15 augustus 1945 markeert het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Ieder jaar herdenken we op deze dag bij het Indisch Monument in Den Haag álle slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië en de directe gevolgen daarvan. Het programma is dit jaar breder en jonger dan ooit.
Dichter en schrijver Ellen Deckwitz (37) houdt op 15 augustus de toespraak, niet eerder was er een hoofdspreker van de derde generatie tijdens de herdenkingsplechtigheid. Daarnaast leggen de zussen Monique en Suzanne Klemann van band Loïs Lane samen met hun familie de drie-generatie-krans, vertelt Jésaja Gunawan (18) van het Haagse Vrijzinnig Christelijk-Lyceum over zijn familiegeschiedenis en treedt zanger Sjors van der Panne (40) op. Alle sprekers en artiesten hebben verschillende wortels in voormalig Nederlands-Indië en delen op 15 augustus hun eigen verhaal. Minister-president Mark Rutte, leden van de Koninkrijksregering, ambassadeurs en leden van de eerste generatie oorlogsgetroffenen leggen kransen bij het Indisch Monument. De plechtigheid wordt afgesloten met een defilé.
15 augustus 1945 is een kantelpunt in de Nederlandse geschiedenis. Het oorlogsgeweld en de grootschalige ontheemding hebben een enorme sociale en culturele impact gehad op Nederland. Als gevolg van de oorlog wonen er in Nederland inmiddels ruim twee miljoen mensen met wortels in voormalig Nederlands-Indië. Met allen een eigen (oorlogs)verhaal. Een brede mix van Nederlanders met o.a. een Indische, Molukse, Papoea, Chinese, Hollandse en Indonesische achtergrond. De oorlog in Azië werkt door tot op de dag van vandaag bij vele mensen, families en op onze samenleving als geheel.
Op én rondom 15 augustus wordt er tijdens meerdere herdenkingen door het hele land stil gestaan bij deze gedeelde geschiedenis. De Melati, de Indische jasmijn, wordt dan gedragen als symbool van respect, betrokkenheid en medeleven.
Sprekers en artiesten herdenkingsplechtigheid
- Ellen Deckwitz is dichter, theatermaker en columnist voor NRC Handelsblad en De Morgen. Ze bracht drie dichtbundels uit en publiceert dit najaar ‘Hogere Natuurkunde’ – een dichtbundel over haar Indische familieverleden.
- Sjors van der Panne deelt de liefde voor het Franse chanson en het Nederlandstalige lied met zijn publiek. Liederen van zichzelf wisselt hij af met klassiekers van zijn helden. In 2008 won hij de publieksprijs tijdens het Concours de la chanson. Sjors was in 2014 finalist van The Voice of Holland. Na een aantal succesvolle theatertournees werkt hij momenteel aan een nieuw album ‘Altijd zo gegaan’ dat in 2019 verschijnt. Sjors heeft een bijzondere band met zijn Indische Oma.
- Jésaja Gunawan, scholier van het Vrijzinnig Christelijk-Lyceum, is geboren en getogen in Nederland; zijn beide ouders komen uit Indonesië. Zijn oma is geboren in Indonesië en van Nederlandse afkomst. Zijn opa is Indonesisch en werkte op de Indonesische ambassade. Vanwege zijn werk kwam de familie regelmatig in andere landen en in contact met diverse culturen. Jésaja’s vader verhuisde op 15-jarige leeftijd naar Nederland en woonde bij de Nederlandse familie van zijn moeder. Jésaja is trots op zijn familiegeschiedenis.
Kransleggers voor de burgerslachtoffers en militaire slachtoffers
- Marijke de Wit-Knottenbelt is in 1942 geboren in Bandoeng. Haar vader was als jurist lid van de Landraad en de Hoge Raad en werd als reserve officier in 1942 gevangengenomen door de Japanners, nog voordat Marijke geboren was. Haar moeder heeft met vier jonge kinderen kamp Tjideng overleefd. Haar vader is op 18 mei 1945 overleden in Kebon Waroe. In 1946 is het gezin gerepatrieerd naar Nederland. Marijke is getrouwd met Bob, wiens vader als KNIL officier aan de Birma Spoorlijn werd tewerkgesteld. Bob wist met zijn Indische moeder als Buitenkamper de oorlog te overleven.
- Maurits Baal is geboren in 1923 en was dienstplichtig soldaat bij het KNIL tijdens de inval van de Japanners in Bandoeng. Na de capitulatie volgde zijn internering. Eerst in Tjimahi, later werd hij via Soerabaja naar Flores getransporteerd. Na een jaar werd hij met een van de Hell Ships naar Frans Indo-China vervoerd om dwangarbeid te verrichten. Daar maakte hij uiteindelijk de bevrijding mee.
- De drie-generatie-krans wordt dit jaar gelegd door de familie Klemann: Hedwig Klemann-Bekker (eerste generatie) Suzanne Klemann en Monique Klemann (tweede generatie) en Lex Bekker (derde generatie). De vader van Hedwig werd als krijgsgevangene ingezet aan de beruchte Birma Spoorlijn. Het vaderloze gezin van moeder, vier meisjes en een jongen hadden het zwaar als buitenkampers zonder inkomen. De capitulatie van Japan bracht geen vrede. Broer Lex verbleef vanaf oktober 1945 maandenlang onder erbarmelijke omstandigheden in de gevangenis in de Werfstraat. De rest van het gezin kon slechts ternauwernood in veiligheid worden gebracht. Na zijn terugkeer uit Birma in 1946 bleef de vader van Hedwig militair en in 1949 kon het gezin met groot-verlof naar Nederland. Ze zijn nooit meer terug gegaan.
Artiesten cultureel middagprogramma
- Cheroney Pelupessy is professioneel danseres, docente en choreografe. Na het afronden van de dansopleiding is ze werkzaam geweest in zowel binnen- als buitenland. De afgelopen jaren heeft zij zich verdiept als uitvoerend producente. In haar dans laat Cheroney zich inspireren door haar Indische en Molukse roots. Met haar interdisciplinaire dansvoorstelling ‘Samsara’ ambieert zij om een brug te creëren tussen Aziatische en Westerse werelden.
- Bird of Paradise, een van de stukken die Robinson Jouwe zal spelen gaat over zijn Papua achtergrond en grootvader Nicolaas Jouwe. Bij de geboorte van Robinson gaf zijn opa hem volgens de traditie een Papuanaam. Dat werd Tiage oftewel paradijsvogel. Robinson componeerde het nummer ongeveer twee weken voordat zijn grootvader overleed. Robinson speelt samen met strijkers: Ester Potjes- altviolist, Rozemarijn Kaspers- violist en Doris Veldman- cellist.
- The Brothers Timisela, broers Henry en Joshua Timisela, maken verteltheater op basis van hun persoonlijke ervaringen. Al vier seizoenen lang spelen zij landelijk in de grote en kleine theaters. Hun debuut Het Geheim van The Brothers Timisela werd een onverwacht succes. De vierde en nieuwste voorstelling ‘Hotperdomme Nou!’ gaat vanaf september 2019 in reprise. Met hun voorstellingen willen zij het brede publiek inzicht bieden in hun beleving van de Molukse gemeenschap in Nederland.
- De 7-koppige band Orange Lane is een veelgevraagde all-round band voor o.a. Kumpulans, Pasar Malams, en Veteranendagen in zowel binnen- als buitenland. In 2004 werd de band geformeerd met leden die hun roots hadden in het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea. De bandnaam wordt ontleend aan de Oranjelaan: een bekende straat in de voormalige hoofdstad Hollandia. Ze spelen zowel Indische liederen als Indorock en Country.
- Op haar vijftiende wint Floortje Smit de publieksprijs van De Soundmixshow. In 2006 behaalt ze ook de finale van Idols. Het begin van een professionele zangcarrière is een feit. Ze trad op als leadzangeres in de Dinnershow of Dreams en vertolkte de hoofdrol in de musical ‘We Will Rock You’. In 2012 deed zij mee aan The Voice of Holland. Hier wist zij als finalist de derde plek te bemachtigen. Op 15 augustus brengt zij een nummer ten gehore als ode aan haar Indische grootmoeder.
.