Het zit even niet mee voor Putin. Denk je lekker van je successen te kunnen genieten, stromen de brandbrieven en slechtweer-berichten binnen. Olympische spelen, Eurovisie Songfestival, Oekraïne, EU veroorzaken brandend maagzuur bij de Tsaar en dan blijft de problematiek die hij heeft met het oplaaiende islamitische extremisme aan de grenzen van het GIS territoir, voor de gevestigde media nog onder de radar. Je zou bijna medelijden met de man hebben. Vanzelfsprekend heeft het Kremlin de complottheorieën weer uit de bureauladen gehaald. Zoveel malheur tegelijkertijd kan geen toeval zijn en dus wordt weer het Westen als de traditionele boosdoener voor het raam gezet.
Kremlin. Afb: Pixabay
Donkere wolken boven het Rode Plein
Behalve door macht en kracht wordt het imago van een autocratische leider of leiderschap ook bepaald door successen bij en organiseren van grote sport- en culturele evenementen. Wat de successen bij grote sportevenementen betreft, is Rusland in zijn eigen mes gevallen. Op het lemmet van dat mes staat met grote letters doping en door de dopingonderzoeks-instanties is eenduidig vastgesteld dat het mes alleen in het bestek van het Kremlin te vinden is. Het structureel toedienen resp. innemen van doping blijkt staatsbeleid te zijn ter meerdere eer en glorie van moedertje Rusland en vooral zijn leider Putin. Oude Sovjet-tijden herleven.
Het is niet eenvoudig de resultaten van hertesten onder het tapijt te schuiven. De optie dat een aantal Russische atleten aan de Zomerspelen in Bejing en Londen en de Winterspelen in Sochi alsnog hun medailles moet inleveren, betekent impliciet dat Rusland duikelt in het medailleklassement dat het symbool is voor de kracht van een nationale sportsamenleving.[1] Rusland zakt bijvoorbeeld in het medailleklassement van Sochi naar de vierde of vijfde plaats achter de USA en mogelijk zelfs achter Nederland.
De vraag welke beslissing internationale sportnetwerken gaan nemen, blijft voorshands onbeantwoord. In ieder geval is een substantieel volume Russische sporters buitenspel gezet en het is nog onduidelijk of er überhaupt atleten mogen deelnemen aan de Olympische Spelen in Rio de Janeiro. Mocht het Olympisch Comité inderdaad besluiten de deuren van dit sportfestijn voor Rusland te sluiten, dan heeft dat ook gevolgen voor het Wereldkampioenschap voetbal in 2018 in Rusland. De FIFA steunt het sanctiebeleid van het IOC en dus moet Rusland het recht om dat sportevenement te mogen organiseren, ontnomen worden. Bovendien loopt het FIFA-onderzoek naar de wijze waarop Rusland dat recht heeft gekocht nog steeds. Het ziet er slecht uit.
Om een afgang te voorkomen, zou Putin Russische atleten kunnen verbieden om aan de Olympische Spelen deel te nemen. Zo´n verbod zal door de gedirigeerde en gemanipuleerde staatsmedia worden verkocht als “een ferm signaal van Russisch verzet tegen het oprukkende Westen dat Rusland op de knieën wil dwingen”. Er zijn al signalen herkenbaar, dat die staatsmedia een dergelijk PR-offensief aan het voorbereiden zijn om die beslissing aannemelijk te maken voor de man en vrouw in de straat. Tussen de regels van berichten daarover is te lezen dat in de pre-Putin periode de Sovjet Unie succesvol heeft besloten zich te distantiëren van deelname aan de Olympische spelen.[2] Argumenten om een dergelijke beslissing te cementeren, zijn er legio. Eén argument zou kunnen zijn dat het voor Rusland onmogelijk is om deel te nemen aan wedstrijden als de spelregels door het Westen zijn vastgesteld. Een ander argument heeft te maken met de ogenschijnlijke onbetrouwbaarheid van Zuid Amerika – corruptie, fraude, diefstal – door te wijzen op de politieke ontwikkelingen in Brazilië[3] en het uitlekken van bankgegevens door de Panama papers.
Het resultaat bij het Eurovisie Songfestival, en vooral de manier waarop Oekraïne winnaar is geworden, betekende een tweede klap voor het smetteloze imago van Putin. Een derde plaats achter het verafschuwde Oekraïne? De Russische man en vrouw in de straat (alias Nikita en Anastasia[4]) moest duidelijk gemaakt worden dat Europa de krachten had gebundeld om de verwachte zege van de Russische deelnemer met man en macht te voorkomen. Zo´n manipulatieve actie kan Rusland niet over zijn kant laten gaan en dus is besloten niet meer aan dit evenement deel te nemen. Vermoedelijk is dat besluit ook genomen om te voorkomen dat de Russische deelnemer in toekomstige evenementen nog lager scoort dan die derde plaats.
Hoewel het dopingschandaal en de nederlaag bij het Eurovisie Songfestival genoeg munitie leverden voor een verdere verwijdering met de Westerse wereld, werden Nikita en Anastasia verrast door een Humanitaire actie van Putin. In stomme verbazing keken die twee naar de vrijlating van Nadia Savchenko. De vrouwelijke helikopterpiloot die door de Russen in de Donbass krijgsgevangen is gemaakt, door de FSB werd ontvoerd en in Rusland na een showproces wegens doodslag werd veroordeeld tot 22 jaar gevangenisstraf. Die vijand van Rusland werd plotseling vrijgelaten? De Russische staatsmedia hebben grote moeite deze ommezwaai uit te leggen en de uitspraak dat de actie van Putin kan bijdragen aan een “betere verstandhouding met het Westen” zal het begrip bij Nikita en Anastasia niet hebben vergroot. Of die actie ten doel heeft om het Westen er toe te verleiden de pijnlijke sancties te verlichten, op te schorten of zelfs op te heffen, is niet duidelijk en blijft in ieder geval buiten het blikveld van Nikita en Anastasia.[5]
En dan de never ending story in het oosten van de Oekraïne. Het MINSK vredesoverleg zit compleet vast en er komt pas weer beweging in als Rusland aan haar voorwaarden heeft voldaan. Dat betekent in concreto: Russische troepen uit de Donbass, overdracht van de controle over de Oekraïne-Rusland grens aan Kiev. President Poroshenko is niet van plan de Oekraïense grondwet zodanig te wijzigen, dat het land uiteen zal vallen in een federatie met grote blijvende bemoeienis van Rusland in de Oekraïense politiek. Een patstelling die voorlopig zal blijven zorgen voor het handhaven van het sanctiebeleid.
Slechte weersverwachtingen aan de grenzen van het GOS[6] Territoir.
Het lijkt er sterk op dat het groeiende spanningsveld aan de grenzen van het GOS territoir, buiten het gebied van interesse van de gevestigde Westerse media ligt. Er wordt weinig tekst besteed aan de terroristische dreiging op de weke zuid- en oostflank van de Russische Federatie. Een terroristische dreiging die door de malheur in Irak, Iran en Syrië naar de achtergrond is verdwenen.
In het artikel “De Russische Beer heeft Gezondheidsproblemen” (Carré 2, 2016) is benadrukt dat het islamitisch extremisme vooral onder druk van de Taliban, met grensschendingen ook in het oosten en zuidoosten terrein wint. In het artikel wordt benadrukt dat “…het wachten is op een moment waarop de situatie in een van de Centraal-Aziatische republieken[7] uit de hand loopt en onbeheersbaar zal blijken te zijn. Zo´n destabilisatie heeft een grensoverschrijdend effect en kan vooral twee kwetsbare zuidelijke republieken van de Russische Federatie – Tsjetsjenië en Dagestan – besmetten. Twee zelfstandige republieken waar Rusland na tientallen jaren strijd met opstandige elementen eindelijk een broze stabiliteit heeft bereikt. Broos, omdat die is gerealiseerd door de inzet van militaire middelen en de toepassing van politieke en financiële chantage. Het is bovendien niet ondenkbaar dat een langer durende destabilisatie van het zuiden van het GOS en diens periferie overslaat naar andere delen van de Russische Federatie en zelfs op de deur van het Kremlin kan kloppen…”
Door die broze stabiliteit is en blijft Tsjetsjenië een broedplaats voor het islamitische extremisme en de draagkracht van die beweging wordt door veel deskundigen blijkbaar onderschat. Al Zawahiri heeft in zijn boek “Knights under the Prophet’s Banner” de strategische importantie van Tsjetsjenië voor de mondiale Jihad-beweging benadrukt. Het onherbergzame centrale deel van het gebied kan dienen
|
Al Qaida heeft in het nabije verleden de Tsjetsjeense strijd omarmd en beschouwt die strijd als onderdeel van de mondiale Jihad. Hoewel het primaire doel de afscheiding van de Noord-Kaukasus regio van Rusland is, proberen Tsjetsjeense terroristische structuren, ondersteund door de HWI, bestaande structuren uit te bouwen tot een (groot deel van het) Russisch grondgebied bedekkend netwerk dat voor het bereiken van politieke doelen het gebruik van terroristische instrumenten prefereert boven de gebruikelijke gewelds-middelen. Het uiteindelijke doel is en blijft het stichten van een Kalifaat in de Noord-Kaukasus.
Waardering als symbool van een gefabriceerde realiteit
Hoewel in de officieel gepubliceerde onderzoeksresultaten nog steeds een overweldigende meerderheid achter Putin staat, begint die steun voor hem duidelijk scheuren te vertonen. Na de annexatie van de Krim werd zijn leiderschap door meer dan tachtig procent van de bevolking gesteund, maar door de ontwikkelingen binnen en buiten de Russische grenzen lijkt die steun af te brokkelen.
In officiële onderzoeken lijkt Putins imago standvastig als een huis, maar uit een onderzoek van de politieke socioloog Sergeij Belanovsky van het Moscow Centre for Strategic Research blijkt dat Nikita en Anastasia huiverig zijn om daadwerkelijk uit te spreken hoe zij over de kleine man in het Kremlin denken. Bij vragen daarover blijven de antwoorden beperkt tot “Ik weet het niet” en “Alles is prima in orde”, en uit die antwoorden krijgt de betreffende onderzoeker de indruk dat mensen bang zijn om een andere mening te ventileren dan die van de Staatsmedia. Maar die huldigt het motto “Wie niet voor ons is, is dus tegen ons”. Zij willen niet het “Vijfde Colonne” etiket opgeplakt krijgen en vermijden dat de FSB zich voortdurend binnen en buiten de muren van hun thuis gaat bemoeien met de invulling van hun dagelijkse leven.
Volgens onbevestigde berichten wijt het gros van de Russische burgers de doping-nachtmerrie en het verlies bij het Eurovisie Songfestival aan falend leiderschap. De dreigende uitsluiting aan de Olympische Spelen en het mogelijk ontnemen van de Wereldkampioenschappen Voetbal zal door een groot deel van de bevolking beschouwd worden als gezichtsverlies van Rusland en dus gezichtsverlies van Putin. En de vrijlating van Savchenko wordt door verslaggevers gekwalificeerd als een knieval voor het Westen en is in ieder geval een deuk in het onverwoestbare imago van Putin.
Putin opties
Putin zal niet terugdeinzen voor harde maatregelen om zijn positie en die van zijn “inner circle” veilig te stellen en zijn aangetaste populariteit te herwinnen. Hij beseft beter dan ieder ander dat een ongekend grote populariteit zijn politieke leven kan verlengen met een tiental jaren. Hij beseft ook, dat bij groeiend verlies aan populariteit, het definitief gedaan is met zijn periode als grote leider van de Socialistische Republiek. Het kan zelfs onaangename repercussies hebben en een vervolging voor “Corruptie en Vijandelijke Daden tegen de Staat” kan onder die omstandigheden niet worden uitgesloten.
Terug in de tijd
Als raamwerk voor die harde maatregelen kunnen de gebeurtenissen in september 1999 als maatstaf genomen worden.
Tijdens zijn bewind als minister- president werden op 4 september 1999 in Buynaksk, in Moskou op 9 en 13 september, op 16 september in Volgodosk en op 22 september in Ryazan appartementsgebouwen in de lucht geblazen.[9] Op 17 september gaf Putin de Russische luchtmacht opdracht om Grozny te bombarderen, waarmee de Tweede Tsjetsjeens-Russische oorlog startte. Volgens officiële rapporten was “het Islamitische Instituut Caucasus” – een islamitische beweging in Tsjetsjenië – planner en uitvoerder van deze terroristische activiteiten. Later[10] bleek dat de acties waren uitgevoerd door leden van de FSB, de Russische variant van de opvolger van de KGB. De aanslagen waren een middel om publieke steun te krijgen voor het starten van een tweede oorlog tegen Tsjetsjenië,[11] waarbij de populariteit van Putin omhoog schoot.
Putin schroomt dus niet om landgenoten te offeren voor het verkrijgen van steun van het publiek. De nabije toekomst zal leren of hij bereid en in staat is om opnieuw die lijn – door Boutros Gali benoemd als de Mogadishu lijn – te overschrijden.
——————————————