Het begrip ‘crisiscapaciteit’ is weinig bekend, terwijl het toch – en zeker met het oog op de coronacrisis die ons nu overkomt – een fenomeen zou moeten zijn. Bedenk eerst, om te beginnen, dat een land wat bijvoorbeeld de eigen bevolking niet van voedsel kan voorzien, binnen afzienbare tijd in chaos ten onder gaat.

Een bekend verhaal rondom Marie Antoinette, de echtgenote van koning (1774 tot 1791) Lodewijk XVI van Frankrijk, is dat zij, toen ze vernam dat het Franse volk geen brood had om te eten, zou hebben gezegd: “S’ils n’ont pas de pain qu’ils mangent de la brioche!” (Als ze geen brood hebben, dan eten ze toch cake!), daarmee duidelijk makend dat ze geen flauw benul had van de situatie waarin het Franse volk op dat moment verkeerde. In 1789 stortte het Franse koninkrijk als gevolg van de honger, die hautaine houding en het volstrekte onbegrip volledig in elkaar en de Franse koning werd op 21 januari 1793 geëxecuteerd onder de guillotine. Op 16 oktober van dat jaar onderging de van Oostenrijkse origine (Godwin!) cake-adviseur Marie-Antoinette hetzelfde lot.

Rijnlands model

Iets dergelijks zien we nu: de ‘boven ons gestelden’ lijken geen idee te hebben wat de dagelijkse zorgen van de mensen in ons land zijn. Van veel van die onderwerpen liggen de uitkomsten nu nog in de toekomst; een zorg die past bij het zogenaamde ‘Rijnlandse’ model, waar het gaat om economie. Waar de Anglo-Saksische modellen meer neigen naar economische activiteit met grotere en soms verstrekkende risico’s kiezen we in onze streken voor ‘eerst een terpje bouwen en dan pas een boerderij’. De mensen die hebben gespaard voor een pensioen zijn bang en zien ook dat hun besparingen uit het verleden vrij gemakkelijk worden opgeofferd aan de toekomst. Dat ligt ver van hun begripsvermogen en past niet bij de spaarzaamheid en voorzichtigheid (het terpje) waarop ze hun toekomst (de boerderij) hebben gebaseerd.

De kern van onze samenlevingen en Rijnlandse economische modellen is te vinden in die volkse voorzichtigheid. In vele eeuwen van ervaringen is dat idee, die houding ontstaan en doorontwikkeld. Het systeem is gebouwd op bescherming van wat ons dierbaar is en met zorg voor degenen die niet langer in staat zijn de vrucht van hun arbeid te plukken, of degenen onder ons die door fysieke omstandigheden zelfs niet in staat zijn geweest überhaupt arbeid te verrichten in dienst van hun toekomst. Dat staat in contrast met de min of meer roekeloze manier waarop nu door het Kabinet op bijvoorbeeld een crisis als de huidige, is gereageerd. Bagatelliseren, wegredeneren, vooruitschuiven, negeren en risico’s nemen. Dat is ook in contrast met de landen rond de Middellandse Zee of de Balkan. Daar gelden nog weer andere opvattingen, die vooral worden geleid door een zekere ‘voorzienigheid’: “als de nieuwe morgen komt en iedereen de slaap der gerechtigden heeft geslapen zal het ons vergaan zoals het is bedoeld”. Het boeit hen totaal niet, ze zien het wel en wachten af.

“Zij gaven dus al blijk
van weinig solidariteit”

Talloze mensen komen daarnaast onze landen binnen, zonder talent of vaardigheden en vooral zonder omzien naar hun eigen familie of het land van herkomst. Zij gaven dus al blijk van weinig solidariteit, maar doen nu ook nog – en zonder reserves – beroep op de in het verleden door anderen (wij dus) aangelegde voorraden. Generaties lang zullen die bevolkingsgroepen behoren tot de ontvangers en niet tot de bijdragers. Bijna vrijpostig worden daarnaast landen (Italië, Spanje, Portugal, Griekenland) door onder andere het onze, gesteund met middelen die zijn verkregen uit spaarzaamheid en garanties die we onszelf gaven voor de toekomst. Bijna schaamteloos wordt in de kas gegraaid en uitgedeeld. De dans rond het Gouden Kalf is onweerstaanbaar voor velen. Zij willen heil en zegen brengen onder mensheid, maar leggen de rekening bij degenen die spaarzaam hebben geleefd  en hun vruchtbare korenakkers zijn het graasgebied van die sprinkhanen geworden.

Crisiscapaciteit

Het is precies daar waar ik de term ‘crisiscapaciteit’ introduceer: de wetenschap dat we op een cruciaal moment terug zullen moeten terugvallen op onze steeds spaarzamere voorraden. Wanneer we die, inmiddels geslonken voorraden voortdurend blijven uitputten, dan zijn we genoodzaakt te leven op een wijze die ons niet past, niet eigen is. Dat is waar de kiem van de aanstaande onrust zich bevindt. Want die onrust zal er, voor zoveel die er nu al niet is, beslist komen.

Nu de economische crisis zich steeds nadrukkelijker aandient (economen in binnen- en buitenland voorspellen een krimp voor de Nederlandse economie van ongeveer 7 tot 8%) moet een groter beroep worden gedaan op reserves en toekomstige verdiencapaciteit. Daarnaast hebben we nu nadrukkelijker dan ooit geleerd dat je niet alles in verre buitenlanden kunt laten produceren, omdat van een globale solidariteit bepaald weinig is gebleken. Op cruciale momenten komen de bestellingen niet binnen, omdat het producerende land ze plotseling zelf claimt. Ook in Europees verband is de zo vurig bepleite wens tot ‘Europese solidariteit’ een volslagen utopie gebleken. Frankrijk bleek er als eerste compleet lak aan te hebben.

Kortom: dat de voedselproductie in eigen land minimaal in staat moet zijn de eigen burgers te voorzien is dus logisch, maar dat zal op meerdere terreinen gaan gelden. Te denken valt aan de productie van cruciale producten die betrekking hebben op de kerntaken van de overheid, zoals het onderwijs, Interne- en externe veiligheid, volksgezondheid, verkeer en vervoer, enzovoorts. Dat zijn geen goedkope methodieken omdat de optimale productiecapaciteit heel goed de Nederlandse vraag kan overstijgen. Dat is de reden dat ons land geen grote personenautoproducent meer kent, met uitzondering van enkele ondersteunende productielijnen (VDL-Nedcar).

Bullshit-banen en Bullshit-economie

Het voorgaande impliceert dat we dus kunnen verwachten dat een aantal producten die in het kader van de crisiscapaciteit beter binnenlands geproduceerd kunnen worden, maar ook een hoger prijskaartje zullen laten zien. Dat moet opgebracht worden door het afstoten van de ‘bullshit-economie’ met ‘bullshit-banen’. Ik verwacht dat de Industrieën zoals die van de Groene Khmer, de vluchtelingen- en integratie clubs, Europese hobby’s en dergelijke – die veelal miljarden euro’s zinloos laten rondgaan – het eerst geslachtofferd zullen worden.

En daar kan ik geen hekel aan hebben…

.