Onder het motto “Als niemand het zegt, zeg ik het zelf” heeft de uittredende president in zijn laatste toespraak voor het voltallige Congres zijn nalatenschap nader belicht. Het aandachtige segment van zijn toehorend publiek kon echter weinig zelfkritiek in zijn teksten bespeuren. Helaas, want hij had zich van een aantal van zijn voorgangers kunnen onderscheiden door kritische kanttekeningen te plaatsen bij genomen of het nalaten van het nemen van beslissingen. Misschien had hij kunnen uitleggen waarom tolerantie bij het liberale deel van de USA ineens is veranderd in een eenrichtingsstraat, waarbij het rode bord met de witte dwarsbalk aan de kant van het niet-liberale deel van de Amerikaanse samenleving is geplaatst?
Barack Obama. Afb: Pixabay
Het Midden-Oosten
Het had hem gesierd uit te leggen waarom hij zo terughoudend gereageerd heeft op de ontwikkelingen in Syrië en Libië. Waarom hij zich op het einde van zijn termijn onthouden heeft van een veto voor UNSCR 2334. Zijn opstelling zal langdurige effecten sorteren op het machtsevenwicht op het Euraziatische continent. En verschuivingen in dat machtsevenwicht zijn zeker niet in het voordeel van het Westen.
Zijn activiteiten (of het uitblijven van een effectieve reactie) in Libië, Syrië en Irak en de overeenkomst met Iran hebben de geloofwaardigheid van de USA in het Midden-Oosten aangetast en de positie van Amerika´s traditionele bondgenoten in het Midden-Oosten verzwakt en die van Amerika´s traditionele vijanden Rusland en Turkije versterkt. Zijn terughoudendheid heeft er mede in geresulteerd dat Libanon feitelijk een door Hezbollah bestuurde staat is geworden, Libië een speelterrein van tribale en islamitisch extremistische entiteiten is geworden, het stabiele Egypte een doelwit van islamitische terroristische (splinter)groeperingen is en displaced persons, vluchtelingenstromen en met die stromen meeliftende Jihadstrijders, gelukszoekers en kansarmen de stabiliteit in het Nabije Oosten en Europa ondermijnen.
Obama vertoonde tijdens zijn ambtstermijn van 8 jaar vaak de neiging om een historische waarheid naast zich neer te leggen en de geschiedenis naar zijn eigen inzichten te herschrijven. Dat deed hij toen hij beweerde dat niet-moslims in Europa bezetters zijn van hun eigen staten. Blijkbaar zag hij in zijn politieke enthousiasme het historische feit over het hoofd dat diverse islam-georiënteerde Arabische en Turkse etniciteiten driemaal grote gebieden van Noord-Afrika en Europa gewelddadig in bezit hebben genomen. Blijkbaar zag hij tijdens zijn lofzang op de Turkse democratie van Erdogan ook over het hoofd dat een groot deel van het huidige Turkije de geboortegrond en eeuwenlang het thuis is geweest van volken, die afkomstig waren van de Peloponessos, lang voordat Turkse volken afdaalden uit het Altajgebergte in het oosten van het Aziatische continent en neervlijden in Anatolië. Diezelfde “vergissing” maakt hij ook als hij probeert het Joodse volk het recht op hun geboortegrond in het Nabij Oosten te ontzeggen.
Wat de ontwikkelingen betreft die hebben geleid tot de tekst van de UNSCR 2334, is het kenmerkend voor de journalistieke luiheid en prioriteitstelling van de westerse mainstream media dat een Egyptisch dagblad wel heeft willen achterhalen wat de rol van de regering-Obama is geweest bij het opstellen van de concepttekst van die UNSCR. Of is hier opnieuw sprake geweest van het in bescherming nemen van een zittende president? Het beeld dat de betrokken Egyptische journalist schetst, reflecteert een verregaande hypocrisie van een aftredende regering die er op uit lijkt te zijn de start van het nieuwe bewind zo moeilijk mogelijk te maken.
Die start zal vol zitten met hobbels en valkuilen die door het liberale segment van de Amerikaanse samenleving – ondersteund en zelfs versterkt door het gros van de vooringenomen media – opgeworpen en gegraven zullen worden. Blijkbaar gaat het eigenbelang boven het nationale belang en lijkt dat in overeenstemming te zijn met de beginselen die Saul Alinsky heeft vastgelegd in zijn boek Rules for Radicals, dat in 1971 is gepubliceerd. Dit boek is, zoals Alinsky het zelf uitdrukt, geschreven en gepubliceerd voor de have nots on how to take power away of the haves.
Niet alles is wat het lijkt
In zijn afscheidstoespraak heeft Obama zijn nalatenschap veilig willen stellen en ging af en toe zo ver een draai aan de realiteit te geven. Bovendien kon hij niet nalaten om Clinton nog even aan de oren te trekken door de Democratische minpunten van de presidentsverkiezing kort op te lijnen en haar ethische tekortkomingen te benadrukken. Een paar dagen later was hij zeer genereus met het geven van amnestie of het korten van langdurige gevangenisstraffen aan een terroristenleider, die bomaanslagen heeft gepleegd op openbare gebouwen en mensen had (laten) vermoorden; aan een persoon die hoogverraad had gepleegd, aan drugsdealers. Hij strooide ook nog kwistig met leuke baantjes voor vrienden, kennissen en sympathisanten. Over ethisch normbesef gesproken.
Tijdens het benoemen van zijn successen liet hij hier een daar een steekje vallen, zoals zijn stellige overtuiging dat de armoede verminderd was. Waarom miljoenen meer mensen alleen kunnen overleven m.b.v. van voedselbonnen of sociale ondersteuningsprogramma´s van kerken en welzijnsorganisaties, is een vraag die hij niet beantwoordde. Hij sprak ook over het stoppen van het Iraanse kernwapenprogramma; van het nieuwe hoofdstuk voor de bevolking van Cuba. Er is geen Iraans kernwapenprogramma; de overeenkomst handelde over het vreedzame gebruik van nucleaire technologie door Iran. Wat Cuba betreft ging het om het normaliseren van de betrekkingen tussen de Amerikaanse en Cubaanse regeringen en het is nog maar de vraag of de gemiddelde Cubaan een betere toekomst zal krijgen.
Hij benadrukte ook voor zijn gehoor dat de machtsoverdracht zo soepel en rustig als mogelijk zou verlopen en vergat het opdraaien van de diplomatieke spanningen met Rusland en het snel vrijlaten van een handvol gevangenen uit Guantanamo Bay, opdat die ergens in de wereld na een opfrissingcursus in Saudi-Arabië, een Al-Qaeda- of IS-veilige haven weer kunnen deelnemen aan hun favoriete hobby.
De erfenis
Het heeft er alle schijn van dat Obama niet begrijpt dat één persoon zelf niet zijn nalatenschap kan vastleggen, maar dat dat een taak en verantwoordelijkheid van historici en samenleving is. Bovendien blijft een persoon die aan de top van een hiërarchische structuur heeft gestaan in de meeste gevallen niet door zijn goede daden, maar vooral door zijn tekortkomingen in de herinnering hangen. Wanneer hij op een rustige dag in de auto stapt moet hij eens in de achteruitkijkspiegel kijken en het agressieve onkruid aanschouwen dat zijn goede daden overwoekerd heeft.