Onderzoeksjournalistiek in de verdomhoek

Informatie die een politicus niet welgevallig is of niet past in het gekleurde narratief van een mediabron, wordt herhaaldelijk verkocht als desinformatie resp. nepnieuws. Er blijkt volgens die twee informatiedragers de laatste jaren heel wat desinformatie verspreid te zijn om het denken en doen van een samenleving in een niet door de twee gewenste politieke richting te duwen.  

De rat race om first impressions en scoops

Herhaaldelijk onderstrepen en bevestigen “onafhankelijke” informatiebronnen dat  verificatie van groots aangekondigd nieuws door de bank genomen ontbreekt, omdat first impressions en scoops belangrijk zijn om als informatiebron te kunnen overleven. Bij die twee nieuwsuitingen is actualiteit uitermate belangrijk en juistheid bijvangst. First impressions blijken na diepgaand serieus onderzoek hoofdzakelijk gebaseerd te zijn op onbetrouwbare en gemanipuleerde beeld en schrift informatie. Een scoop is in zijn originele betekenis een primeur of een exclusief nieuwsbericht dat door een journalist of nieuwsorganisatie vóór anderen wordt gerapporteerd en van uitzonderlijke originaliteit, belang, verrassing, opwinding of geheimhouding is, Die originele betekenis is vooral tijdens en na de Bosnische burgeroorlog losgelaten en is verworden tot een instrument om personen en partijen ongeloofwaardig te maken, te demoniseren, monddood te maken en te houden.

In Amerika en Nederland is de schrijvende en beeld media voor het overgrote deel in handen van één groot mediaconcern en wordt informatie gebundeld aan lezer en kijker aangeboden. Nieuws wordt op die manier centraal gedistribueerd en verschijnt vrijwel gelijktijdig op alle nieuwskanalen van dat mediaconcern. Op die manier wordt bij de naïeve lezer en kijker de indruk gewekt dat een bericht klopt, omdat het overal te lezen is. Omdat de links liberale deugmedia in Nederland net als in de USA de berichtgeving in medialand kleurt, wordt herhaaldelijk onverkort of in vertaling waarin de eigen toonzetting is aangedikt, informatie uit de USA overgenomen. Vaak blijkt die informatie met een sensationeel anticonservatief  karakter, onjuist te zijn en niemand in mediawereld lijkt dat te boeien. Het moet op een schreeuwende manier indruk maken en de samenleving moet er zeker vandaag over praten en als het indringend genoeg is, ook morgen en overmorgen. Scoren heet dat.

Om het publiek toch de indruk te geven dat een mediabron geen nepnieuws verspreidt, wordt herhaaldelijk verwezen naar een of meerdere fact checkers. Dat zou veronderstellen dat journalisten of ingewijden met kennis van zaken nieuwsitems beoordelen op diens merites. Niets is echter minder waar. Facebook heeft onlangs bevestigd wat in zijn visie fact checken betekent: controleren of het bericht voldoet aan de heersende opinie. Als artikelen en uitspraken niet beantwoordden aan die heersende opinie worden ze verwijderd van Facebook. Niet omdat het een onwaarheid bevatte. Geen wonder dat fact checkers in de afgelopen jaren er zo vaak naast zaten dat iedere geloofwaardigheid verloren is gegaan.

Clickbaits (uitnodigende koppen waar iedereen op klikt) zijn de macht van de media geworden en in de huidige digitale omgeving is een ware rat race gaande: informatie bronnen zijn naarstig op zoek naar scoops en first impressions. Zij hebben geen tijd resp. nemen niet de tijd om middels diepgaand onderzoek te verifiëren of aangedragen informatie juist en gebalanceerd is. Mocht na publicatie blijken dat het artikel inhoudelijk niet klopt, dan verdwijnt het artikel of wordt de inhoud achteraf aangepast. Geen haan die er naar kraait.

Onderzoek naar juistheid

Door mijn jarenlange ervaringen met de media kan ik de juistheid van twee uitspraken persoonlijk bevestigen: “in oorlogen sneuvelt de waarheid als eerste” en “iedere oorlog in de afgelopen 50 jaar is het resultaat van een leugen door de media”. Die laatste is van Assange die sinds 2010 op de vlucht is, omdat hij stukken verspreidde waarin de waarheid stond. Die twee uitspraken onderstrepen de noodzaak voor gedegen journalistieke onderzoek en dat vereist vakinhoudelijke kennis. Een evenwichtig verhaal verdient waarheidsvinding en zonder kennis van zaken is dat onmogelijk. Maar onderzoeksjournalistiek kost tijd en geld en in tijden dat het propageren van politiek hobbyisme steeds meer geld kost, sneuvelt de onderzoeksjournalistiek als eerste. Zonder kennis van zaken wordt een mediabron de spreekbuis van de hardst schreeuwende en die bedient  zich het liefst van framing, doxing en namecalling om indruk op de samenleving te maken. .

Integere journalistiek bestaat wel degelijk, maar is alleen met een vergrootglas te vinden. Persoonlijk heb ik samen mogen werken met een aantal ervaren en uitstekende onderzoeksjournalisten en veel van hen geleerd. Een van de lessen is dat informatie die riekt naar een first impression of het karakter van een scoop lijkt te hebben, met veel slagen om de arm benaderd en behandeld moet worden. Er moet in dat geval serieus gezocht worden naar drie of vier min of meer onafhankelijke bronnen die de informatie wel, deels of niet onderschrijven. Dat was en is tijdens de Bosnische Burgeroorlog, Kosovo 1999, Irak 2003 en het huidige gewapende conflict tussen Moskou en Kiev niet het geval. Daarom blijf ik de berichtgeving over het Russisch-Oekraïens gewapende conflict met de nodige scepsis volgen.

De vraag die me nu bezig houdt? “Wat speelt in Azovstal, de Azov-enclave in Marioepol waar naar het schijnt 3000 nationalisten zich schuil houden…is het inderdaad waar dat zich onder het bezit van de Oekraïense oligarch Rinat Achmetov, een 24 kilometer lang tunnelstelsel bevindt dat tot 30 meter diep gaat….bevindt zich daar  een geheime NAVO-basis, PIT-404, en een biolab van Metabiota waar biologische wapens worden gemaakt … is die gelinkt aan de Biden familie, Achmetov en Zelensky…werken daar NAVO militairen…worden bewoners van Mariupol daar als proefkonijnen misbruikt…waarom wordt Azovstal niet door Moskou gebombardeerd en werd die alleen maar een beetje beschadigd?”

Het lijkt een versterking van de biolab informatie van een paar weken geleden en schetst het intensiveren van de mediastrijd om de publieke opinie door Moskou en Kiev.  Het antwoord of die informatie (deels) juist is of een broodje Aap verhaal zal over een aantal jaren duidelijk worden. Denk ik. Hoop ik.