Voor de tweede keer in de geschiedenis wordt de joodse gemeenschap de monumentale synagoge in Deventer uitgezet. Waren daar in 1940 de nazi’s verantwoordelijk voor, thans betreft het de niet geheel onbesproken horeca-ondernemer Ayhan Sahin die de sjoel wil sluiten om er een foodhal in te vestigen.
Afb: TFursten-wikimedia-commons
De joodse gemeenschap Beth Shoshanna moet uiterlijk 17 juni de synagoge aan de Golstraat in Deventer verlaten. Via een advocaat hebben pandeigenaar Carlus Lenferink en Sahin dat aan de joodse gemeente laten weten. Het opzeggen van de huur verbaast de joodse gemeenschap, want die had al met de vorige eigenaar – de christelijk-gereformeerde kerk in Deventer – een mondelinge en schriftelijke huurovereenkomst. Volgens de Amsterdamse advocaat van Sahin en Lenferink, Daniël Segbert, kan dat per maand opgezegd worden. Segbert schrijft in de brief aan Beth Shoshanna dat de plannen van Sahin en Lenferink ‘steeds meer gedaante krijgen’.
In juni zouden twee dancefeesten georganiseerd moeten worden in het pand. Dat zou de haast om de joodse gemeenschap zo snel mogelijk uit de synagoge te zetten rechtvaardigen. De vergunningsaanvraag voor ten minste één van de twee te organiseren dancefeesten ligt overigens nog bij de gemeente, terwijl de kaartverkoop al gestart is. Er zijn volgens een woordvoerder van de gemeente wel vaker muziekvoorstellingen geweest. De vergunningsaanvraag wordt dan ook normaal getoetst aan alle voorwaarden. Volgens de gemeente Deventer is de vergunningaanvraag van Sahin om een horecazaak van de monumentale synagoge te maken nog niet in behandeling genomen. Een bestemmingsplanwijziging neemt over het algemeen, zonder bezwaar, een half jaar in beslag.
De joodse gemeenschap is inmiddels een crowdfundactie gestart. Met het ingezamelde geld moet het gebouw teruggekocht worden van Sahin en Lenferink, om zo de komst van een foodhal te voorkomen. Als de actie voldoende oplevert, dan wil Beth Shoshanna – met zo’n dertig leden – een cultureel gebouw maken van het monumentale gebedshuis, met ruimte voor klassieke concerten, lezingen, congressen en tentoonstellingen. Het gebouw kan daarbij zijn functie als sjoel behouden, maar de nieuwe eigenaren houden tot nu toe vast aan het foodhalplan en willen tot nu toe niet onderhandelen. Het plan voor foodhal in de sjoel van Deventer heeft inmiddels geleid tot internationale kritiek, onder meer vanuit de Verenigde Staten, maar ook in Deventer ontstond grote ophef. De kerken in de binnenstad riepen Sahin via brief op zijn plannen niet door te zetten. De Raad van Kerken roert zich nu ook, met een oproep aan het college van burgemeester en wethouders om de voor Sahin noodzakelijke bestemmingsplanwijziging niet te honoreren.
Het monumentale gebouw in neo-renaissancestijl is in 1892 ontworpen door stadsarchitect J.A. Mulock Houwer en bevat fraaie details in Spaans-Moorse stijl, waaronder minaret-achtige torentjes en in het midden van de gevel, direct boven de stenen tafelen met de Tien Geboden, een grote davidster. In de Tweede Wereldoorlog is op 25 juli 1941 een groot deel van de joodse elementen van het interieur door een bende NSB’ers vernield. De joodse gemeente Beth Shoshanna heeft een heilige ark teruggeplaatst, waarin op 8 november 2014 een eigen thorarol geplaatst werd. Bij de plaatsing daarvan waren onder andere toenmalig Commissaris van de Koning Ank Bijleveld-Schouten, de loco-burgemeester van Deventer en besturen van kerken en moskeeën en andere maatschappelijke organisaties aanwezig.
Ondanks alle kritiek blijft Ayhan Sahin, die al een aantal horecazaken in Deventer en daarbuiten bezit (“De halve binnenstad is al van hem!”), aan zijn plan vasthouden. Volgens de media stoort het hem dat hij op sociale media is neergezet als jodenhater, in combinatie met zijn Turkse afkomst, terwijl dat er volgens eigen zeggen niets mee te maken heeft. Maar wees eerlijk: in de huidige tijd, waarin de Turken zich zowel in eigen land als daarbuiten steeds radicaler manifesteren, tot in onze Tweede Kamer toe, in combinatie met het beleid en spierballenvertoon van president Erdogan en de relatie Turkije-Israël die ver onder het vriespunt ligt, met daarbij opgeteld het feit dat het antisemitisme in West-Europa hand over hand toeneemt, dan wordt de indruk toch wel bijzonder snel gewekt dat er méér aan de hand is, is het niet?
Vrij ondernemerschap is mooi, maar je kunt ook te ver doorschieten met je geldhonger. Het is inmiddels wel overduidelijk dat er blijkbaar helemaal niets meer heilig is, als je een ordinaire vreettent (die toch al in ruime mate voorhanden zijn) in een monumentale synagoge wilt vestigen die altijd als kerk en gebedshuis dienst heeft gedaan. Dat stel ik niet vanwege mijn religiositeit – ik ben niet gelovig – maar als liefhebber van monumenten en cultureel erfgoed. De ronduit onzalige gang van zaken zoals hierboven beschreven verdient het naar mijn mening dan ook om tot het uiterste tegengewerkt te worden.
SCHANDALIG als dit door mocht gaan. En het heeft TUURLIJK weer niks met Turks-islamitische jodenhaat te maken… Man, man, man, ik heb zoooooo genoeg van die hele islamitische overname van o-n-s land via de ‘Dawa’ oftewel stille verovering. Gefaciliteerd door alles wat maar naar links c.s. stinkt. The enemies within. Zum kotzen.