Inleiding
Het is stil in het oosten van de Oekraïne. Althans zo lijkt het, omdat de berichtgeving uit dat deel van Europa door de ‘gevestigde media’ naar de binnenpagina´s is verplaatst. Heden ten dage vullen de fratsen van de Sultan in Ankara, het hobbelende Syrische vredesproces, de gelukszoekerstsunami en de verbale erupties van de kandidaten voor het VS presidentschap de voorpagina´s van kranten en media-websites. In die tijdelijke mediastilte rond de Oekraïne schuilt het gevaar, dat het Westen weer even wegdommelt en de Tsaar van het Kremlin tijd en ruimte worden geboden om opnieuw zijn politieke accenten te verleggen. Van Syrië en Turkije naar de Oekraïne, Zwarte Zee of Baltische staten v.v. Hoewel hij publiekelijk nog steeds zijn aandacht heeft gevestigd op de ontwikkelingen in het Midden Oosten, is hij in duistere achterkamertjes al bezig zijn volgende stappen voor te bereiden om zijn doelen in één van de buurstaten te bereiken. Het is niet de eerste keer en zal ook niet de laatste zijn, dat het Westen zich kan laten verrassen.
Verontrustende signalen
Hardnekkige Putin-volgers hebben de eerste signalen van een Russische accentverlegging al opgepikt. Het veiligstellen van de Zwarte Zee havens Mariupol, Sebasto-pol en Odessa is altijd een van de belangrijke pijlers geweest, waarop het fundament van het “Novorossyia”-project rust. Putin is er onder meer door de desinteresse van Westerse regeringsleiders en de zwakte van Oekraïne in geslaagd om middels de annexatie van de Krim, Sebastopol zeker te stellen voor zijn Zwarte Zee vloot. Dat hij er nog niet in geslaagd om ook Mariupol en Odessa aan zijn zegekar te binden, is te danken aan het fanatieke verzet van vrijwilligersbataljons in Odessa en Mariupol. Door de ontwikkelingen in het Midden Oosten heeft Putin het voorshands daarbij gelaten.
Twee gebeurtenissen dreigen een verandering te brengen in de wankele stabiliteit op de noordkust van de Zwarte Zee. De opmerking van president Poroshenko, dat hij overweegt om de Oekraïense Zwarte Zeevloot onder te brengen in een multinationaal vlootverband van Roemeense, Bulgaarse (en eventueel Amerikaanse en Turkse) schepen met het Roemeense Constanza als standplaats, heeft het verkeerslicht bij de ingang van het Kremlin op oranje gezet. Dat verkeerslicht is door het bezoek van een Turkse vlooteenheid aan Odessa, op rood gesprongen en een Russische reactie die past in het hybride scenario dat in het afgelopen decennium met succes in diverse buurlanden[1] is toegepast, kon niet lang op zich laten wachten. Een reactie die ongetwijfeld een voorbode is van de ontplooiing van een of meerdere instrumenten uit Putin’ s hybride gereedschapskist[2] om zijn Novorossyia-droom te realiseren. Vanzelfsprekend zal die voorbode passen binnen een ‘historische’ context en worden onderbouwd door argumenten die zich uitstrekken van “Veiligheid van Rusland wordt bedreigd” tot de “Veiligheid van etnische Russen in het betrokken buurland staat op het spel”.
De afgelopen weken wijzen signalen op een volgende fase van het Novorossyia-project. Er staat “iets” te gebeuren in en rond de Zwarte Zee regio en dat iets zal zich ongetwijfeld toespitsen op een annexatie van de twee eerder genoemde havensteden:
|
Naast militaire bewegingen om de gevechtskracht in het bezette deel van Oost Oekraïne te versterken en bij een lancering van een nieuw offensief op Oekraïens territoir de gevechtskrachtsverhouding in het voordeel van de proxy strijdmacht te doen kantelen, zijn er nog twee signalen herkenbaar:
|
binnen een aantal maanden een nieuwe politieke crisis het hoofd moet bieden, is een eerste poging om toenemende onrust binnen de Oekraïense samenleving te genereren. Volgens die analisten vormt de machtswisseling van Yatsenyuk door Groysman, een volgeling uit het Poroshenko-blok, de inleiding. Vanzelfsprekend komt die informatie uit de koker van het Kremlin en hopen Russische machthebbers op een kettingreactie die uiteindelijk resulteert in een Maidan-achtige rebellie met een voor Rusland gunstige ommekeer.De opgelijnde signalen wijzen op Russisch gesponsorde acties vanuit het bezette deel in het oosten van de Oekraïne om een greep te doen naar Mariupol, vervolgens de Mariupol-regio met de Krim te verbinden en in een volgende fase op te stomen naar Odessa.
Russische oorlogsschepen in Odessa, april 2016.
Putin’s droom
Wie denkt dat Putin door zijn bemoeienissen in het Midden Oosten en de leeglopende schatkist zijn doelen in het oosten van de Oekraïne en op de noordkust van de Zwarte Zee definitief in de koelkast heeft gezet, zal opnieuw van een koude kermis thuiskomen. De signalen in dit artikel bevestigen dat binnen het Novorossyia-project de resterende Zwarte Zee havens stevig in het preferentieschema van Putin verankerd zijn.
Putin’ s droom: noordelijke Zwarte Zee havens als thuisbases voor zijn vloot
Het is te hopen dat Oekraïne en Europa de tijd zullen krijgen om Putin ervan te overtuigen dat het militair doorzetten van zijn Novorossyia-droom, zal resulteren in een aanzienlijk imagoverlies binnen en buiten de landsgrenzen. Het Westen moet wel bedenken dat een autocraat als Putin alleen door militaire kracht en niet door woorden kan worden overtuigd en dat lijkt onder de huidige omstandig-heden een niet te verwezenlijken tegenmaatregel te zijn. Voorlopig is aannemelijk dat Putin niet erg onder de indruk zal blijken over mogelijke maatregelen van het Westen om zijn eventuele plannen te dwarsbomen. Hij zag er niet tegen op om twee SU-24 gevechtsvliegtuigen tot onder een hoogte van dertig meter over de Amerikaanse destroyer “USS Donald Cook” te laten vliegen, die in de Baltische Zee deelnam aan een oefening. Een eventuele ontwikkeling waarbij een confrontatie mogelijk is in de Baltische regio, wordt met de dag gevaarlijker voor Putin, nu zijn leger de kans loopt dat het bij een eventuele voortzetting van de operaties geconfronteerd kan worden met Amerikaanse eenheden, die vanaf deze maand begonnen zijn met het afleveren van materieel behorende bij de 173ste Air Borne Brigade dat voor een deel in de Baltische regio zal worden opgeslagen.
Stryker gemechaniseerde infanterievoertuigen behorende bij “Ghost” Troop, 2de eskadron 2de Cavalerieregiment die onlangs in Gaiziuniai Litouwen worden gelost. Foto Staff Sgt. M.Behlin
Het lijkt er dan ook sterk op dat Oekraïne opnieuw een donkere periode te wachten staat en zijn (overlevings)kansen opnieuw aan een dun draadje komen te hangen. Zelfs een lidmaatschap van de NAVO kan hier weinig verandering in brengen.
—————————————————