stelt na een autopsie op drie slachtoffers dat de aanval is gebeurd met sarin. Het besmette gebied ligt in een door Al-Nusra beheerste regio. Het lijkt er dus sterk op dat de slachtoffers door de inzet van sarin verwond en om het leven zijn gekomen. De vraag wie dat strijdmiddel nog in bezit heeft, is afhankelijk van de manier waarop dat gas gebruikt is. Het naar elkaar wijzen startte direct na de eerste beelden van de slachtoffers van de aanval.

Wat de chemische voorraden betreffen, hebben Russische bronnen een handje geholpen om daar een antwoord op te geven.

De eerste foto toont een rij containers voor een vliegtuigonderkomen op Shayat. Op de tweede foto zijn dezelfde containers te zien die – gelet op de beschermende kleding van het personeel – giftige, resp. op zijn minst voor de mens schadelijke stoffen bevatten. Wanneer de vaten op de eerste foto inderdaad dezelfde zijn als de container op de tweede foto dan lijkt de stelling bevestigd dat Assad op de vliegbasis Shayat een voorraad schadelijke stoffen had opgeslagen. Lijkt. Omdat de containers leeg zijn en net zo goed van andere locaties afkomstig kunnen zijn. Niettemin kunnen die containers bevestigen dat Assad inderdaad nog voorraden chemische strijdmiddelen bezit of heeft bezeten. Als dat het geval is, dan zijn de Amerikanen in de personen van Obama, Kerry en Rice door Assad en Putin aardig bij de beer genomen en staat ook de VN in zijn hemd.

Overigens heb ik in het artikel “De Fog of War in Syrie” (Carré #6, 2013) andere opties niet uitgesloten. Ook islamitisch-extremistische structuren hadden en kunnen nog steeds chemische strijdmiddelen in hun bezit hebben. Niet alleen door toelevering vanuit Saoedi-Arabië of een ander sponsorland, maar ook door het leeghalen van opslagplaatsen op o.m. de militaire basis Sheikh Sulam in Aleppo, die zij in juni en december 2012 tijdelijk hadden veroverd. Die voorraden waren vermoedelijk ook in Ghouta, een buitenwijk van Damascus, opgeslagen. In mei 2013 zijn twee leden van Al-Nusra in Turkije gearresteerd, omdat zij in het bezit waren van 2 kilogram sarin. Een derde mogelijkheid is eigen fabricage met de beschikbare huis, tuin- en keukenmiddelen. Kortom: er zijn wat het bezit en gebruik van chemische strijdgassen in algemene zin meerdere hypotheses voorhanden.

Duidelijk is dat de besmetting direct na een luchtaanval door Assad-getrouwen vanaf Shayat op het stadje plaatsvond. Volgens de geleerden is niet eenduidig vast te stellen of dat is gebeurd door chemische strijdgassen bevattende bomcontainers, dan wel door treffers op een opslagplaats van chemische strijdmiddelen. Dat lijkt een gekunstelde discussie te worden. Of Assad direct (gebruik van sarin bevattende bomcontainers) of indirect (treffen van een opslagplaats met chemische strijdmiddelen) verantwoordelijk gesteld kan worden, is voor de schuldvraag m.i. niet relevant. Een gelukstreffer moet worden uitgesloten. In het indirecte geval kan niet worden uitgesloten dat Assads strijdmacht informatie had dat in de opslagplaats die strijdgassen opgeslagen waren en dus had een aanval op die opslagplaats vermeden moeten worden. Vermoedelijk was de aanval juist gericht op die opslagplaats om chemische strijdmiddelvoorraden van Al-Nusra te neutraliseren.

Gebaseerd op de aanvalsmethode kan met een grote mate van zekerheid worden geconcludeerd dat  Assads strijdmacht direct en/of indirect verantwoordelijk gesteld kan worden voor de slachtoffers van Khan Sheikhoun. Wie op dat moment de eigenaar van het chemische strijdmiddel was, kan m.i. niet zonder nader onderzoek eenduidig beantwoord worden. Beide partijen hebben in de achterliggende periode bevestigd het strijdgas te bezitten en bereid te zijn dat te gebruiken.

Alle luchtmachtbases van Assad waren toch waterdicht beschermd?   

Deel van een S-400 luchtverdedigingssysteem op een Syrische basis.

Hoe is het mogelijk dat een luchtmachtbasis met een S-400-beveiligingsparaplu in puin wordt geschoten? Zes maanden geleden hadden de Russen zich nog op de borst geslagen. En Nu?

Het Triumph S-400 luchtverdedigingssysteem werd na het neerschieten van het Russische vliegtuig in het Turks-Syrisch grensgebied eind 2015 in Syrië ontplooid. Door vier verschillende soorten raketten, die elkaar overlappen en aanvullen (effectiviteit, hoogte en afstandsbereik) bieden ze volgens Russische militaire experts een gedegen gebiedsbedekkende bescherming tegen vastvleugelige – en rotorluchtplatformen, drones en kruisraketten, zoals de Tomahawks. De verklaring wordt gevonden in de afstanden die het systeem kenmerken dat bij de luchtmachtbases werd ontplooid; een verklaring die nogal bijzonder is, gelet op de beschreven kwaliteiten van het systeem, m.n. het gevoerde raketassortiment en de vaak door het Kremlin geroemde militaire expertise van de Russische krijgsmacht. Te ver? Uitermate zwakke Beoordeling van de Toestand.

“All this talk that we have secured the whole of Syrian airspace is artistic whistling,” zei Pavel Felgengauer, een militaire analist uit Moskou. Hij suggereert dat het verkooppraatjes zijn geweest om Russische wapenverkopen te stimuleren. En voegt hij daaraan toe “They certainly can’t [intercept cruise missiles] at that distance from their location. At the very most, they can defend the nearest approach of the base where they are located”. De S-400 systemen die Shayat hadden moeten beschermen, zijn op 75 kilometer in Tartus resp. 120 kilometer in Latakia ontplooid en ver buiten de reikwijdte van de raketten die effectief zijn tegen kruisraketten (40 kilometer perimeter). In feite is de S-400 meer toegesneden op ballistische raketten en luchtplatformen die van grote hoogte komen. Maar ook dat zal eerst bewezen moeten worden.

Een andere Russische analist, Aleksandr Golts, suggereert echter dat Moskou door de Amerikaanse voorwaarschuwing het systeem niet geactiveerd heeft om slachtoffers onder het Syrische en Russische grond- en vliegpersoneel te beperken. Aytech Bizhev, de voormalige plaatsvervangend commandant van de Russsiche luchtmacht, weerspreekt die hypothese. Kort en krachtig stelt hij “The Americans are also not idiots”. 

In Syrië is the Fog of War nog steeds niet opgetrokken

In de voor ons liggende periode zal een groot aantal militaire en politieke experts aan het woord komen. Sommigen papegaaien na wat anderen op tafel leggen, sommigen komen met stompzinnige theorieën op de proppen en een beperkt aantal gebruikt beschikbare en betrouwbare informatie om op basis van verkregen kennis en ervaring tot een evenwichtige onderbouwing van hun stelling te komen. Wat het ook wordt en wie geloofwaardig overkomt, de aanval op Shayat bevestigt dat niemand van de betrokken partijen in staat is gebleken om een officier belast met het optrekken van de militaire en politieke mist te rekruteren.