Een militaire denker

Op de dag van de Dodenherdenking werd op de website ‘Frontnieuws’ de tekst van een interview met generaal b.d. Harald Kujat (1942) – voormalig voorzitter van het Militaire Comité van de NAVO –  gepresenteerd.

Deze generaal ken ik uit mijn tijd bij het NAVO hoofdkwartier en is een intelligente denker. In dat artikel accentueert de generaal dat de krachten in de Westerse landen die achter de verlenging van de Oekraïense oorlog staan, zich “fataal” vergist hebben in hun veronderstelling dat Kiev er op de een of andere manier beter van zou worden als de oorlog langer zou duren. In dat interview presenteert de generaal zich als een zorgvuldige en evenwichtige denker  met een onderbouwde mening die zelfs raakvlakken vertoont met een visie.

“Is er een plausibele verklaring voor het feit dat met name de Europeanen de voortzetting van de oorlog steunen, hoewel u en andere hoge militaire functionarissen vanaf het begin hebben voorspeld dat de oorlog niet te winnen zou zijn? Uw voorspellingen worden duidelijk steeds meer bevestigd.“

Op die vraag markeerde de generaal dat kort na de start van de SMO in april 2022 onderhandelingen plaats hebben gevonden tussen Oekraïne en Rusland over het staken van de vijandelijkheden en een vreedzame oplossing van het conflict. Eerst in Belarus en daarna in Istanboel. Hoewel het bereikte resultaat grotendeels in overeenstemming was met Kievs onderhandelingspositie en dat resultaat door beide partijen was geparafeerd in het zogenaamde Communiqué van Istanboel, liet de Oekraïense regering onder druk van het Westen de onderhandelingen alsnog mislukken.

Verkeerde inschatting

Een tweede onbegrijpelijk Westerse miscalculatie was volgens hem de overtuiging dat een uitgebreid en steeds scherper sanctieregiem Moskou ertoe zou kunnen dwingen de gewelddadigheden op Oekraïens grondgebied  te staken. Het Westen onderschatte het economische uithoudingsvermogen van Rusland en schoot zichzelf in de voet met groeiende energieprijzen als directe gevolg.

Een volkomen verkeerde inschatting van de militaire kracht van de Russische krijgsmacht was een derde misvatting die voortkwam uit het gebruikelijke dedain waarmee niet-westerse samenleving worden bekeken en dat is het Westen duur komen te staan. In de loop van de SMO was bij de Russische strijdmacht (RF) steeds minder sprake van de door het Westen opgelijnde operationele omissies als lage gevechtsmoraal, slechte motivatie, gemankeerde training en oefening, geringe assertiviteit, ontbreken van tactische initiatieven op de werkvloer; verouderde kwetsbare, ineffectieve wapensystemen en uitrusting en vooral op het gebied van de moderne oorlogvoering onprofessionele en onervaren commandanten op de traditionele militaire niveaus.

Beschouwend vanuit een niet bestaande, Westerse operationele superioriteit werden tactische successen van de Oekraïense strijdkrachten in het laatste halfjaar van 2022 in Kiev en Brussel bejubeld als belangrijke strategische successen die werden toegeschreven aan dominante Westerse wapensystemen. Het valt volgens hem nog te bezien of de voortdurende fictie van een militaire overwinning voor Oekraïne gebaseerd is op een verkeerde inschatting van de situatie of bedoeld is om de wil om door te zetten en steun voor de voortzetting van de oorlog te verzekeren a.k.a. het volgen van het internationale narratief.

Fatale vergissing

Volgens de generaal is het echter een fatale vergissing om te geloven dat de toekomstperspectieven van Oekraïne zullen verbeteren naarmate de oorlog langer duurt. Integendeel: de catastrofale gevolgen van deze vergissing kunnen alleen worden afgewend als een militaire nederlaag wordt voorkomen door de gevechten zo snel mogelijk te staken en vredesonderhandelingen worden gevoerd tussen de twee strijdende staten.

De generaal spreekt uit wat kenners in het Westen en vooral in Nederland al jaren ontkennen: twee keer een voorstel naast zich neerleggen met de kerneis dat de Oekraïne een neutrale status moet hebben en dus geen lid van NAVO noch van EU zou worden. Bovendien dacht het Westen dat zijn politieke invloed nog zo groot was dat het Rusland mondiaal kon isoleren, diens BBP met een sanctieregiem in het ravijn kon storten en de groei van de BRICS kon tegenhouden. De VS – in dit geval niet het nadenkende deel van de media, maar de oorlogszuchtige neocons en neolibs ondersteund door de Democratische partij en RINO’s verzameld in een Deep State–achtige structuur – wilde dat Rusland op de knieën gebracht werd om de positie van de VS als politieagent van de wereld te herstellen resp. versterken.

Hebben  NAVO en  VS zich echt niet gerealiseerd hoe sterk het Russische leger is?

Volgens de generaal hebben beide partijen aan het begin van de SMO operationele fouten gemaakt. Rusland begon de invasie met relatief zwakke troepen, ongeveer 190.000 man, tegen een Oekraïens leger dat meer dan twee keer zo sterk was met meer dan 400.000 man en dat jarenlang door het Westen was getraind en uitgerust. Omdat een aanzienlijk deel van de Oekraïense strijdkrachten geconcentreerd was in het zuiden en zuidoosten van het land, ging de Russische leiding er blijkbaar van uit dat het mogelijk zou zijn om Kiev via een staatsgreep te veroveren en een pro-Russische regering te installeren.

Het feit dat deze poging met verliezen mislukte, droeg zeker bij aan de bereidheid van Rusland om te onderhandelen. Door de zeer positieve uitkomst van de onderhandelingen in Istanboel werden de Russische strijdkrachten als teken van goede wil zelfs teruggetrokken uit de bezette gebieden rond Kiev – tegelijk met een beginnende Oekraïense tegenaanval. De VS en Oekraïense regering hadden de gevechtskracht van de Russische invasietroepen in de eerste dagen van de oorlog blijkbaar overschat, waardoor Oekraïne ook heel snel bereid was om met Rusland aan de onderhandelingstafel te gaan zitten.

Verkeerde conclusies

In mijn optiek vliegt de generaal hier een aantal keren uit de bocht. De kwalificatie van de Russische invasiemacht als “relatief zwak” is gerelateerd aan de door het Westen ingeschatte doelstelling. Het gros van de Westerse kenners en vermoedelijk ook Kiev gingen en gaan er nog steeds vanuit dat het overmeesteren van het gehele grondgebied van de Oekraïne het strategische doel van de RF zou zijn. Dat is gelet op uitspraken van Russische politieke en militaire autoriteiten nooit het geval geweest: het beschermen van de belangen van de Russisch sprekende etnische entiteiten in het zuiden was de trigger voor de inval. De RF slagkracht was daarop afgestemd.

De AFU werd sinds 2015 gereorganiseerd en getraind voor een offensieve missie gericht op het innemen van de twee proxy republiekjes en de Krim. Om die redenen lag het AFU zwaartepunt in het zuiden en zuidoosten en waren de gevechtskrachtverhoudingen in het nadeel van de strijdmachten van de twee proxy-republiekjes en gelet op geografische karakteristieken  en opdracht ook in het nadeel van een vanuit De Krim en Rostov binnenvallende RF-strijdmacht. Het was daarom zaak om voor de gevechtskracht verhoudingen in het zuiden een voor Moskou gunstige aanpassing door te voeren.  

“De gevechtskrachtverhoudingen
zijn in Russisch voordeel veranderd” 

Vanuit die invalshoek beschouwd, trekt de generaal ook wat Kiev betreft, op operationeel gebied een onjuiste conclusie. Door de twee nevenaanvallen vanuit het oosten en een vanuit Belarus naar Kiev moesten de gevechtskrachtverhoudingen in het zuiden/zuidoosten op een voor Moskou gunstige manier beïnvloed worden. AFU haalde voor het beschermen van Kiev gevechtskracht uit het zuiden weg en in het oosten werd AFU slagkracht gebonden. Op die manier werden de gevechtskrachtverhoudingen in het zuiden/zuidoosten in Moskou’s voordeel veranderd. 

Wat is het doel van de Russische strijdkrachten?

Volgens de generaal wijst alles erop dat Rusland de voormalige administratieve regio’s Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhya en Kherson volledig wil veroveren en die veroveringen wil consolideren. Het is nog niet duidelijk of Charkov en Odessa ook deel uitmaken van de strategische doelen van Rusland.

Om een antwoord te geven op die laatste – impliciete – vraag van de generaal kan worden gesteld dat in Moskou twee denkwijzen circuleren die elkaar aanvullen of versterken; de strategische grenzen hypothese van Medvedev en het Novarossiya-ideaal dat Poetin herhaaldelijk heeft uitgesproken. Wat de denkwijze van Medvedev betreft, die gaat verder dan het Novarossiya ideaal: de hele Oekraïne versus een deel van de Oekraïne. In beide gevallen zijn Odessa en Charkov weliswaar operationele doelen, maar er verschijnen in Poetins zienswijze geen RF eenheden aan de grenzen van de Alliantie.

We kunnen dus stellen dat de hoge verliezen die de Oekraïners hebben geleden een belangrijke reden zijn waarom ze de voortdurende opmars van het Russische leger niet kunnen voorkomen.

De generaal onderstreept dat de Oekraïne momenteel extreem kwetsbaar is op drie gebieden die belangrijk zijn voor een succesvolle strategische verdediging: geen of bijna geen gelaagde luchtverdediging, gebrek aan artilleriemunitie en het grote tekort aan getrainde militairen. Volgens hem versterken de negatieve strategische effecten van deze tekorten elkaar.

Kenners

Opmerkelijk dat zoals veel ‘kenners’, ook deze generaal de logistieke functie niet dik onderstreept, omdat die de randvoorwaarde is  voor het handhaven en verhogen van de gevechtskracht. Zonder een adequate logistieke functie kunnen de door hem terecht genoemde operationele functiegebieden niet lang resp. helemaal niet op een effectieve manier functioneren. Dat wordt dagelijks in de Oekraïne bevestigd.

Als de steun nog langer wordt voortgezet of zelfs verhoogd, zullen de Westerse landen waarschijnlijk in grote problemen komen.

Volgens serieuze volgers van de gevechtsontwikkelingen is het duidelijk dat na het mislukken van het 2023 AFU-offensief de militaire situatie voor Kiev zeer kritiek is geworden. Het is ook helder dat die met de dag moeilijker worden. De AFU heeft het vermogen verloren om offensieve operaties uit te voeren en probeert volgens de generaal op Amerikaans advies, middels een strategische verdediging de gevechtsverliezen te beperken en het grondgebied dat ze nog beheersen te behouden.

Benodigd versus beschikbaar

In de uitleg van de generaal komt de term ‘strategische verdediging‘ naar voren en het zal voor velen onduidelijk zijn wat daarmee bedoeld wordt. Hij vertaalt die term in ‘behoud van het gebied dat nog niet door de RF in bezit is genomen.’ Waar moet die strategische verdediging dan ingericht worden; hoeveel tijd is beschikbaar voor die inrichting en wat is de hinderniswaarde ? Bij het antwoord speelt ook weer de vergelijking beschikbare tijd (operationele snelheid RF) versus benodigde tijd (middelen in materiële en personele zin). De derde factor is de beschikbare slagkracht en gevechtskracht. Is die sterk genoeg om de RF te vertragen, te slijten om benodigde tijdwinst te realiseren? Het is bovendien de vraag of die ‘haastig ingerichte verdediging’ onder dreiging van de langere afstand RF wapensystemen in de lucht en op de grond door de uitschakeling van logistieke en operationele knooppunten, sterk genoeg kan worden om de Russische stoomwals te stoppen. Die term werpt meer vragen op dan dat het antwoorden geeft.

“Een grote meerderheid van de Oekraïners roept om een diplomatieke oplossing” Maar het Oekraïense parlement heeft nu een wet aangenomen om de personeelskloof te dichten. Zal dit Oekraïne helpen?

De generaal benadrukt twee aspecten: de demografische problematiek en de lange transformatie tijd om van een burger een militair te maken. Oekraïne heeft grote demografische problemen. Of het beoogde aantal van 400.000 nieuwe soldaten gehaald zal worden, is twijfelachtig vanwege de leeftijdsopbouw van de mannelijke bevolking. De leeftijdsgroepen van twintig- tot dertigjarigen zijn erg zwak in termen van aantallen; zij tellen gemiddeld minder dan 200.000 jonge mannen, van wie velen het land op zeer jonge leeftijd hebben verlaten.

De mobilisatiewet is een compromis tussen enerzijds het doel om de grote verliezen te compenseren en soldaten te vervangen die uitgeput zijn na twee jaar gevechtsinzet, en anderzijds rekening houden met het toenemende verzet van de bevolking. De leeftijd van dienstplichtigen wordt verlaagd van 27 naar 25 jaar. Daarnaast komt er een mix van financiële prikkels en straffen voor degenen die steeds vaker aan de dienst proberen te ontkomen. Maar het Oekraïense volk wil eindelijk vrede. Daarom roept een grote meerderheid – zoals blijkt uit de laatste opiniepeilingen – om een diplomatieke oplossing.

Terecht wijst de generaal op die twee aspecten. De opties op demografische gebied zijn beperkt. Er zijn vrijwel geen weerbare mannen meer die nog gerekruteerd resp. gemobiliseerd kunnen worden. Als het resterende deel wordt opgeroepen gaat dat ten koste van andere nationale machtsfactoren. Het met geweld terughalen van het percentage weerbare mannen dat zich heeft verschanst in Europese landen, zal ook niet de ontstane hiaten opvullen. De generaal gaat helaas niet dieper in op de transformatie van een burger naar een gevechtsgerede militair. Die transformatie duurt – afhankelijk van de functie – zes maanden tot een jaar en voor technische en schaarse functies duurt die langer. Omgevormde burgers na een kortere transformatie tijd naar de fronten sturen, betekent dat zij zullen worden vermalen in de Russische vleesmolens. Een walgelijke misdaad. De wet die is aangenomen, is een papieren tweedimensionale maatregel die zeker op de korte termijn geen soelaas zal bieden, omdat de beschikbare tijd afhankelijk is van de RF-opmars en altijd kleiner zal zijn dan de benodigde tijd.

Onze media zeggen dat Poetin weigert te onderhandelen.

De generaal onderstreept dat men niet meer kan zeggen dat Poetin niet wil onderhandelen. Het feit dát hij heeft onderhandeld spreekt dit tegen. Publieke verklaringen van en door Russische autoriteiten wijzen ook op het tegenovergestelde. Beide staten hebben echter grote obstakels opgeworpen voor verdere gesprekken na het mislukken van de onderhandelingen in Istanboel. In oktober 2022 vaardigde Zelensky een decreet uit dat onderhandelingen met Poetin uitsloot. Rusland heeft vier Oekraïense regio’s geannexeerd en tot Russisch grondgebied verklaard. Dit maakt het moeilijker om onderhandelingen te starten.

Tot zover de kernpunten uit het interview van de generaal met Thomas Kaiser. Voor het hele interview zal naar de tekst op de eerder genoemde website teruggegrepen moeten worden. De generaal accentueert Westerse mankementen in denken en doen, die de oorzaak zijn van de toestand waarin nationale samenlevingen door onnadenkende en oorlogszuchtige politici zijn gemanoeuvreerd en. Hij ziet voorshands voor het voortbestaan van (een deel van ) de Oekraïne maar een oplossing: onderhandelen.

De generaal volgt, resp. spreekt uit wat in een groot aantal artikelen op de website van Sta-pal uitbundig is uitgelegd en voorspeld. Men zou kunnen stellen ‘niets nieuws onder de zon’, maar dan wordt de generaal te kort gedaan. Hij is een van de weinige voormalige (inter-) nationale opperofficieren die zich niet laat sturen door het (inter-) nationale narratief en met een open blik naar gebeurtenissen en ontwikkelingen in het Oekraïense abattoir kijkt.