Op 27 maart 2012 wijzigde de Tweede Kamer haar Reglement van Orde, waardoor informateurs door de Kamer worden benoemd, in plaats van door de koning. Interim-Kamervoorzitter Bosma bleek destijds een formidabel en kundig begeleider van dat proces.
De formatie van 2012
Op 20 september van dat jaar debatteerde de Tweede Kamer onder leiding van waarnemend voorzitter Bosma (direct na de beëdiging van de nieuwgekozen Kamerleden) over het verslag van toenmalig verkenner Kamp en ging akkoord met diens voorstel om Kamp zelf en Wouter Bos tot informateur te benoemen. Op 21 september 2012 ontvingen de informateurs hun opdracht van Martin Bosma en begonnen zij de informatiegesprekken. Het zal veel landgenoten niet meer helder voor de geest staan, maar de geleiding van het proces en de tijdelijke leiding van het Presidium van de Kamer gingen Bosma dusdanig goed af dat dit alom bewondering en waardering opriep. Niettemin werd Bosma op grond van diens kwaliteiten en verdienstelijk optreden, niet gekozen tot Kamervoorzitter; dat werd Anouchka van Miltenburg (VVD).
Voorganger: Van Miltenburg
Anouchka van Miltenburg (VVD) volgde Gerdi Verbeet (PvdA) op, die de functie van 2006 tot 2012 vervulde.
Zij kreeg meerdere malen kritiek op haar functioneren. Op 25 april 2013 gebeurde dat voor het eerst in een plenaire zitting, toen CDA-leider Buma haar verweet “erg sterk sturend in een bepaalde richting” op te treden omdat zij een spoeddebat met staatssecretaris Frans Weekers, partijgenoot van haar, zou hebben willen voorkomen. Later schaarde CU-Kamerlid Voordewind, collega van Van Miltenburg in het Presidium van de Tweede Kamer, zich achter die kritiek. Dagblad de Volkskrant schreef op 14 december 2013 dat acht fractievoorzitters uit de Tweede Kamer anoniem gezegd zouden hebben dat Van Miltenburg een ’totaal ongeschikte’ voorzitter is. Op 13 april 2015 kwam Van Miltenburg opnieuw in opspraak na een gepubliceerde brief van GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman, die in 2014 door haar eigen partij een maand werd geschorst wegens aangifte door Van Miltenburg bij de Rijksrecherche over vermeend lekken van vertrouwelijke informatie rond de benoeming van een nieuwe Nationale ombudsman. Voortman werd door het Openbaar Ministerie volledig vrijgepleit. Op 17 april verklaarde Van Miltenburg te betreuren dat zij bij deze gang van zaken onvoldoende oog heeft gehad voor de gevolgen van de ingediende aangifte voor Voortman.
Op 19 juni 2015 kwam Van Miltenburg alweer in opspraak. De reden: brieven van klokkenluiders die zich anoniem bij haar melden, werden tot dat moment conform de officiële procedure ongeregistreerd vernietigd. Een niet ondertekende brief met details over de ‘Teevendeal’ zou op die manier in november 2014 mogelijk door de shredder zijn gehaald, terwijl de Tweede Kamer toen al druk bezig was om bijzonderheden over die afspraak te achterhalen. Of de brief daadwerkelijk gearriveerd was, viel volgens Van Miltenburg niet meer na te gaan. Na kritiek uit de Tweede Kamer werd de procedure omtrent anonieme brieven drastisch herzien. Een kopie van de brief die een journalist van Nieuwsuur haar had laten inzien, werd door Van Miltenburg in een papierversnipperaar gestopt.
Op 12 december 2015 trad zij uiteindelijk af als voorzitter, nadat haar functioneren te veel onder druk was komen te staan als gevolg van Van Miltenburgs optreden rond het door haarzelf vernietigen van de kopie van een klokkenluidersbrief. De commissie-Oosting, die de ‘Teevendeal’ onderzocht, had er een week eerder in haar rapport op gewezen dat Van Miltenburg meteen de commissie over de brief had moeten inlichten.
Voorganger: Arib
Op 13 januari 2016 werd Khadija Arib door de Kamer gekozen als nieuwe voorzitter. In de vierde stemronde won ze met 83 tegen 51 stemmen van VVD’er Ton Elias. Andere kandidaten waren CDA’er Madeleine van Toorenburg en PVV’er Martin Bosma. Arib werd op 29 maart 2017 herkozen als Kamervoorzitter met 111 van de 122 geldig uitgebrachte stemmen. Niemand had zich aangemeld als tegenkandidaat. Op 13 maart 2019 ondertekende ze als Kamervoorzitter mede een motie die intimidatie van Kamerleden door andere Kamerleden afwijst; een unicum. De CDA-motie heeft betrekking op de Kamerleden van DENK waar de voorzitter vaak bij moet ingrijpen.
Uit een publicatie van RTL Nieuws blijkt echter dat de kritiek op Arib groeit. Diverse partijen zien haar graag als voorzitter vertrekken. Dat blijkt uit gesprekken van de politieke redactie van RTL Nieuws met tien (oud-) politici en ambtelijk betrokkenen bij Hoge Colleges van Staat, zoals de Rekenkamer en Tweede en Eerste Kamer. “Het is een ramp als zij weer voorzitter wordt.” Uit de publicatie blijkt ook dat achter de schermen veel kritiek is op haar ‘dictatoriale’ manier van leidinggeven en er wordt haar onder meer ‘gebrek aan neutraliteit’ verweten. Eerder kwam in het nieuws dat de ambtelijke top niet met haar kon samenwerken en kort na haar aantreden verlieten twee hoge ambtenaren het Presidium.
De rol van Arib in het huidige verkenningsproces, verdient geen schoonheidsprijs. Verschillende Kamerleden en journalisten is het opgevallen dat zij haar persoonlijke genegenheid voor Kamerleden een rol laat spelen en haar optreden heeft verdacht vaak een schemer van voorkennis. Kennis die van geen andere bron kan komen dan die van de fractieleiders van VVD en D66, respectievelijk Minister-president en Minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Mede dat aspect heeft mogelijk niet de volledige waarheid aan het licht gebracht omtrent het haperende korte termijn geheugen van de Minister-president. Of Arib haar rol als Kamervoorzitter op objectieve wijze heeft vervuld, wordt in meerdere kringen betwijfeld, zeker in relatie tot de huidige verkenningsfase.
Voorzitterskeuze
De functie van voorzitter van het Presidium (De Presidiumleden hebben de dagelijkse leiding over de Kamer) komt door stemming tot stand, alhoewel…
Als we naar de vorige voorzitters kijken, dan kan niet zonder meer gesteld worden dat hun kwaliteiten als voorzitter doorslaggevend waren. De klaarblijkelijk dwingende keuze voor een vrouw is totaal niet gerelateerd aan vaardigheid, maar aan geslacht. Kon van Van Miltenburg nog gezegd worden dat haar partij de grootste was, daar was in het geval van Arib in 2017 totaal geen sprake; de PvdA was juist met donderend geraas ineen gestort en hield – met enig geluk – nog negen zetels over in het Parlement. In beide vorige Voorzittersverkiezingen was wel duidelijk dat de Kamer absoluut geen politieke diversiteit toestond, in die zin dat partijen rechts van het huidige communisme door een zeker soort van Maoïsten tot Nazi’s en rechts-radicalen werden benoemd, die ‘geweerd moeten worden uit het politieke spectrum’. Een allochtone mevrouw echter, leek de Kamer wel ‘kek’ en daarmee verder basta.
Van Martin Bosma kan veel gezegd worden, maar niet dat hij een Nazi is of een rechts-radicaal. Als men geneigd is Bosma een Nazi te noemen, dan ontkomt men er niet aan om Rutte met Brezjnev te vergelijken en Kaag met Jiang Qing. Martin Bosma is wel bovengemiddeld intelligent en een buitengewoon aimabel en plezierig mens in de omgang. Hij heeft keer op keer bewezen op een ontspanning wijze leiding te kunnen geven aan het debat en stelt zich volstrekt objectief en onbevooroordeeld op. Zeker met zijn optreden in 2012 (en daarna) heeft Bosma bewezen de terecht gewenste ‘tegenmacht’ in het Parlement op kordate en eerlijke wijze tot haar recht te laten komen.
Het is bovendien tijd dat de Tweede Kamer laat zien dat het haar menens is om afscheid te nemen van de rioollucht die opstijgt uit de kartelpartijen en hun taken als oprechte vertegenwoordigers van de bevolking nu te laten prevaleren. Volgens artikel 50 van onze Grondwet, vertegenwoordigen de Eerste en Tweede Kamer het hele Nederlandse volk. Een kwart van dat Nederlandse volk heeft gestemd op PVV of FvD dan wel JA21.
Niet alleen vanwege zijn bewezen kwaliteiten, maar ook met het oog op de verkiezingsuitslag is Martin Bosma daarom een formidabel alternatief als Kamervoorzitter.